یزدفردا
پایگاه خبری و تحلیلی
امیرترقی نژاد
تاکنون در مورد گردشگری مذهبی در کشور مقالات و سخنرانی های زیادی صورت گرفته است.اما در یک کلام ،اگر با این نوع گردشگری می خواهید عملا آشنا شوید درایام محرم مخصوصا درتاسوعا و عاشورا به یزد بیایید.
از رسوم کهن یزد که قدمتی دیرینه دارد و هر ساله بسیاری از مشتاقان در سراسر کشور و حتی دنیا را به خود جذب می‌کند، نخل برداری است. این مراسم از دیرباز نزد یزدی ها مرسوم بوده است و جذابیتی خاص دارد. "نخل" به عنوان تابوت امام حسین(ع) شناخته می شود که چوب بستی عظیم به شکل برگ درخت است اما شباهتی به برگ درخت خرما ندارد.
در ایام محرم نخل را با پارچه سر تا سر سیاهپوش می‌کنند و از آن صدها شمشیر، قمه و خنجر برهنه آویزان می‌کنند. این نخل تزئینات دیگری نظیر آینه، میوه، پولکهای مختلف، منگوله‌های تزئینی، دستمال‌های ابریشمی رنگی نیز دارد که در دو طرف نخل بسته می‌شود.
در دهه اول محرم و یا در دهه آخر صفر، نخل توسط مردم عزادار مانند کشتی به حرکت در می‌آید و سه دور گرد میدان نخل می‌چرخد و آنگاه آرام آرام به درون آشیانه خود باز می‌گردد. مراسم نخل‌برداری در بسیاری از شهرهای یزد مختص روز عاشوراست و در روزهای دیگر نخل‌برداری انجام نمی‌شود.
این مراسم هر سال با روضه‌خوانی، سینه‌زنی، عزاداری، پخش نذری، ذبح قربانی و دود کردن اسفند همراه است و در شهرستان‌هایی نظیر «تفت» و «اشكذر» با شکوه و عظمت خاصی برگزار می‌شود.
بزرگ‌ترین نخل استان یزد، هم اکنون در شهرستان "تفت" قرار دارد و هر سال در روز عاشورا جمعیتی میلیونی در این مراسم شرکت می‌کنند و صدها نفر مردم قوی هیکل این سنبل عظیم را بر دوش می‌کشند و گرد میدان نخل به حرکت در می‌آورند. نخلها در دیگر ایام سال بدون تزئیین در کنار حسینه‌ها، تکایا و میادین بزرگ شهر قرار دارند و سنبل عشق و ارادت مردم یزد به امام حسین(ع) به شمار می‌روند.
در گذشته، جهت مراسم آذین‌بندی و آماده کردن نخلها برای عزاداری ماه محرم با یک فراخوان، اهل محل و یا آبادی صورت می‌گرفت. رسم سنتی بر این شکل بود که وقتی می‌خواستند نخلها را برای انجام مراسم محرم و عاشورای حسینی آماده کنند، چند روز پیش از فرارسیدن محرم، آئین‌هایی برای گردآوری کمک‌های گوناگون از مردم برگزاري مي‌شد. و اهالی نیز از یک تکه چوب و ریسمان گرفته تا پارچه¬های الوان، چراغ¬، آئینه، خنجر، دشنه¬، پیاله زنگوله، سپر، و دیگر زیورآلات را برای آذین بندی هرچه باشکوه¬تر نخل به حسینیه‌هاي محل زندگي خود، تحویل می‌دادند. همچنین، در یزد و حوالی آن، رسم بر این بوده و است که درختانی را وقف می‌کنند تا در زمان کهنسالی آن، ساقه¬هایش صرف مرمت و ساخت نخل گردد.
برگزاري مراسم عزاداري و تعزيه خواني به ويژه به ياد جانفشاني و آزادمردي امام حسين (ع) در يزد، از سابقه‌اي طولاني برخوردار است. مردم يزد، هر ساله در يک يا چند روز از دهه اول محرم و حتي تا سيزدهم محرم، اقدام به "نخل برداري" يا به گفته خودشان "نقل برداري" مي‌نمايند. مراسم نخل برداري در شهرهاي تابعه و حتي روستاها که عموماً داراي نخل هستند نيز برگزار مي‌شود.
عزاداران حسيني در يزد، اعتقاد راستيني به عمل نخل برداري دارند، تا حدي که براي رفتن در زير نخل و شرکت در نخل برداري، نذر مي‌کنند و يا بهترين دام خود را در پاي نخل، قرباني مي‌كنند و حتي برخي براي رفع حاجت خود به نخل متوسل مي‌شوند و يا بعضي هرگاه به نخل برسند، به نخل، سلام مي‌دهند و دست بر آن كشيده، به سر و صورت و اندام خود به تبرک مي‌کشند.
مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان یزد می گوید: آیین نخل برداری یزد به ثیت میراث معنوی کشور رسیده و امیدواریم با اقدامات و طرحهایی که برای پرونده آن انجام شده است با طرح این آیین ، به ثبت جهانی هم برسد.
بهرام رضایی اظهارمی دارد :نخل برداری از آیین ها و سنت های منحصر به فرد در یزد است که در کنار سایر شیوه های عزاداری به عنوان شیوه ای دیرپا و فراگیر قرن هاست که در این دیار رواج دارد.
وی می افزاید: نخل برداری که نمادی از تشییع پیکر حضرت امام حسین (ع ) است بعنوان فراز و نقطه اوج عزاداری روز عاشورا و در ساعات اولیه عصر عاشورا صورت می گیرد.
وی با اشاره به پتانسیل و ظرفیت استان یزد در گردشگری مذهبی ،می گوید: نخل برداری ها در یزد آنقدر پر جمعیت و با برنامه صورت می گیرد که همواره در یاد و خاطر شرکت کنندگان می ماند.
مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان یزد در ادامه اظهارمی دارد: آيين عزاداري اباعبدالله‌الحسين (ع) در روز سيزده محرم هم به صورت ويژه در استان يزد برگزار مي‌شود.
رضایی می گوید: در برخي مناطق استان يزد طبق يك سنت ديرينه كه پيشينه آن به 70سال قبل مي‌رسد، با تشكيل هياتي با عنوان بني اسد در حاليكه لباس سياه و عربي بر تن دارند با در دست داشتن بيل، كلنگ و ريختن مقداري كاه بر سر به ياد مظلوميت شهيدان صحراي كربلا عزاداري مي‌كنند.
وی تو ضیح می دهد:آيين‌هاي سوگواري روز سيزده محرم در استان يزد با نخل برداري همراه است و پخت آش و غذاي نذري و توزيع ميان عزاداران از ديگر برنامه‌هاي اين روز است.
این مقام مسئول می گوید:سوگواري هيات‌هاي مذهبي استان يزد در روز سيزدهم محرم تا ظهر همان روز ادامه دارد و زنان عزادار حسيني نيز در اين آيين معنوي، مردان را همراهي مي‌كنند و در مسير عبور هيات‌ها به سر و سينه خود مي‌زنند.
همچنين دوستداران اهل بيت عصمت و طهارت (ع) در استان يزد تا پايان ماه محرم، هر شب در مسجدها و تكيه‌ها حضور مي يابند و با برپايي آيين‌هاي روضه خواني، رشادت ها و دلاوري هاي سرور شهيدان كربلا و ياران باوفايش را گرامي مي‌دارند.