یزدفردا

یزدفردا :علی آبادی :شهرت و اعتباریزد به واسطه معماری منحصر به فردش و شهری که همه از خشت خام ساخته شده و گذر ها و بناهای موجود در شهر همچنان زنده و پاربرجا بوده و بادگیرهای آن که هنوز در خیلی از خانه های تاریخی با کارکرد خود فعال بوده و نشان دهنده نبوغ و ابتکار کویر نشینان دارد   و  بعضا با  ونیز هم مقایسه می شود که اولین شهر بنا شده بر روی آب است جزیره‌های کوچکی در ایتالیا  که در آن جزیره‌ها به وسیلهٔ کانال‌هایی از هم جدا شده‌اند و تردد در شهر به وسیله قایق صورت می‌گیرد و البته این قیاس تنها کار برد داخل استانی برای متولیان یزد داشته و آنهایی که از ندزدیک ونیز را دیده اند با تمام حس خوبی که شهر زادگاهشان یزد دارند اعتراف می کنند که خدا کند کسانی ونیز را دیده اند هرگز به یزد نیایند و اگر هم می آیند هرگز اینگونه قیاس ها را نشنوند که به حال زار قیاس کنندگان تا خود ونیز خواهند گریست که آن کجا و این کجا !!ما تنها در حد شعار های داخل استانی  کار زیاد کرده ایم که یزد کجا و دنیا کجا!!!اما کافی است که تابلو نایین در استان اصفهان را کی می بینیم منصفانه به پشت سر خود نگاهی بیندازیم ،قطعا خواهیم دید که ما در ایران عزیزمان نتوانسته ایم از حق یزد و داشته هایش دفاع کنیم و در جهت به روز کردن آنها گام برداریم و هر روز  در گوشه و کنار ایران عزیز یکی از داشته هایمان ثبت می شود و برچسب استانی دیگر را بر آنها می چسبانند و ما تنها با نگاهی همراه با حسرت نظاره گر هستیم .

متولیان استان زیبا و تاریخی ما و شهر بادگیرها هنوز تکلیفشان با خودشان روشن نیست که هفتصد هکتار بافت تاریخی داریم یا 70 هکتار؟و آیا بافت تاریخی را می خواهیم و یا نمی خواهیم واین بلاتکلیفی دیواره های تازه احداث شده امیرچقماقمان را بیش از 5 سال است که به حال خود رها کرده ویا در گوشه ای دیگر از شهر آب ا انباری که وجود خارجی نداردگود برداری و بازسازی می کنیم بدون آنکه بدانیم با آب انبارهای سالم بجا مانده از قدیم چه بکنیم و سالی یک ریال درآمد هم از آنها نداریم و .......هزاران سئوالی که هیچ کس پاسخ نخواهد داد ....

در حالی که ما نمی دانیم به دنبال چه هستیم و روزی با لودر قصد تخریب همه بافت  را می کنیم و روز دیگر زیر بیانیه محکومیت لودر سواران را امضاء می کنیم عرب های عزیز که خلیج خوریشان تمام نشده داشته های ونیز و یزد را با هم تصاحب کرده و در حال ساختن تاریخی جعلی  برای شهر روی آب همراه با بادگیرشان هستند

اگر تاریخچه ونیزو یزد را با هم مرور کنیم و سپس تصاویر شهر تقلبی عرب ها در دوبی نظاره کنیم پی به کم کاری هایمان وکم کاری های  متولیان شهرمان خواهیم برد و قطرات اشک تنها  هددیه ای است که برای فرداهای شهرمان باقی خواهد ماندکه تقدیم فرداییان در 100 سال دیگر کنیم و بگوییم که ما صد سال قبل گریه مرگ داشته هایمان را کردیم  !!!

بگزریم که شهردار جوان شهرمان اولین نشست بررسی خواهر خواندگی با ونیز را برگزارکرده و شاید نتیجه داشته باشد و شاید هم نه !!!

ونیز

وِنیز یا ونتزیا یا ونیس (به ایتالیایی: Venezia) جزیره‌ای در شمال ایتالیا که در میان دریای آدریاتیک قرار گرفته‌است و بصورت جزیره‌های کوچک است که جزیره‌ها به وسیلهٔ کانال‌هایی از هم جدا شده‌اند و تردد در شهر به وسیله قایق صورت می‌گیرد.

شهر ونیز یکی از شهرهای توریست‌پذیر جهان است و سالانه میلیون‌ها توریست به این شهر می‌روند از دیدنی‌های این شهر می‌توان به میدان سن مارکو محل دفن مرقس یکی از حواریون حضرت مسیح که به سن مارکو مشهور است.

شهر ونیز به خاطر شکل عجیب و همچنین تعدد آثار تاریخی و هنری و معماری در لیست میراث جهانی یونسکو نیز قرار گرفته که همین امر موجب شده سالانه میلیونها نفر(بیست میلیون به طور تخمینی) از سر تا سر جهان برای دیدن این شهر زیبا به ایتالیا سفر کنند.

نام ونزیا در ایام قدیم به تمام منطقه ونتو و فریولی اطلاق می‌شد.

تاریخ ونیز چه می گوید؟

شهر ونیز به صورت امروزی در سال ۸۰۰ بعد از میلاد با پیشینه زیستی ماقبل تاریخ به وجود آمد.

تالاب ونیز در سال ۸۰۰ بعد از میلاد مسیح کم کم شکل امروزی را به خود گرفت قبل از ان هم با توجه به منابع غنی برای شکار و ماهیگیری افرادی می‌زیستند به طور پراکنده، طبق شواهد تاریخی در زمان قبل از رومیان نیز تمدنی با مشاغلی از قبیل ماهیگیری، تولید نمک و حمل و نقل دریایی در این منطقه وجود داشته. با آمدن رومیان به این منطقه مشاغل رونق بیشتری می‌گیرد و بنادر ساخته می‌شود (کیوجا) اولین بندر ساخت رومیان است در نزدیکی ونیز.. آثار متعددی که هنوز هم پای بر جاست در همین دوران ساخته می‌شود و بنا بر شواهدی رومیان از ونیز به عنوان تفرج گاه برای تعطیلات نیز استفاده می‌نمودند. بنا بر نظر کرونیکن آلتیللانته تاریخ نویس قرن ۱۱ میلادی، برای اولین بار در ۲۵ مارس ۴۲۱ با افتتاح کلیسای سن جاکومتو بر روی پل ریآلتو شهر ونیز به طور رسمی ایجاد شد بعدها ساکنان نواحی اطراف با پناه آوردن به ونیز بعد از حملات مکرر لونگو باردی‌ها در سال میلادی ۵۶۸ به جمیعت شهر افزودند.

یزد
تابلوی خوش‌آمد به شهر
به شهر قنات، قنوت، قناعت خوش آمدید
یزد مرکز استان و شهرستان یزد در مرکز ایران است. این شهر بین رشته‌های شیرکوه و خرانق و در دره‌ای وسیع قرار گرفته‌است. آبادانی یزد از سدهٔ پنجم هجری به بعد بوده و اتابکان فارس از مهم‌ترین عوامل پیش‌رفت این شهر در سده‌های گذشته به‌شمار می‌روند.[۱]یزد در منطقه جنوب شرق ایران واقع شده‌است. فاصله شهر یزد تا کرمان (مرکز منطقه‌ای جنوب شرق کشور) ۳۵۱ کیلومتر است.

این شهر به شهر بادگیرها معروف است.

پیشینه نام یزد

واژهٔ یزد در لغت به معنای مقدس و پاک بوده و وجه‌تسمیهٔ این شهر، سرزمین مقدس و شهر خدا است. یزد پناهگاه بسیاری از دانشمندان و بزرگانی بوده که در زمان حملهٔ مغولان به ایران در سده‌های هفتم و هشتم هجری، این شهر را سکونتگاه و محل زندگی خود قرار داده بودند.[۱]

واژه‌هایی که در تاریخها، سفرنامه‌ها، سیاحتنامه‌ها و دیگر مدارک تاریخی مربوط به پیش از اسلام، ماد و پارت و نیز پیش از ورود آریایی‌ها تا دوران کنونی به یزد داده شده‌است عبارتند از:
الف: ایز - ایزاطیخه – ایزدیس – ایساتیس – ایستخای

ک: کت – کتروا - کته – کث – کثه – که – کهثه

گ: گث – گبست

د: دارالسیاده – داراشیعه – داراالعباده – دارالمومنین - دارلعلم

ش: شهر ایزد

ی: یزجی – یزد – یزدان شهر - یزدان گرد – یست – یسدی – یسن – یکس

واژه «یزش» به معنای ستایش و نیایش در زبان پارسی میانه‌است.

واژه «یزدان» یا «یزتان» نیز می‌باشد که معنای پاک، مقدس، فرخنده و در خور آفرین است به معنی ذات خدا است. یعنی آفریننده خوبی‌ها، پاکی‌ها و شهر خداست و این آخرین نامی است که در دوران ساسانیان بدان خوانده شده‌است.

ایساتیس یا «فرافر» عیناٌ شهر کنونی نبوده بلکه شش فرسنگ بالاتر از این شهر به سمت فرافر «هرفته» در دامنه کوه مهریز قرار داشت و شاید ایساتیس همان است که در جغرافیای بطلمیوس به نام «ایستیخای» در بیابان کارمانیا «کرمان» از آن یاد شده‌است. ایساتیس در آثار جغرافیایی پیش به گونه «ایزا طیخه» به معنی یزد هم آمده‌است.

کثه که بیشتر کتب نام یزد را بدان خوانده‌اند.ابن بلخی در کتاب فارسنامه که در قرن ششم هجری تالیف شده نام اصلی یزد را «کثه» نامیده و احمد بن حسین بن علی کاتب نیز در قرن نهم در کتاب تاریخ یزد نام «کثه» را تایید نموده که معنی شهر کوچک است زیرا در پارسی باستان این واژه به معنای کوچک است زیرا کثه در مقایسه با ایساتیس که شهر بزرگی بود در حومه یزد قرار داشته و کوچک بوده‌است. اصطخری درباره یزد می‌گوید:«کثه مرکز یزد، شهری است درحاشیه کویر دارای هوای خوب ودرعین حال واجد آسایش وتنعم شهرهای بزرگ است». درزمان ساسانیان به فرمان یزدگرد اول در این محل شهری بناشد که آن را «یزدان گرد» نام نهادند و یزد گرد شهر را به دختر خود هدیه داد. واژه یزد نامی است باستانی که ریشه در «یشت» یا «یزت» و «یسن» داردبا مفاهیمی چون ستایش، نیایش، پرستش، ایزد و... که یکی از فصول پنجگانه اوستا هم با یکی از این نامها یعنی یشت خوانده شده‌است.

بعداز آمدن اسلام وگرایش مردم یزد به دین اسلام عنوان دارالعباده یادرالعباده به این شهر داده شد. زیرا علاء الدوله کالنجار از ملکشاه سلجوقی تقاضای حکومت یزد را کرده بود تادرآن جا به عبادت بپردازد. احمد کاتب مورخ یزدی قرن نهم هجری قمری نوشته‌است که: «در سال ۵۰۴ هجری قمری ملکشاه سلجوقی حکومت یزد را به علاء الدوله کالنجار واگذار کرد و آن را دارالعباده نامید. اسامی منتسب به این شهر یعنی کثه (شهر دارای کتس=قنات)، فرافر (دژ بالایی)، هرفت (دژ نگهبانی)، ایساتیس (شهر دارای چشمه پوشیده نیرومند یا قنات نیرومند)، ایستیخای خبر بطلمیوس در صحرای کرمان ("ایس- تی-خا" به همان معنی ایساتیس) و یزد (شهر دارای چشمه پوشیده=قنات) نشانگر اهمیت دیرین و بزرگی این شهر کویری باستانی می‌باشند. وجه اشتقاق خود نامهای فارسی قنات یعنی کاریز (کا- ریز) و کتس (کت- اوس) هم چشمه ریزان و خانه چشمهاست. آثار این قنات نیرومند تاریخی دورتر از خود شهر یزد در بین کوههای شیرکوه و مهریز باقی مانده‌است.

تاریخ و قدمت

یزد اولین شهر خشتی و دومین شهر تاریخی جهان بعد از شهر ونیز ایتالیاست استان یزد از سرزمینهای کهن و تاریخی ایران زمین است. در بعضی از منابع بنای اولیه برخی از شهرهای این استان چون (میبد) را به سلیمان پیغمبر، (یزد) را به ضحاک و اسکندر مقدونی و (ابر کوه) را به ابراهیم پیغمبر نسبت داده‌اند. این بیانگر قدمت و دیرینگی پیشینیه تاریخی و فرهنگی سرزمین و مردم این دیار است. مجموعه آثار باستانی پراکنده موجود در این استان نیز به سهم خود گویای این پیشینه تاریخی است. آثاری چون دست افزارهای سنگی بدست آمده از دره‌های شیر کوه، نگاره‌های روی تخت سنگ کوه ارنان، تکه سفالهای منقوش نارین قلعه میبد – متعلق به دوره ایلامی، غارهای استان و آثار معماری و شهر سازی باستانی و... نشان می‌دهد مدنیت یزد، در چهار کانون باستانی (مهریز و فهرج)، (یزد)، (رستاق و میبد) و (اردکان) متمرکز بود. پژوهشگران این منطقه را که در مسیر شاهراه‌های باستانی (ری – کرمان) و (پارس – خراسان) قرار داشت، جزء سرزمینهای دوردست مادها شمرده‌اند

نام ایزاطیخه در کنار صحرای کرمان،بازترسیم نقشه در سال ۱۱۴۱ خورشیدی.
این یک نقشه متعلق به زمان بطلمیوس نیست،بلکه توسط پدیدآور از روی منابع قدیمی بازترسیم شده است.

نقشه یزد در سال ۱۲۳۹ خورشیدی.
عنوان اصلی:ایرانشناسی نیکلای خانیکف (شرق شناس مشهور روسی)
انتشار تصویری از نقشه درکتاب:افشار، ایرج. یزدنامه، جلد دوم، صفحه ۲۶۱
تاریخ     ۱۸۶۱ میلادی

عکس هوایی یزد
«قسمتی از بافت تاریخی یزد»
«سال ۱۳۳۵ خورشیدی»

بناها و مکان‌های تاریخی
بازارهای تاریخی

    بازار خان ف    بازار زرگری،    بازار پنجه علی،    بازار قیصریه،    بازار علاقبندی،    بازار کاشی‌گری،    بازار چیت سازی،    بازار مسجد ملااسماعیل

    

    بازار افشار،    بازار حاجی قنبر،    بازار محمد علی خان،    بازار جعفرخان،    بازار صدری (شاهزاده فاضل)،    بازار دروازه مهریز،    بازار مسگری،    بازار نخود بریزی

میدان‌ها و لَـردهای تاریخی

    میدان خان،    میدان بعثت،    میدان قلعه،    میدان امیرچقماق،    میدان وقت و ساعت،    لَـرد آسیاب،    لَـرد باجوردی،
    

    لَـرد تازیان،    لَـرد خواجه خضر،    لَـرد فهادان،    لَـرد کیوان،    لَـرد گودال مصلی،    لَـرد کوچه میرقطب،    لَـرد مشیر

مساجد تاریخی و معروف

    مسجد جامع یزد،    مسجد امیرچقماق،    مسجد سرریگ،    مسجد ملااسماعیل،    مسجد شاه طهماسب،    مسجد فرط،

    مسجد حظیره،    مسجد بیاق خان،    مسجد اهرستان،    مسجد شاه یحیی(قلعه کهنه)،    مسجد بزرگ پشت باغ

در محلات تاریخی یزد، در حدود ۳۰ مسجد دیگر را نیز می‌توان نام برد، که در مقیاس کوچکتر، نقش «مساجد محله‌ای» را ایفا می‌کنند.
محلات تاریخی

اکثر محلات نام برده شده در فهرست زیر، به دلیل قرار گرفتن در محدوده بافت تاریخی یزد و یا در حریم آن در سال ۱۳۸۴ و با شماره ۱۵۰۰۰، تحت عنوان «بافت تاریخی یزد» به ثبت آثار ملی رسیده‌اند.

    آبشاهی،    آبشور    ابوالمعالی،    اکبرآباد،    امامزاده جعفر،    امیرچقماق،    اهرستان،    بازار،    بازار نو،    باغ صندل،    باغ گندم،    باغ مسجد،    پشت باغ،    پنبه کاران،    پیر برج
    تخت استاد،    تل،    جنت آباد،    جوی هرهر،    چهار سوق،     چهار کوچه،    چهار منار،    حسن آباد مشیر،    خرمشاه،    خلف خانعلی،    خواجه خضر،    خیر آبادف    دارالشفاء،    دروازه شاهی،    دولت آباد،    رحیم آباد،    زرتشتیان،    زنگیان،    سرپلک،    سرچم،    سر دوراه،    سر سنگ،    سلسبیل،    سهل بن علی،    سید صحرا،     سید فتح الدین الرضا،    سید گل سرخ،    شاه ابوالقاسم،    شاهد باز،    شش بادگیری،    شیخداد،    صدرآباد،    عرقپزها،    عیش آباد،    فهادان،    قاسم آباد،    قصاب‌ها،    قلعه کهنه،    کثنویه،    کوچه بیوک،    کوچه حنا،    کوچه کلاهدوزها
    کوشک نو،    گازرگاه،    گلچینان،     گنبد سبز،    گود شهریاری،    گودال مصلی،    لب خندق،    لرد آسیاب،    لرد کیوان،    مالمیر،    محمود آباد،    مریم آباد،    ملا فرج الله،    مهدی آباد
    میدان شاه طهماسب،    میر قطب،    نصر آباد،    نظر کرده،    وقت و ساعت،    یعقوبی،    

مراکز آموزشی قدیمی ،
    دبیرستان مارکار،    دبیرستان ایرانشهر،    دبیرستان کیخسروی،    دبستان بدر،
دیگر آثار تاریخی

    آب انبارها (رستم گیو،شش بادگیری)،    باغها (باغ دولت آباد،باغ خان)،    زرتشتیان (آتشکده زرتشتیان،دخمهٔ زرتشتیان)،    یهودیان (کنیسه کمال)،    ارگ و برج و بارو (برج و باروی یزد،ارگ حکومتی،قلعه اسدان)،  

    امامزاده‌ها

(امامزاده جعفر،شاهزاده فاضل)،    قبه‌ها و بقعه‌ها (قبهٔ دوازده امام،بقعه سیدرکن الدین،بقعهٔ سیدخلیل)،    خانه‌های تاریخی (خانهٔ رسولیان،خانهٔ عرب‌ها،خانهٔ لاری‌ها،خانهٔ ملک‌التجار)،    مدارس قدیمی (مدرسهٔ خان(یزد)،مدرسهٔ ضیائیه(زندان اسکندر)،مدرسه شهاب الدین)،

    مجموعه مازاری‌ه

ا(حناسایی‌ها) (مازاری جوشن،مازاری اتابکی،مازاری صلحی‌زاده)

و در پایان تصاور شهرجعلی عرب ها در آنور خلیج همشه فارس