مهريز يكي از شهرستانهاي تاريخي استان يزد است كه به باغشهر اين استان معروف است و به واسطه برخورداري از آب و هواي مطلوب، در نيمه اول هر سال ميزبان گردشگراني از داخل و خارج استان يزد و حتي خارج از كشور است.
اين شهر قلعههاي متعددي را در خود جاي داده و به دليل بهرهمندي از وجود همين قلعههاي تاريخي و ارزشمند، شهر قلعههاي تاريخي خوانده ميشود.
قلعه خورميز يكي از اين بناهاست كه قدمت آن به دوران ساسانيان برميگردد و در سال 1378 به ثبت آثار ملي رسيده است. اما اين بناي ارزشمند در حال حاضر به علت عدم توجه و مرمت وضعيت مناسبي ندارد.
اين قلعه روي تپهاي مشرف بر روستاي خورميز در شهرستان مهريز از خشت و گل و با زيرساختي سنگي بنا شده است.
در وسط قلعه شاهراهي ايجاد شده كه مسيرهاي ديگري از آن منشعب ميشود و امكان دسترسي به قسمتهاي مختلف قلعه را ميسر ميكند. درون قلعه نيز چاه مربعشكل سنگي با عمق 15 متر وجود دارد كه به چاه صاحبالزمان معروف است و احتمالا در گذشته به منظور تامين آب آشاميدني قلعهنشينان حفر شده است.
قلعه داراي 4 برج در 4 گوشه و 2 برج ديگر به صورت قرينه است كه در ميانه ضلع كشيده قلعه قرار گرفته است. لبه حصار مابين برجها نيز كنگرهايشكل و داراي تيركشهايي براي مقابله با مهاجمان است. سردر ورودي قلعه در 2 طبقه بنا شده، اما مابقي فضاهاي آن در يك طبقه ساخته شده است.
مجيد دهقانيزاده، يك دوستدار ميراث فرهنگي با اشاره به عدم مرمت مناسب قلعه تاريخي خورميز به «جامجم» ميگويد: سارقان ميراث فرهنگي طي حفاريهاي متعدد براي يافتن گنج، آسيبهاي جدي را به آن وارد كردهاند.
وي با بيان اينكه طي چند سال گذشته از سوي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري مرمتي در اين بنا صورت نگرفته است، ميافزايد: حتي يك دورهاي هم كه براي مرمت اين قلعه اقدام شد، پس از مدت كوتاهي كار نيمه رها شد.
وي به ويژگيها و قدمت تاريخي اين قلعه اشاره ميكند و ميگويد: با مرمت مناسب قلعه خورميز، اين قلعه ميتواند مكاني مناسب براي گردشگران باشد.
رئيس اداره ميراث فرهنگي و گردشگري شهرستان مهريز نيز مهمترين دليل عدم مرمت قلعه خورميز را بودجه ناكافي عنوان ميكند و ميگويد: اميدواريم با تخصيص بودجه مناسب اين قلعه تاريخي امسال مرمت و ساماندهي شود.
علياصغر صمدياني با بيان اينكه هزينههاي مرمت قلعه خورميز بسيار بالاست، ميافزايد: چند سال پيش بخشي از اين قلعه مرمت شد، اما به دليل عدم تخصيص بودجه، ادامه مرمت به وقتي ديگر موكول شد.