یزدفردا

امروزه با توجه به اهميت توجه به مسائل زيست محيطي در دنيا، به منظور تنوير افكار عمومي جامعه و جلب توجه مردم به موضوعات مربوط به حفظ محيط زيست و تأمين زندگي سالم در راستاي نيل به اهداف توسعه پايدار و درخور، روزهاي نمادين خاصي مرتبط با حفظ محيط زيست تعيين مي گردد كه از جمله آنها روز جهاني محيط زيست، روز زمين پاك، روز هواي پاك و غيره مي باشد. روز هواي پاك در دنيا تحت عناوين مختلف از جمله روز بدون خودرو، روز بدون دود و... در كشورهاي مختلف نامگذاري شده و اقدامات خاصي در اين روز جهت تنوير افكار عمومي صورت مي گيرد. در ايران نيز بدليل بحران آلودگي هوا در تهران و برخي از كلان شهرهاي كشور، به منظور ايجاد حساسيت در بين اقشار مختلف جامعه، از سال 1374 روز 29 دي ماه به عنوان روز ملي هواي پاك اعلام گرديده است. خوشبختانه ايران در اين زمينه از كشورهاي پيشرو در جهان به سبب اهميت قائل شدن به مسائلي از اين دست مي باشد. بگونه اي كه قدمت روز هواي پاك در ايران از كشورهاي فرانسه و ايتاليا كه از جمله كشورهاي صنعتي و پيشرفته جهان محسوب مي شوند نيز بيشتر است. از آنجا كه كليد اصلي كاهش آلودگي هوا، مشاركت كليه ارگان ها و دستگاه هاي اجرايي كشور و همكاري يكايك افراد جامعه مي باشد نياز به افزايش هماهنگي هاي بين بخشي به شدت احساس مي گردد. لذا معرفي يك روز خاص به اين نام مي تواند عامل مهمي در ايجاد اين مشاركت و هماهنگي هاي بين بخشي ارگان هاي مختلف باشد.

از سال 1380 با تشكيل ستاد هواي پاك در حوزه معاونت آموزش و برنامه ريزي سازمان حفاظت محيط زيست، برنامه هاي روز هواي پاك بعد ملي پيدا كرده و هر سال موضوعي به عنوان محور فعاليتهاي روز هواي پاك اعلام مي گردد. از جمله شعارهايي كه در سال هاي گذشته به اجرا در آمده است به شرح جدول زير مي باشد:

از آنجا كه پيشبرد برنامه هاي زيست محيطي مستلزم همكاري ارگان هاي مختلفي مي باشد، اعضاي ستاد برگزاري از ديگر ارگانها به شرح زير معرفي و به همكاري مشغول گرديده اند:

مركز سلامت محيط و كار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي؛ روابط عمومي آموزش و پرورش، وزارت علوم، تحقيقات و فناوري، شهرداري تهران، ستاد محيط زيست شهرداري تهران، حمل و نقل ترافيك شهرداري تهران، سازمان بسيج سازندگي، دفتر امور ايمني، بهداشت و محيط زيست وزارت نفت، دفتر محيط زيست وزارت صنعت، معدن و تجارت، شركت كنترل كيفيت هوا، شركت بهينه سازي مصرف سوخت، بهداشت، ايمني و محيط زيست شركت پالايش و پخش فراورده هاي نفتي، بهداشت، ايمني و محيط زيست صنايع ملي پتروشيمي، اداره كل روابط عمومي سازمان صدا و سيما، نمايندگان شركت هاي خودروسازي، روابط عمومي سازمان تبليغات اسلامي، شركت سيمان تهران و شركت ملي گاز ايران.

خوشبختانه در سال هاي اخير علاوه بر جلسات و شعارهاي متداول، كشورهاي جهان دست به اقداماتي عملي جهت كاهش آلودگي ها خاصه آلودگي هوا زده اند كه از اهم آن ها مي توان به استفاده از سوخت هاي قابل تجديد به جاي استفاده از سوختهاي فسيلي و غير قابل تجديد اشاره نمود. انرژي هاي تجديد پذير چه براي كشورهاي توسعه يافته و چه براي كشورهايي كه داراي اقتصادي نوظهور و در حال توسعه هستند، از اهميت قابل توجهي برخوردار است. چراكه كشورها روز به روز عنايت بيشتري به ارزش نهفته در بهره گيري از انرژي هاي تجديد پذير دارند. خصوصاً اينكه استفاده از اين نوع انرژي ها با ميزان كربن كمتر و صرفه جويي در هزينه هاي تكنولوژيكي همراه بوده و سلاح مناسبي براي رويارويي با چالش هاي جهاني چون افزايش گازهاي گلخانه اي و تغييرات آب و هوايي، امنيت انرژي و دسترسي به انرژي است. از اينرو بكارگيري انرژي باد و همچنين انرژي خورشيدي براي توليد كنندگان انرژي در دنيا داراي امتيازات زيادي است. به غير از انرژي باد و خورشيد، ديگر مواردي كه داراي ظرفيت توليد انرژي برگشت پذير هستند عبارتند از: فناوري بيومس، نيروي هيدروالكتريكي، انرژي موج، انرژي زمين گرمايي و... . در اين ميان سهم انرژي باد در نيمه اول سال 2011 حدود 3/9 درصد افزايش يافته و از سال 2000 به بعد، ساليانه به ميزان 40 درصد به سهم انرژي خورشيدي اضافه شده است. بر طبق داده هاي موسسه بين المللي انرژي، ميزان استفاده از انرژي باد و خورشيد طي 5 سال گذشته دو برابر شده است. در اين راستا شكوفايي و سلامت صنعت مس براي اين دو بخش توليد كننده انرژي مايه خرسندي و اطمينان خاطر است. زيرا براي توليد ادوات مورد نياز تجهيزات توليد انرژي در اين بخش و همچنين براي توليد اتومبيل هاي هيبريدي و صنعت خودرو در آينده حضور مس به عنوان جزء لاينفك قطعات موتور و سيستم سيم كشي بسيار ضروري است. فلز مس بهترين هادي الكترسيته بوده و بهمين جهت از آن براي توليد و انتقال انرژي در كليه شبكه هاي انتقال و توزيع برق استفاده مي شود. ضمن آنكه مس اين قابليت را دارد كه مي تواند بارها و بارها بازيافت شده و مورد استفاده مجدد قرار گيرد. استفاده بهينه از مس در موتورهاي الكتريكي و قسمت هاي مختلف يك محصول مي تواند از اتلاف حرارت و آسيب به قطعه مورد نظر جلوگيري نمايد. همچنين كاربرد مس در خودروهاي هيبريدي و الكتريكي جهت سيم كشي و انتقال انرژي بسيار ضرورت دارد. مهمتر از همه اينكه استفاده از انرژي كمتر، انتشار كمتر گازهاي گلخانه اي را به دنبال دارد.

در اين راستا مطابق ضوابط جديد اتحاديه اروپا، كشورهاي اين حوزه تا سال 2020 بايد 20 درصد انرژي الكتريكي مورد نياز خود را از طريق منابع انرژي تجديد پذير تأمين نمايند. هرچند چنين الزامي در ايالات متحده وجود ندارد ولي تاكنون 29 ايالت آمريكا قصد دارند تا اقدامات مشابهي را در اين خصوص انجام دهند. در همين راستا كشور چين در صدد است تا سال 2015، 5/9 درصد انرژي مورد نياز خود را از انرژي هاي تجديد پذير تأمين نمايد.

موسسه بين المللي انرژي (International Energy Association) نيز بر اين عقيده است كه براي جلوگيري از افزايش بيشتر دماي كره زمين به ميزان دو درجه سانتيگراد در هر سال، لازم است تا سال 2035 توليد 45 درصد از انرژي الكتريكي در جهان از منابع تجديد پذير صورت پذيرد.

در اين ميان مس بعنوان يك عنصر مهم در راستاي ساخت و بهره گيري از توربين هاي بادي و ساخت سلول هاي خورشيدي بمنظور استفاده از انرژي باد و خورشيد به شمار مي رود. به عنوان مثال در يك توربين بادي ( به ظرفيت 3 مگاوات) 7/4 تن مس بكار رفته است. همچنين در ساخت سلول هاي خورشيدي استفاده از فلز مس بسيار با صرفه تر از سيستم هاي حاوي سلول هاي سيليكوني مي باشد كه از مدت ها پيش مورد استفاده بوده است. از اينرو تقاضا براي فلز مس جهت ساخت وسايل توليد كننده انرژي قابل بازيافت رو به افزايش است و اين مسأله تنها بخاطر قابليت هاي ممتاز اين فلز در توليد انرژي سبز است.

امروزه بهره گيري از فلز مس در ساخت تجهيزات و فناوري سيستم سلول هاي خورشيدي متداول است و بسياري از شركت ها علاقمند به استفاده از چنين فناوري هايي هستند. سلول هاي خورشيدي بصورت لايه باريكي از سلول ها هستند كه در ساخت آن ها فلزاتي چون مس، اينديوم، گاليوم و سلنايد (CIGS)[1] ، بكار رفته است. از آنجايي كه اين سلول ها نور خورشيد را به سهولت جذب مي نمايند، لازم است لايه سلولي به صورت بسيار باريك ساخته شود. ميزان جذب ترانشه هاي CIGS، از محصولات مشابه به مراتب بيشتر است و در بعضي سازه ها تا 20 درصد عمل جذب نور خورشيد بهتر صورت مي گيرد. بين سال هاي 2002 تا 2007، بازار داد و ستد اين ترانشه ها هر ساله 60 درصد رشد داشته است و اين رون رشد همچنان ادامه دارد. همچنين ايجاد نيروگاه هاي عظيم خورشيدي از اين نوع در جهان در فاصله سال هاي 2009 تا 2010 با رشد خوبي همراه بوده است.

اين در حالي است كه انتظار مي رود تا سال 2013، بازار تجهيزات نيروگاه هاي خورشيدي در آمريكا، بزرگترين بازار ساليانه در اين كشور باشد و از بازارهاي مشابه در كشورهاي آلمان، ايتاليا و فرانسه پيشي گيرد. چنانكه در سال 2010، 900 مگاوات از ظرفيت هاي ايجاد شده در آمريكا مورد بهره برداري قرار گرفت و پيش بيني مي شود اين رقم در اوايل سال 2012 دو برابر گردد. همچنين درخواست هايي نيز از سوي كشورهاي در حال توسعه براي ساخت اينگونه نيروگاه ها بجاي نيروگاه هاي استفاده كننده از منابع تجديد ناپذير صورت گرفته است. به عنوان مثال كشور الجزاير برنامه اي را تحت عنوان برنامه ملي توسعه 2013 – 2010، جهت استفاده از منابع انرژي هاي تجديد شونده به تصويب رسانده است. هدف اين برنامه تأمين 22 هزار مگاوات نيروي برق از طريق بهره گيري از منابع انرژي بادي و خورشيدي عنوان شده است.

از طرفي در صنعت حمل و نقل فروش خودروهاي هيبريدي پس از يك سال عملكرد ضعيف، دوباره رو به افزايش نهاده است. (اتومبيل تويوتا پريوس «Prius» در صدر فروش قرار دارد.) سازمان توسعه مس (CDA)[2] عنوان كرده است كه خودروهاي هيبريدي و الكتريكي خودروهاي آينده هستند و فلز مس نقش عمده اي در توسعه اين صنعت دارد. بر طبق داده هاي اين سازمان، ميانگين مس بكار رفته در خودروهاي آمريكايي، 23 تا 25 كيلوگرم است. در حاليكه در يك خودروي برقي 68 تا 82 كيلوگرم مس استفاده شده است. پيشتازان صنعت خودرو سازي جهان به استفاده از مس در ساخت محصولات خود بسيار خوش بين هستند. يكي از مهندسان شركت جنرال موتورز در اين باره گفته است كه مس در ساخت اتومبيل هاي برقي و هيبريدي بسيار مفيد است، چراكه اين فلز قابليت هاي فوق العاده اي براي ساخت اجزاي چنين خودروهايي دارد و علاوه بر آن قادر است سطح دما را نيز پايين نگه دارد. همچنين كمپاني فورد از مس در ساخت تمامي محصولات هيبريدي خود استفاده مي نمايد.

جداي از اتومبيل هاي هيبريدي و الكتريكي، فناوري هاي ديگري هم چون ديزل پاك و سلول هاي تغذيه كننده از سوخت هيدروژني، بر استفاده از مس در ساخت اجزاي خود تكيه نموده اند. بنابراين فلز سرخ جزء جدايي ناپذيري از صنعت سبز اتومبيل سازي در آينده باقي خواهد ماند.