یزدفردا

پروفسور یحیی کمالی‌پور:

رسانه‌ها باعث هراس برخی حکومت‌ها می‌شوند

ماهنامه مدیریت ارتباطات در شماره نوزدهم خود که اول آذر منتشر شده است، با پروفسور یحیی کمالی‌‌پور، رئیس گروه ارتباطات و هنرهای خلاق دانشگاه پوردو کلیومت آمریکا گفت‌وگویی انجام داده است.

در این گفت‌وگو که توسط نگین حسینی انجام شده است، پروفسور کمالی‌پور در خصوص چالش‌های امروز رسانه‌ها، استفاده از ابزارهای ارتباطی برای تبادل پیام و... سخن گفته است.

وی با اشاره به نقش رسانه‌های جدید در دنیای امروز گفت: رسانه‌های جدید یا دیجیتال مدیا و شبکه‌های اجتماعی برای نخستین بار در تاریخ بشر این امکان را به هر فردی در هر نقطه از دنیا داده‌اند که بتوانند حرف خود را بزنند. رسانه‌های جدید بر خلاف رسانه‌های سنتی، مالکی ندارند و هر کسی می‌تواند گوشه‌ای از آنها را صاحب شود و به انعکاس خواسته‌ها یا دیدگاه‌های خود بپردازد. دسترسی به اینترنت و آشنایی با نحوه‌ کار در شبکه، از ضرورت‌های ابتدایی این کار است. البته در برخی کشورهای رو به توسعه یا توسعه نیافته، هنوز محدودیت‌هایی برای دسترسی به اینترنت و فن‌آوری‌های جدید وجود دارد.

وی افزود: بارها گفته‌‌ام که با وجود رسانه‌های امروزی، بحث معروف دهه‌ 1970 میلادی در مورد یک‌سویه بودن جریان اطلاعات تا حدود زیادی از میان رفته است، زیرا هم رسانه‌های دیجیتال تعاملی شده‌اند و هم هر فردی از هر کجای دنیا می‌تواند اظهار نظر یا تبادل نظر کند. به نظرم اگر این روند به همین منوال ادامه یابد، آینده خیلی بهتری در انتظار نسل‌های بعدی است؛ آینده‌ای که اطلاعات به‌طور کاملاً آزاد در جریان خواهد بود و به پیشرفت دموکراسی و افزایش سطح آگاهی مردم جهان کمک خواهد کرد.

کمالی‌‌پور با بیان اینکه در دنیای پرشتاب و شگفت‌انگیز دیجیتال، رسانه‌ها به ابزاری برای رشد آگاهی، دانش و توانایی افراد، نهادها و دولت‌ها تبدیل شده‌اند، اظهار داشت: توانایی خاصی که اطلاعات به افراد می‌دهد، گاهی باعث هراس برخی حکومت‌ها می‌شود و به همین دلیل آنها ترجیح می‌دهند دسترسی شهروندان خود را به اطلاعات محدود کنند. سانسور یکی از ابزارهای کاهش دسترسی به اطلاعات است که متعلق به امروز هم نیست بلکه از زمان گوتنبرگ و پیدایش چاپخانه‌ها به میان آمده و حضورش در هرجا که رسانه‌ای هست حس می‌شود. حتی در دنیای دیجیتال امروز نیز سانسور وجود دارد و مثلاً با فیلترکردن یا از راه پایین آوردن سرعت اینترنت اعمال می‌شود. با اینهمه، رسانه‌های دیجیتال می‌توانند همچنان نقش اصلی خود را در آگاهی‌بخشی و انسجام مردم ایفا کنند، مانند همان مواردی که در جنبش‌های اعتراضی کشورهای عربی اتفاق افتاد و مردم با کمک وسایل جدید اطلاع‌رسانی توانستند اعتراضات منسجمی داشته‌ باشند.

استاد ارتباطات دانشگاه پوردو گفت: امروز هم که جنبش وال‌استریت یا اعتراض علیه سرمایه‌داری و شکاف میان داراها و ندارها در آمریکا اتفاق افتاده است، نمی‌توان نقش وسایل جدید ارتباطی را در آن نادیده گرفت. معترضان به واسطه فن‌آوری‌های نوین با هم در ارتباط هستند و اعتراض‌های خود را سازماندهی می‌کنند.

بنیانگذار انجمن جهانی ارتباطات در بخش دیگر گفت‌وگوی خود با ماهنامه مدیریت ارتباطات، با تشریح تفاوت‌های میان رسانه‌های سنتی و جدید گفت: یکی از تفاوت‌ها این است که رسانه‌های جدید خارج از ساختارهای اقتصادی و سیاسی قرار دارند و به همین دلیل هرکسی می‌تواند دوربین به دست بگیرد و عکس‌ها و مطالب خود را انتشار دهد. هرچند در این زمینه، بحث اعتبار منبع خبری پیش می‌آید، به هرحال این پتانسیلی است که اینترنت و رایانه در اختیار هرکسی قرار داده است که مانند یک خبرنگار مستقل و بدون وابستگی و به اصطلاح به عنوان شهروند خبرنگار عمل کند. با اینهمه، هنوز رسانه‌های سنتی قدرتمند و اثرگذار هستند و با بکارگیری امکانات دنیای دیجیتال، خود را قوی‌تر هم کرده‌اند. شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی سنتی در کنار امکانات ماهواره‌‌ای پخش بین‌المللی قوی‌تر شده‌اند. به همین دلیل است که رسانه‌های دیجیتال هنوز نتوانسته‌اند جای رسانه‌های سنتی را بگیرند.

کمالی‌پور با تأکید بر اینکه اخلاق رسانه‌ای در مواردی همچون حفظ استقلال، رعایت بی‌طرفی و پرهیز از تحریف واقعیت، ساده و کاربردی به نظر می‌رسد ولی در عمل به همین سادگی نیست، گفت: مثلاً وقتی فردی به عنوان خبرنگار در یکی از رسانه‌های غولی به نام روپرت مرداک کار می‌کند، رعایت اخلاق حرفه‌ای‌ در تمرین هر روزه‌ کار حرفه‌ای و پررقابت، خیلی سخت می‌شود و اگر بخواهد به اصول اخلاقی وفادار بماند، نه تنها از گردونه‌ رقابت عقب می‌ماند بلکه حتی شغل و اعتبار رسانه‌ای خود را هم از دست می‌دهد. در نتیجه به موضوع غیراخلاقی شنود مکالمه‌های تلفنی هم تن می‌دهد؛ هرچند مخالف رویه‌ شخصی او باشد. بر این غول‌های رسانه‌ای قوانین نانوشته‌ای حاکم است که باید رعایت شود در غیر این صورت، خبرنگاران و همکاران آن رسانه‌ها نمی‌توانند در آن فضای حرفه‌ای دوام بیاورند.

وی در این گفت‌وگو در خصوص کتاب زندگی‌نامه خود نیز که به‌زودی با همکاری ماهنامه مدیریت ارتباطات و دبیرخانه همایش روابط‌عمومی الکترونیک منتشر می‌شود توضیحاتی ارائه کرده است.

متن کامل گفت‌وگوی ماهنامه مدیریت ارتباطات با پروفسور کمالی‌پور در نوزدهمین شماره ماهنامه مدیریت ارتباطات منتشر شده است.