یزدفردا | نسخه چاپی | جايگاه شوراها

جايگاه شوراها در گفتگوي مشاور استاندار و رئيس روابط عمومي با نشريه نظام مهندسي استان يزد

ديدگاه جنابعالي در خصوص ميزان تاثيرگذاري واقعي شوراهاي اسلامي در ساماندهي امور شهري و بهبود زندگي شهروندي چيست؟

ملك ثابت: شوراهاي اسلامي شهر و روستا كه گسترده ترين نهاد مردم سالار در ايران هستند در صورت انتخاب درست و عملكرد صحيح مي توانند بيشترين تاثير را در ساماندهي امور شهري و روستايي و بهبود زندگي شهروندان و رفاه عمومي داشته باشند و اين تاثير را مي توان از وظايف و اختياراتي كه قانونگذار بر عهده شورا نهاده است فهميد.

مثلا يكي از وظايف شوراهاي شهر ارائه پيشنهادات در زمينه توسعه اقتصادي- اجتماعي فرهنگي و عمراني شهر و حتي شوراي استان است و همچنين نظارت بر حسن اجراي تصميمات و يا مثلا يكي از مشكلاتي كه غالبا در شهرها مشاهده مي شد بحث تبعيض هايي بود كه در عمران يا توسعه شهر پيش مي آمد و اين مسئله وقتي كه همه تصميمات به يك نفر (شهردار) محدود مي شود قطعا احتمال تبعيض بيشتر است اما اگر شورا كه مجموعه اي از افراد و شهرونداني است كه هر كدام متعلق به يك منطقه از شهر ميباشند در خصوص مسائل كلان شهر تصميم بگيرد ديگر احتمال تبعيض بسيار كاهش مي يابد و اصولا يكي از وظايف شوراها بررسي مسائل و مشكلات استان و ارائه پيشنهادهاي لازم به منظور رفع تبعيض و توزيع عادلانه امكانات و منابع است

با توجه به گذشت دو دوره از فعاليت شوراهاي اسلامي شهر و روستا، جنابعالي عملكرد شوراهاي اسلامي را چگونه ارزيابي مي كنيد؟ بنظر شما شاخص ترين نقاط قوت و ضعف كاركرد شوراها در بحث مسائل كلان شهري طي مدت 8 سال گذشته چه مواردي بوده است؟

ملك ثابت: به نظر بنده شاخص ترين نقطه ضعف شوراها در دو دوره قبل عدم آشنايي كامل مردم و حتي خود اعضاي شوراها با فعاليت هاي شورايي بوده است كه اين عدم آشنايي مشكلاتي را پديد آورده است مثلا چه بسا در حيطه هايي كه نبايد وارد شوند بيش از حد وارد شده اند و يا در بعضي زمين هاي تخصصي كه وظيفه شورا بوده كمتر فعاليت كرده اند. هياهوي سياسي و حزبي كه مخصوصا در دور اول شوراها مي ديديم بسياري از فرصت ها را به هدر داد.

اما اين معايب نبايد مانع تشكيل شورا بشود. اگر در يك شهر شورايي ضعيف داريم نبايد آن را بخاطر مشكلاتي كه عموما نيز بخاطر ضعيف بودن فرهنگ كار شورايي است تعطيل كرد بلكه بايد تمرين كرد. ما بايد زندگي شورايي را كه سفارش دين مبين اسلام از چهارده قرن پيش بوده براي مردم آموزش بدهيم و تمرين كنيم و البته شوراها هم خودشان بايد طبق قانون آموزش هايي را براي آشنايي اعضاي شورا با وظايف و اختياراتشان درقالب دوره هاي كوتاه مدت كاربردي برگزار كنند.

شوراي سوم بايد ضمن شناسايي ظرفيتها به برنامه ريزي درست براي بهره برداري از اين ظرفيتها و قابليتها بپردازد.

از نقاط مثبت شوراها مي توان به خود باوري مردم اشاره كرد و البته تشكيل شوراها و تثبيت آن در دوره دوم يكي از مظاهر حاكميت مردم و يكي از جلوه هاي آزادي را در سراسر كشور به نمايش گذاشت و اميد است دوره سوم تكامل شوراها در ايران باشد.

انتخابات شوراها تمريني براي مردم سالاري ديني است و تاكنون اين تمرين به خوبي انجام شده چرا كه هر دوره از انتخابات بهتر از دوره قبل بوده و ضعف ها به مراتب كمتر شده است.

دومين ويژگي مثبت شوراها، مردمي بودن آنهاست و شوراها جمعي هستند برآمده از ميان مردم عادي كوچه و بازار. مردم بر اساس شناخت اينها را انتخاب كرده اند و لذا به آنها اعتماد دارند و از آنجا كه مورد اعتماد مردم هستند بهتر مي توانند كار كنند و بهتر تصميمات دولت را به مردم منتقل نمايند و از طرفي مردم نيز چون آنها را از خودشان مي دانند راحت تر مشكلاتشان را در ميان مي گذارند و اينها با توجه به گرفتاري كمتري كه نسبت به مسئولين دولتي دارند بيشتر به فكر شناسايي مشكلات مردم و پيگيري آنها هستند.

سومين ويژگي مثبت شوراها اين بوده كه چون افراد مختلف و از طبقات و محلات مختلف در شورا حضور دارند توزيع امكانات و فرصتها در مناطق مختلف شهر عادلانه تر از زماني بوده كه فقط شهردار به تنهايي تصميم مي گرفت. به هرحال اينها احساس تعهد به همه مناطق شهر دارند.

و چهارمين ويژگي مثبت اينكه شوراها يكي از راههاي مطمئن براي كوچك شدن دولت هستند، يعني سپردن كار مردم به مردم. مي توان با تقويت شوراها و افزايش دادن اختيارات آنها گامي مهم در راستاي كاهش تصدي گري دولت و نهادينه شدن شوراها و سپردن امور بدست مردم برداشت در مجموع مي توان كاركرد شوراها را مثبت و رو به جلو و حركت به سوي خدمت گذاري و حل مشكلات شهري و روستايي ارزيابي كرد و معايب آن هم با توجه به نوپا بودن شوراها قابل اغماض و با برنامه ريزي دقيق تر مردم و مسئولين قابل حل است.

به نظر جنابعالي مهندسان ساختمان، معمار، شهرساز و تاسيسات تا چه ميزان مي توانند در تقويت بدنه كارشناسي شوراهاي اسلامي موثر باشند، مكانيزم حضور هر چه قوي تر مهندسان اعم از انتخاب كننده و انتخاب شونده در شوراها چگونه است؟

ملك ثابت: شرط تخصص براي كساني كه قرار است مسئوليت مهم برنامه ريزي و نظارت بر ساماندهي امور يك شهر را بر عهده بگيرند يك شرط لازم و كاملا ضروري است هر چند كافي نيست يعني داوطلب عضويت در شورا بايد شرايط ديگري نيز داشته باشد از جمله امين مردم و مردم دار، خلاق و مبتكر، مدير و مدبر، دلسوز و متعهد و پركار، اهل فكر و نظر و شجاعت بيان عقيده در عين حال كه نبايد استبداد راي داشته باشند.

هرچه جايگاه شوراها محترم تر باشد افراد متخصص و كارشناس تمايل بيشتري براي داوطلب شدن در انتخابات پيدا مي كنند. اما اگر اين نهاد اجتماعي تحقير و منزوي شود و منفي قلمداد شود، افراد كاردان متعهد داوطلب شركت در شوراها نمي شوند. پس بهتر است اولا با هرگونه تبليغ منفي عليه اصل شوراها مقابله شود ثانيا احزاب و گروههاي صنفي جامعه بايد از يك سو براي اداره بهتر شهر برنامه ارائه دهند و از سوي ديگر افراد متخصص و خوش نام را براي اجراي برنامه مطلوبشان شناسايي و به مردم معرفي كنند. مردم نيز با بررسي و مطالعه دقيق برنامه ها، بهترين ها را براي مهمترين تصميمات شهرشان انتخاب كنند.

در اين صورت است كه مي توان اميدوار بود مردم به برنامه ها راي دهند نه شعارها و از طرفي حضور متخصصان نيز در شورا تضمين شود.

در گذشته نيز هر شورايي كه افراد متخصص و قوي بيشتري داشته موفق تر بوده است و هرجا كه وزانت علمي و تخصصي شورا كم بوده، كاركردهاي آن شورا نيز ضعيف و قابل نقد بوده است. خلاصه اعتلا و موفقيت شورا را مي توان در كيفيت اعضاي شورا فهميد.

مثالي در بين مهندسان مطرح است، به اين موضوع كه «آنان كه شهر را مي سازند، آنرا بهتر اداره مي كنند.» نظر جنابعالي با توجه به وجود «كميسيون تخصصي عمران» در تمامي شوراهاي اسلامي شهر و روستا چيست؟ آيا اين موضوع با حضور مهندسين ساختمان، معماري و شهرسازي مي تواند جامه عمل پوشانده شود؟

ملك ثابت: مثال درستي است اگرچه من دو نكته درباره آن دارم كه عرض مي كنم اما في المجموع چون شوراها بيشترين سرو كارشان به بحث شهر سازي و عمران مربوط مي شود بنابراين بايد از حضور متخصصين اين دو امر حتما استفاده شود.

يكي از دلايل ضعيف بودن بعضي شوراها را بايد در عدم تشكيل كميسيون تخصصي عمران و توسعه جستجو كرد. بنابراين بايد از هم اكنون مردم توجه داشته باشند كه اگر مي خواهند از نظر آبادي و رفاه عمومي شهر خيالشان راحت باشد بايد حتما در ليست كساني كه براي عضويت انتخاب مي كنند نام متخصصان شهرسازي و عمران را قرار دهند. تا از ظرفيت نظرات كارشناسي اعضاي كميسيون عمران در جهت بهبود وضعيت شهرسازي و معماري مناطق خودشان استفاده كنند.

يك نكته را نيز فراموش نكنيم كه اعضاي شوراي شهر علاوه بر آنكه در كميسيون عمران شورا، به تصميم گيري هاي مهم در خصوص شهر و شهرسازي مي پردازند همزمان بايد در چند شوراي ديگر نيز عضو باشند كه كاملا تخصصي و كارشناسي است از جمله شوراي برنامه ريزي و توسعه استان، كميسيون ماده 5 و شوراي عالي معماري و شهرسازي.

اما نكته اي كه درباره مثال شما دارم اين است كه اولا در ساختن شهر فقط نبايد به ساختن فيزيكي اكتفا كرد. شهر مجموعه اي از حوزه هاي مختلف اجتماعي را در بر مي گيرد كه لازم است متخصصين هركدام از اين حوزه ها در شوراي شهر حضور داشته باشند از جمله متخصص امور مالي، حقوقدان، مدير فرهنگي، جامعه شناس.

مسئله فرهنگ براي يك شهر به قدري مهم است كه اگر شهري با آخرين استانداردهاي مهندسي بسازيم ولي براي فرهنگ و معنويت آن شهر برنامه اي نداشته باشيم گويا يك كالبد بدون روح ساخته ايم.

پس در عين حال كه حضور مهندسين محترم ساختمان، معماري، تاسيسات، شهرسازي و ... ضروري قلمداد مي شود بر دو نكته تاكيد مي كنم اول اينكه در انتخاب افراد براي شوراها، جامعيت و حضور همه متخصصين موثر در اداره شهر را در نظر داشته باشيم نه اينكه تك بعدي و صرفا به سازندگي فيزيكي شهر اكتفا كنيم و دوم داشتن برنامه براي اداره شهر حتي دربخش فيزيكي برنامه اي كه ضعف هاي قبلي را از بين ببرد و نقاط قوت شهرسازي را با استفاده از جديدترين فناوري و يافته هاي علمي بصورت مدون و قابل اجرا و در قالب يك نقشه جامع براي اداره شهر ارائه دهد.

با توجه به اينكه در آستانه برگزاري سومين دوره انتخابات شوراهاي اسلامي شهر و روستا هستيم، ممنون خواهيم شد نقطه نظرات و ديدگاههاي ارزشمند شما را داشته باشيم؟

ملك ثابت: اميد دارم در روز 24 آذرماه شاهد برگزاري انتخاباتي آزاد، سالم و پرشور با حضور همه سليقه هاي سياسي و همه گروهها خصوصا گروههاي تخصصي و كارشناسي باشيم و مردم با علاقه و از روي تدبر در آن شركت كنند و با انتخاب بهترين افراد زمينه را براي آبادي بيشتر شهر و روستا و ايجاد فضايي شاد و معنوي همراه با رفاه و آسايش فراهم كنند و نكته مهم اينكه مردم و گروهها، فعاليت خود را محدود به روز انتخابات نكنند. تشكيل شورا در واقع گام اول در مشاركت و حضور اجتماعي مردم است.

مرحله اصلي بعد از آن شروع مي شود و در اين مرحله است كه متخصصان و كارشناسان نبايد اعضاي شوراها را تنها بگذارند بلكه با ارائه پيشنهادات موثر و انتقادات سازنده، شورا را به سوي كار كارشناسي با اشتباهات و معايب كمتر رهنمون باشند.

به نقل از نشريه سازمان نظام مهندسي ساختمان استان يزد