یزدفردا

آیین مسلمانی حقوق انسانها در کلام رسول اکرم (ص) -17

هفدهمین حق /حق برخورداری از عفاف.. زنان پاسداران سلامت جامعه

حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی

اشاره: آیین دیگری در راه است، آیینی بی نظیر و پرفروغ، آیین رمضان، آیینی که برای یک ماه جهان اسلام را در فضای معرفتی و روحانی عمیقی فرو می برد. زمینیان پای بر محمل رمضان می نهند تا آفاق و انفس را سیر می کنند و آسمانیان پای بر بال‌های نور می گذارند تا "انسان" را به معراج برسانند. زیبندگی و زیبایی ضیافت رمضان را نمی‌توان، به سادگی سرود. سرایش این "شهر رازآلود" آیه و روایت و درایت می خواهد. تنها با تکیه بر دانش ائمه و بزرگان می توان پرده ازچهره فوائد افسانه وار رمضان برکشید. تنها شاعرانی می توانند شکوه معراج را بسرایند که بر عروه الوثقی دست یازند. بازخوانی میراث معنوی و ثمره مادی رمضان، ضرورتی انکارناپذیر است. این مهم، سال گذشته با انتشار سلسله یادداشت های روزانه حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی با عنوان "دلیل راه" در پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران پی گرفته شد. امسال نیز، یادگار گرانقدر امام راحل، در سلسله یادداشت های دیگری با عنوان" آیین مسلمانی حقوق انسانها در کلام رسول اکرم (ص)" به بازخوانی معارف رمضانی اسلام می پردازد. یادداشت های یادگار امام با این عبارات آغاز می شود: "ماه مبارک رمضان در پیش است و همه باید خویشتن را برای استفاده از آن آماده کنیم. ماهی که ابواب رحمت الهی در آن گشوده می شود و طالبان معرفت بیش از هر زمان دیگر امید دارند تا با اجابت دعوت خداوند، به مطلوب خویش رهنمون شوند. امسال نیز نگارنده بر آن است که از خرمن معارف اسلامی، هر روز چند سطری را تقدیم دوستان کند. باشد که از نفحات قدسیه ای که در این ماه می وزد، شمیمی نیز نصیب ما شود و از مطالعه آن چه می نویسیم، اثری در جان خسته بنشیند."تا آخرین روزماه مبارک رمضان ، هر روز، یادداشتی به قلم حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی در پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران منتشر می شود که بخش هفدهم آن در ذیل می آید.

هفدهمین حق

یحفظ حلیلته

حق برخورداری از عفاف.. زنان پاسداران سلامت جامعه

از حقوقی که توسط پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله برای مسلمان مقرر شده، آن است که دیگران از خانواده او حفاظت کرده و از هر گونه خیانت و ناپاکی نسبت به آن ها اجتناب کنند. ناگفته پیداست که نگاه ناپاک و قصد خیانت نسبت به هرکس حرام و ناپسند است اما آنچه در اینجا مورد تأکید واقع شده است آن است که آدمی توجه به ارتباط این «ناپاکی» با حقوق برادران دینی اش داشته باشد. به عبارت دیگر «نگاه حرام و خیانت در اهل و عیال دیگران» علاوه بر این که نزد خداوند حرام است، از بین بردن حق انسان ها هم می باشد و از این جهت هم زشتی و گناه مضاعفی دارد. چنانکه رسول اکرم صلی الله علیه و آله می فرمایند: «هر کس نسبت به خانواده و اموال مسلمانی خیانت کند، از ما نیست.» [1]

در ابتدا باید به گناه های حاصل از شهوت اشاره کنیم. گناه هایی که متأسفانه به قدری فراگیر است که جامعه ما و هر فرد از آن را در معرض آسیب های جدی قرار داده است. کانون خانواده ها را هدف گرفته و زمینه ساز گناهان و خطاهای دیگر نیز می شود. در این باره باید توجه کنیم که در این گروه از گناهان، سهم چشم بیش از دیگران است. چراکه تا آن هنگام که «چشم» به «طمع خام» گرفتار نشود، خواسته های قلبی کمتر می توانند به گناه منجر شوند. چنانکه امیرمؤمنان علیه السلام می فرمایند: «چه بسا نهال هوس هایی که به سبب نیم نگاهی کاشته می شود.» [2] هم ایشان می فرمایند: «چشم راهنمای گناهان است.»[3] و «جاسوس دل است.»[4] و «جلودار فتنه ها می باشد.» [5] هم ایشان اشاره می کنند که: «چشم ها دام شیطان اند.» [6] و می فرمایند: «اگر چشم کور باشد بهتر است تا آن که از بسیاری نگاه ها برخوردار باشد.» [7] و امام صادق علیه السلام می فرمایند: «عیسی بن مریم به یاران خود گفت از نگاه بپرهیزید زیرا که بذر شهوت را در دل می کارد و این برای پدید آوردن گناه کافی است.» [8] پس آدمی باید مراقب چشم خویش باشد و از نظرکردن به آنچه حرام است خودداری کند. زیرا تخم هوس از راه چشم و نظر پراکنده می شود.

نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله خطاب به امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمایند: «ای علی نگاه اول که ناخواسته است،از آنِ توست ولی نگاه دوم، به ضرر توست.» [9] و هم ایشان می فرمایند: «از نگاه های زیادی بپرهیزید چراکه تخم هوس را پراکنده می کند و باعث غفلت می شود.» [10] و امیرالمؤمنین علیه السلام نیز اشاره می کنند که: «هر کس عنان چشم خود را رها کند، ناراحتی هایش زیاد می شود.» [11] هم چنین در روایات ما مواردی است که در آن می خوانیم که چه بسا یک نگاه باعث حسرت زیاد و طولانی مدت می شود. [12] پس شایسته است که آدمی چشم خود را پایین انداخته چنانکه حضرت امیر علیه السلام می فرمایند: «هرکس چشم خود را پایین اندازد، دلش را آسوده می کند.» [13] و «کمتر تأسف می خورد و از نابودی در امان است.» [14]

نکته دیگر آن که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله می فرمایند: «هر که چشم خود را از حرام پر کند، خداوند در روز قیامت چشم او را از آتش پر می کند مگر این که توبه نماید و از عمل خود دست کشد.» [15]

در این جا لازم است به این روایت نیز اشاره کنیم که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله می فرمایند: «هیچ مرد مسلمانی نیست که نگاهش به زنی بیافتد و چشم خود را پایین اندازد مگر این که خدای متعال به او توفیق آن نحوه عبادتی بدهد که شیرینی آن را در دل خویش حس می کند.» [16] پس اگر ما ـ به عنوان مسلمانی که به دنبال تقرّب به خدای سبحان هستیم ـ قصد داریم به حلاوت ایمان و شیرینی عبادت نائل شویم، باید مالک چشم و نظر خویش باشیم.

امام صادق علیه السلام می فرمایند: «هر کس به خاطر خدا و نه به خاطر غیر او، چشم خود را فرو بندد، خداوند به او ایمانی ارزانی دارد که مزّه خوش آن را بچشد.» [17] همین مطلب از رسول اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده و ایشان اضافه می کنند که شیرینی آن عبادت را بنده در دل خویش می یابد. [18]

نکته: حریم خانواده و حرمت همسر از اموری است که در فطرت انسان ها ریشه دارد و مربوط به یک دین و فرهنگ خاص نیست. همه انسان ها از این که حرمت خانوادگی آن ها پاس داشته نشود، نگران اند. امام خمینی می نویسند: «عفت و حیاء از فطریات تمام عائله بشر است چنانکه تهتّک و بی حیایی و فحشاء بر خلاف فطرت همه است.»[19]

و دقیقاً با اشاره به همین امر است که یکی از حقوق مسلمانان آن است که دیگران به این حریم احترام گذاشته و نسبت به اهل و عیال برادرانشان غیرت ورزند. امام صادق علیه السلام می فرمایند: «خداوند غیرتمند است و هر غیرتمندی را دوست دارد.»[20] و مسلمان باید نسبت به خانواده و اهل و عیال برادران مسلمانش غیرتمند باشد و حرمت آن ها را همانند حریم خانواده خود پاس بدارد و چنین نباشد که خدای ناکرده در مسیر خیانت و کج روی بیافتد.

همین جا باید به گناه زنا نیز اشاره کنیم. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله می فرمایند: «هیچ کار (گناه) فرزند آدم نزد خدای تبارک و تعالی سنگین تر از این نیست که کسی پیامبری یا امامی را بکشد، یا کعبه را -که خدای عزوجل قبله مسلمین بندگان خود قرار داده است- ویران کند، یا به حرام با زنی نزدیکی کند.» [21] و هم ایشان خطاب به امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمایند: «ای علی! زنا شش پیامد دارد: سه پیامد در دنیا و سه دیگر در آخرت: پیامدهای دنیایش این است که آبرو را می برد، مرگ را شتاب می بخشد، و روزی را می بُرد و پیامدهای آخرتش عبارت است از حسابرسی سخت و دقیق، خشم خدای رحمان و جاودانگی در آتش»[22] و امام باقر علیه السلام می فرمایند: «خداوند نماز سه نفر را قبول نمی کند و یکی از آن ها مرد بی غیرتی است که با زن او زنا می شود.» [23] و پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «خداوند با سه نفر سخن نمی گوید: پیرمرد زناکار، فرمانروای ستمکار و تهی دست متکبّر»[24] ضمن این که باید توجه داشت که دنیا، دار مکافات است و اگر شما نسبت به حریم دیگران خیانت کنید، حریم شما مورد خیانت واقع می شود. امام صادق علیه السلام می فرمایند: «هر که به همسر مردی مسلمان خیانت کند، به همسرش خیانت کنند.» [25] و هم ایشان فرمود: «نسبت به زنان مردم عفیف باشید تا نسبت به زنان شما عفت ورزند.» [26]

در این جا لازم است به این نکته هم توجه کنیم که عفت و پاکدامنی در جامعه شیوع نمی یابد مگر آن گاه که زنان جامعه سالم باشند و اساساً سلامت جامعه از همه جهت وابسته به سلامت زنان و دختران آن جامعه است و اگر خدای نکرده زنی در مسیر ناروا و باطلی واقع شد، می تواند باعث لغزش های فراوانی شود. پس حفظ عفت در جامعه بیش از همه، وظیفه آنهاست. تأکید اسلام بر حجاب که نماد عفت و پاکدامنی است، از این زاویه نیز قابل بررسی است. زنان جامعه پاسداران عفت آن جامعه اند و حجاب یکی از بزرگترین عوامل این پاسداری است. رسول مکرم اسلام صلی الله علیه و آله گروهی از دوزخیان را چنین معرفی می فرمایند: «زنانی که پوشش دارند اما برهنه اند، و با کرشمه راه می روند و دیگران را نیز به کجروی می کشانند. اینان به بهشت نمی روند و بوی بهشت را نیز استشمام نمی کنند.» [27] پس چه خوب است که پاکدامن های جامعه اسلامی، در حفاظت اجتماع پیش قدم گردند و عذاب الهی را خریدار نشوند.

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله می فرمایند: «زن شوهرداری که مرد بیگانه ای چشمش را پر کرده باشد، مورد خشم شدید خدای عزوجل است؛ زیرا که اگر چنین باشد خداوند همه اعمال او را باطل گرداند و اگر به شوهر خود خیانت ورزد، خدا او را بعد از آن که در قبر عذاب کرد، به آتش دوزخ بسوزاند.»[28] و امام صادق علیه السلام می فرمایند: «سه کس را خدای متعال پاک نمی کند و آنان را عذابی دردناک است. یکی از آن سه نفر زنی است که به شوهر خود خیانت می کند.»[29]

پایان کلام آن که حضرت امام خمینی می نویسند: «رسیدن به رشد و کمال انسانیت، مرهون جلوگیری نفس است از شهوات و لذات، و کسانی که از شهوات متابعت کنند، از رشد و هدایت باز مانند و چشمان آن ها از دیدن راه صحیح کور شود.» [30]

[1] . جامع احادیث الشیعه، ج18، ص539.

[2] . غرر الحکم، ح5314.

[3] . غرر الحکم، ح1047.

[4] . بحار الانوار، مرحوم مجلسی، ج104، ص41.

[5] . غرر الحکم، ح366.

[6] . غرر الحکم، ح950.

[7] . تحف العقول، 95.

[8] . تحف العقول، 305.

[9] . میزان الحکمه، ج8، ص6234 / کنز العمال، هندی، 13072.

[10] . بحار الانوار، مرحوم مجلسی، ج72، ص199.

[11] . تحف العقول، ص97.

[12] . بحار الانوار، مرحوم مجلسی، ج71، ص293 / کافی، مرحوم کلینی، ج5، ص559.

[13] . غرر الحکم، ح9122.

[14] . همان، ح9125.

[15] . بحار الانوار، مرحوم مجلسی، ج76، ص334.

[16] . کنز العمال، هندی، 13059.

[17] . من لایحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج4، ص18.

[18] . میزان الحکمه، ج13، ص6322.

[19] . شرح حدیث جنود عقل و جهل، امام خمینی، ص279.

[20] . کافی، مرحوم کلینی، ج5، ص535.

[21] . بحار الانوار، مرحوم مجلسی، ج79، ص20 / میزان الحکمه، ج5، ص2211.

[22] . بحار الانوار، مرحوم مجلسی، ج79، ص22 / میزان الحکمه، ج5، ص2213.

[23] . بحار الانوار، مرحوم مجلسی، ج79، ص115.

[24] . ثواب الاعمال، ص265.

[25] . بحار الانوار، مرحوم مجلسی، ج79، ص27.

[26] . امالی، ص238.

[27] . صحیح مسلم، 2128.

[28] . بحار الانوار، مرحوم مجلسی، ج76، ص366.

[29] . ثواب الاعمال، ص312.

[30] . شرح حدیث جنود عقل و جهل، امام خمینی، ص290.