یزدفردا

فاطمه علي اصغر

تهران امروز

خبر اين است: «مدیرعامل گروه هتل‌های مهر در زیر بافت تاریخی و ثبت شده این شهر، تونلی به طول 200 متر برای ساخت موزه قنات ایجاد کرده است». خبري كه محمد حسين محتاج الله، مديرعامل اين هتلها آن را تكذيب مي‌كند. طبق معمول تماس با مديران سازمان ميراث فرهنگي براي بررسي صحت و سقم و گرفتن اطلاعات بيشتر در مورد اين ماجرا به جايي نمي‌رسد. بار ديگر بحث پرونده ثبت جهاني بافت تاريخي يزد به چالش كشيده مي‌شود و اين پرسش به ميان مي‌آيد كه سرانجام بافت تاريخي يزد به كجا مي‌رسد؟ محتاج الله، مديرعامل گروه هتل‌هاي مهر به تهران امروز مي‌گويد: «اين اقدامي كه براي احياي قنات انجام شده با امضاي رئيس سازمان ميراث يزد، شهردار و فرماندار بوده است اما نمي‌دانم چرا اكنون به مخالفت با من پرداخته‌اند.» با اين حال، مسئولاني كه از آن‌ها نام برده شده، اكنون حاضر به پاسخگويي نيستند.

نكته چالش برانگيز اينجاست كه اين طرح يك سال است كه با فراز و فرودهاي بسيار در حال تهيه، تاييد و اجرايي شدن است، اكنون بعد از يك سال سازمان ميراث فرهنگي حكم بازداشت مديرعامل اين هتل‌ها را مي‌گيرد، اين در حالي است كه طرح ديگر مراحل آخر خود را مي‌گذراند. عكس‌هايي هم كه خبرگزاري‌‌هاي مهر و موج منتشر كرده‌اند، به گفته مسئول روابط عمومي هتل‌هاي زنجيره‌اي مهر متعلق به يك سال گذشته است.

محتاج الله مي‌گويد: «خانه‌هاي قديمي هميشه با قناتي به هم وصل بودند و اين اقدام تنها احياي قنات‌ها بوده براي جلب گردشگر و اصلا ربطي به تخريب بافت تاريخي ندارد. به نظر مي‌رسد كه بيشتر كسي خواسته در اين ماجرا شيطنت كند كه ما كوتاه نمي‌آييم و شكايت مي‌كنيم.»

پيگيري براي روشن شدن ابعاد اين قضيه از سازمان ميراث فرهنگي به هيچ كجا نمي‌رسد. رضايي، رئيس سازمان ميراث فرهنگي يزد حاضر به شفاف‌سازي ابعاد مختلف اين خبر نيست.

كارشناسي هم كه در اين زمينه مطلع باشد و بتواند وضعيت و چگونگي احياي اين قنات و نحوه آسيب رساندن آن به بافت تاريخي را توضيح دهد در سازمان ميراث فرهنگي وجود ندارد يا اينكه حاضر به صحبت كردن با رسانه‌ها نيست.

تماس با مديران سازمان ميراث فرهنگي كشور همچنان بي‌حاصل است، به نظر مي‌رسد كه اين بحث‌ها اكنون چندان مورد اهميت رئيسان سازمان ميراث فرهنگي نيست و برنامه‌هاي ديگري در راس امور اين مديران قرار دارد كه بايد به آن‌ها رسيدگي كنند.

بافت تاريخي يزد در حال نابودي

چندي است كه بحث ثبت جهاني بافت تاريخي يزد از سوي كارشناسان و دوستداران ميراث فرهنگي مطرح مي‌شود، اين در حالي است كه خبرها و مشاهدات خبرنگاران حاكي از آن است كه بافت تاريخي يزد همچون بسياري از بافت‌هاي تاريخي ايران وضعيت مناسبي ندارد.

در حال حاضر از بافت تاريخي 700 هکتاری یزد به عنوان گسترده‌ترین بافت خشتی یاد می شود. خانه‌ها، ساباط‌ها و ابنیه زیادی قرار دارد که مجموعه این بافت را تشکیل می دهند. دوستداران ميراث فرهنگي بارها و بارها در مورد حفظ و صيانت اين بافت به مسئولان هشدار داده‌اند.

در حال حاضر، مالکان برخی از خانه‌های تاریخی در یزد دور از چشم مسئولان یگان حفاطت اداره میراث فرهنگی ملک خود را از داخل خانه تخریب کرده، آن را می سازند، سپس دیوار رو به کوچه را برداشته و نمای جدید ساختمانشان را رو می کنند!

به گزارش مهر، برخی از این ابنیه که دارای ارزش معماری و تاریخی بوده‌اند، توسط متولیان میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌اند اما برخی دیگر که قدمتی کمتر ولی ارزش معماری دارند، توسط مالکان تخریب می شوند.

این درحالی است که هرگونه دخل و تصرف و تغییر در محدوده بافت تاریخی یزد منوط به اجازه از سازمان میراث فرهنگی است اما مالکان این خانه‌ها وقتی می بینند که ملکشان در معرض تخریب است و سازمان میراث فرهنگی و شهرداری هم برای مرمت و حفظ آن اقدامی انجام نمی دهد، به صورت پنهانی اقدام به ساخت و ساز از داخل ملک می کنند. سپس دیوار قدیمی و خشتی را که رو به کوچه های بافت تاریخی است برمی دارند.

در اين وضعيت به نظر مي‌رسد كه بيش از هر مسئولي، انگشت اتهام به سمت سازمان ميراث فرهنگي است، سازماني كه بافت‌هاي تاريخي را رها كرده و اعتباري براي ساماندهي آن‌ها اختصاص نمي‌دهد. اگر هم اعتباري اختصاص داده مي‌شود، معمولا سرنوشتي نامعلوم دارد. در غير اين صورت با چرا بايد با توجه به اعتباري كه سازمان ميراث فرهنگي در سال گذشته براي احياي خانه‌هاي تاريخي گذاشته بود، امروز بايد شاهد اين تخريب‌ها باشيم؟

با اين همه خبري با منبعي نامعلوم در ميان اين آشفته بازار، منتشر مي‌شود، مبني بر اينكه بافت تاريخي يزد بار ديگر در خطر قرار گرفته است.

نكته جالب اينجاست كه اين اقدام با مجوز همه مسئولان شهري و تنها متولي سازمان ميراث فرهنگي انجام شده است هيچ منبع موثقي هم حاضر نيست در مورد درست يا غلط بودن دادن اين مجوز صحبت كند.

سونامي تخريب بافت‌هاي تاريخي

بافت تاريخي يزد از جمله بافت‌هاي تاريخي ايران به شمار مي‌رود كه تا كنون بسياري از بخش‌هاي آن حفظ شده است و اين مسئله به نگاه اهالي اين شهر نسبت به صيانت از ميراث فرهنگي بر مي‌گردد، با اين حال به‌نظر مي‌رسد كه در چند سال اخير مردم يزد، نسبت به صيانت از تاريخ خود بي‌انگيزه شده‌اند.

اكنون خبري مي‌رسد بر اين مبني كه تونلي 200 متري زير بافت تاريخي يزد زده شده است. گفته مي‌شوداین تونل برای اتصال دو هتل مهر و لب خندق متعلق به مدیرعامل این هتلها ایجاد شده و در این بین برخی از قناتهای موجود در مسیر تونل توسط پیمانکار مسدود شده است. ضمن آنکه این مسیر قدیمی ترین قسمت بافت تاریخی و متعلق به دوره ایلخانی است.

محتاج الله، اما می گوید: حدفاصل میان هتل تاریخی لب خندق و هتل مهر محدوده‌ای 200 متری است که از حدود 450 سال پیش، قناتی در این محل بوده که این دو هتل را به هم متصل می کرده است.

او معتقد است: قصد داریم تا این قنات را احیا کرده و محل این قنات را بازتر کنیم تا برای بازدید گردشگر از قنات‌ها و نحوه کارکرد و ایجاد موزه قنات آماده شود به همین دلیل این موزه که اکنون در مرحله کار کارشناسی است تا 6 ماه دیگر به بهره‌برداری می رسد.

مهم‌ترين مسئله اينجاست كه سازمان ميراث فرهنگي كه در جريان احياي اين قنات‌ها بوده و به امضاي مديران اين سازمان رسيده است، چرا اكنون بعد از يك سال پاسخگو نيست؟ چرا بافت تاريخي يزد بايد روز به روز به ويراني نزديك‌تر شود. سونامي‌اي كه به جان همه بافت‌هاي تاريخي همچون شيراز، تهران، گرگان، ماسوله و.. افتاده است.