سازمان آموزش فنی و حرفهای کشور
Technical &vocational Training organization (TVTO)
از جمله مهم ترین محورهاي اساسي برنامه های سوم و چهارم و پنجم توسعه اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي جمهوری اسلامی ایران كه مورد توجه خاص برنامه ريزان و قانونگذاران كشور قرار گرفته است سرمايه گذاري در بخش آموزش و توسعه آن ، بویژه آموزشهاي فني و حرفهای براي تامين نيروي انساني توسعه یافته و توسعه برانگیز مي باشد.
سازمان آموزش فني و حرفهای كشور در سال 59 به موجب مصوبه شماره 82 ج مورخه 25/4/59 شوراي عالي انقلاب از ادغام اداره كل آموزش فني و حرفهای مركز تعليمات حرفهای و صندوق كارآموزي و واحدهاي مطالعات نيروي انساني و اشتغال وزارت كار و امور اجتماعي و قسمتي از كانونهاي كارآموزي سازمان بهزيستي كشور بوجود آمده است كه در تاريخ 11/11/60 بخش مطالعات نيروي انساني و اشتغال از سازمان منتزع گرديده است.
وظايف سازمان در ارتباط با ماده 3 قانون كارآموزي و مواد 107 تا 118 قانون كار جمهوري اسلامي ايران عبارتست از بالا بردن دانش فني و حرفهای كارگران با ارائه آموزشهاي غيررسمي و از طريق مراكز كارآموزي جهت آموزش كارگران و كارجويان غير ماهر ، تكميل مهارت و بازآموزي ، ارتقاء مهارت يا آموزشهاي پيشرفته به كارگران نيمه ماهر و مربيان آموزشي و ايجاد مركز تربيت مربي جهت آموزش مربيان مراكز تابعه و نيز ضمن همكاري با دانشگاههاي مرتبط با موضوع نظام صنفي ، بيمه بيكاري صنعت ساختمان و نيز در جهت تحقق اهداف برنامه هاي توسعه از جمله ماده 21 قانون برنامه پنجم توسعه ( ماده21ـ دولت مکلف است به منظور گسترش شایستگی حرفهای از طریق افزایش دانش و مهارت با نگرش به انجام کار واقعی در محیط، اصلاح هرم تحصیلی نیروی کار و ارتقاء و توانمندسازی سرمایههای انسانی، کاهش فاصله سطح شایستگی نیروی کار کشور با سطح استاندارد جهانی و ایجاد فرصتهای جدید شغلی و حرفهای برای جوانان و ارتقاء جایگاه آموزشهای فنی و حرفهای برای نظام آموزش فنی و حرفهای و علمی ـ کاربردی کشور اعم از رسمی، غیررسمی و سازماننایافته، ظرف یکسال از تاریخ تصویب این قانون در محورهای زیر سازوکارهای لازم را تهیه و با پیشبینی الزامات مناسب اجراء کند:
الف ـ استمرار نظام کارآموزی و کارورزی در آموزشهای رسمی متوسطه و عالی، غیررسمی فنی و حرفهای و علمی ـ کاربردی.
ب ـ فراهمسازی ارتقاء مهارت در کشور از طریق اعطاء تسهیلات مالی با نرخ ترجیهی و تأمین فضاهای فیزیکی و کالبدی با شرایط سهل و زمینهسازی حضور فعال و مؤثربخش غیردولتی در توسعه آموزشهای رسمی و غیررسمی مهارتی و علمی ـ کاربردی کشور.
ج ـ افزایش و تسهیل مشارکت بهرهبرداران از آموزش فنی و حرفهای در بخشهای دولتی و غیردولتی.
د ـ هماهنگی در سیاستگذاری و مدیریت در برنامهریزی آموزشهای فنی و حرفهای کشور به عنوان یک نظام منسجم و پویا متناسب با نیاز کشور.
هـ ـ کاربست چهارچوب صلاحیتهای حرفهای ملی به صورت منسجم برای ارتباط صلاحیتها، مدارک و گواهینامهها در سطوح و انواع مختلف در حوزه حرفه و شغل در جهت به رسمیت شناختن یادگیری مادامالعمر و تعیین شایستگیهای سطوح مختلف مهارتی.
و ـ نیازسنجی و برآورد نیروی انسانی کاردانی موردنیاز و صدور مجوز لازم و حمایت به منظور تأسیس و توسعه مراکز آموزش دورههای کاردانی در بخش خصوصی و تعاونی و ایجاد ظرفیتهای مورد نیاز تا سال چهارم برنامه.
ز ـ رتبهبندی مراکز آموزشهای فنی و حرفهای رسمی و غیررسمی بر اساس شاخصهای مدیریت اجرائی، فرآیند یاددهی ـ یادگـیری، نیروی انسانی، تحقـیق و توسعه منابع و شاخص پشتیبانی فراگیران.) و نیز اصل 44 قانون اساسي تعريف گرديده است.
منظور از آموزشهاي غير رسمي ارائه گواهينامه مهارت با كد بين المللي بدون اعطاي مدرك تحصيلي بوده و در واقع سازمان حلقه ارتباطي آموزش و پرورش ، دانشگاه و صنعت مي باشد.
آموزشهاي فني و حرفهای :
آموزشهاي فني و حرفهای ‘ انجام فعاليتهايي است كه مي تواند فرد را براي احراز شغل ‘ حرفه و كسب و كاري آماده كند يا كارايي و توانايي وي را در انجام آن افزايش دهد . اين آموزشها كسب مهارتها را در راستاي تكنولوژي و علوم وابسته به همراه دانشهاي خاص مربوط به مشاغل بخشهاي مختلف اقتصادي و اجتماعي ارائه مي دهد . در سال 1385 ضمن تأكيد بر كيفيت آموزش هاي فني و حرفهای جهت پاسخگوئي به تقاضاي جامعه سياست بهره برداري از حداكثر ظرفيت موجود آموزش را اعمال نموده است كه در اين راستا راه اندازي آموزش روستائيان با عنوان (طرح هجرت) از اقدامات اين سازمان بوده است كه به منظور دسترسي آحاد مردم بخصوص در مناطق محروم و كمتر توسعه يافته خصوصاً روستاها مي باشد.
افزايش كمي به همراه افزايش كيفي آموزشها دربخش دولتي به تنهايي قادر به پوشش نيازهاي گسترده آموزشهاي مهارتي جامعه نبوده لذا سازمان برنامه اي خاص را به منظور جلب همكاري مؤسسات كارآموزي آزاد به اجراء درآورده تا بتواند با سقف حداقل 3 ميليون نفر-دوره برنامه هاي سال جاري خود را تحقق بخشد .
اصطلاحات و تعاریف :
سازمان (I.R.T.V.T.O) عنوان اختصاري سازمان آموزش فني و حرفهاي كشور (IranTechnical and Vocational Training Organization) است.
آموزش فني و حرفهاي:Techniacl and Vocational Training
آموزشي است كه به منظور ايجاد مهارت و توانايي براي احراز شغل يا افزايش مهارت ارائه ميشود و منجر به كسب گواهينامه مهارت ميگردد.
مركز آموزش فني و حرفهاي :Technical and Vocational Training
فضاي آموزشي شامل كارگاههاي آموزشي، كلاسها، آزمايشگاه، فضاي اداري و امكانات جانبي است كه بر اساس ضوابط و مقررات به منظور ارتقاء مهارت و تخصص براي كارگران شاغل و يا ايجاد مهارت در افراد متقاضي كار فاقد مهارت و يا كم مهارت ايجاد شده است و تحت پوشش سازمان آموزش فني و حرفهای كشور اداره مي شود.
مركز تربيت مربيInstructor Training center : (ITC)
مركز آموزشي سازمان است كه به منظور تربيت مربي فني- حرفهای, و يا بازآموزي مربيان مراكز و آموزشگاههاي آزاد استفاده ميشود.
ظرفيت آموزشي مركزTraining capacity of center :
تعداد كار آموزاني كه در طول يك سال در مركز آموزشي پذيرفته ميشوند، ظرفيت آموزش مركز (ساليانه) ناميده ميشود.
آموزشگاه آزاد فني و حرفهاي :
Private Technical and Vocational Training Institute
به موسسه آموزشي گفته ميشود كه توسط بخش غير دولتي با كسب مجوز از سازمان و در چارچوب آئين نامه تشكيل و اداره آموزشگاههاي آزاد فني و حرفهای مصوب سال 1379 هيئت دولت، راه اندازي شده است و بر اساس برنامههاي درسي و استانداردهاي مهارت- آموزشي مصوب سازمان و تامين عوامل آموزشي واجد شرايط وفق ضوابط نسبت به برگزاري دورههاي آموزش فني و حرفهاي اقدام مينمايد
كار آموز: Trainee
فردي است كه به منظور فراگيري دانش و كسب و ارتقاء مهارت شغلي، در دوره آموزش فني و حرفهاي معيني شركت مينمايد.
مربي: Trainer
فردي است كه ضمن احراز شرايط مربيگري، توانايي انتقال دانش فني به كار آموزان، استفاده از تجهيزات كارگاه آموزش و فنآوري و تكنولوژي روز و انجام ارزشيابي طي دوره و پايان دوره را مطابق با استاندارهاي مهارت و آموزشي داشته باشد. طبقه بندي مربيان به صورت: كمك مربي، سرمربي، مربي ارشد و استاد مربي ميباشد.
كارگر ماهر : Skilled Worker
به فردي كه دوره آموزش فني و حرفهاي را در درجات مهارتي طي كرده و بعد از ارحراز شرايط به كسب گواهينامه مهارت نايل شده، كارگر ماهر گفته ميشود.
اداره کل آموزش فنی و حرفهای استان یزد در بدو تاسیس :
متعاقب تشکیل سازمان آموزش فنی و حرفهای کشور در سال 1359 که موجب مصوبه شماره 6082 شورای عالی انقلاب به وقوع پیوسته است ، مناطق آموزش فنی و حرفهای در استانهای کشور تاسیس گردید از جمله این مناطق مدیریت آموزش فنی و حرفهای منطقه یزد است که بر همین اساس در سال 1360 با دو مرکز آموزشی تحت عناوین مرکز شماره ی یک (ویژه برادران ) واقع در امام شهر ، میدان یزدباف و مرکز شماره 2 ( ویژه خواهران ) واقع در بلوار حضرت ولی عصر(عج) امام شهر تاسیس می شود. پس از فعال شدن مراکز آموزشی شماره ی 1 و 2 آموزش فنی و حرفهای شهرستان یزد ، در سایر نقاط و شهرستان های استان نیز مراکز آموزشی دایر گردید . به گونه ای که در حال حاضر بیست مرکز آموزشی به شرح ذیل در استان مشغول به فعالیت میباشند :
مشخصات مراکز آموزشی ، مدیریت آموزش فنی و حرفهای استان یزد در بدو تاسیس
ردیف |
نام مرکز |
زیر بنا ( متر مربع) |
تعداد کارگاه |
ملاحظات |
1 |
مرکزشماره یک |
5255 |
7 |
|
2 |
مرکز خواهران |
1460 |
5 |
|
جدول تعداد مراکز و متراژ زیربنا در سی ساله انقلاب و دولت نهم
ردیف |
مرکز |
تعداد کارگاه |
زیربنا ( مترمربع ) |
ملاحظات |
1 |
شماره دو |
8 |
3120 |
اقدامات دوران انقلاب تا آغاز دولت نهم و دهم |
2 |
میبد |
7 |
1376 |
|
3 |
تفت |
9 |
3090 |
|
4 |
ابرکوه |
7 |
2780 |
|
5 |
اردکان |
6 |
22225 |
|
6 |
بافق |
6 |
2165 |
|
7 |
طبس |
8 |
2265 |
|
8 |
مهریز |
7 |
1895 |
|
9 |
خواهران میبد |
12 |
1375 |
|
10 |
صنایع سنتی میبد |
3 |
970 |
|
11 |
عشق آبادطبس |
3 |
185 |
|
12 |
خواهران مهریز |
5 |
735 |
|
13 |
خواهران اردکان |
5 |
655 |
|
14 |
خواهران بافق |
3 |
620 |
|
15 |
خاتم |
7 |
1440 |
|
16 |
زارچ |
9 |
1405 |
|
17 |
فاز اول سنجش |
2 |
940 |
اقدامات دولت نهم و دهم |
18 |
خواهران طبس |
2 |
415 |
|
19 |
خواهران یزد |
8 |
1550 |
|
20 |
صدوق |
10 |
1975 |
|
21 |
خواهران ابرکوه |
7 |
835 |
اداره كل آموزش فني و حرفهای استان یزد:
اداره كل آموزش فني و حرفهای استان در حال حاضر با داشتن 14 مركز آموزشي و 141كارگاه آموزشي در مراكز ثابت مشغول فعاليت مي باشد كه مراكز تابعه بشرح تعدادكارگاه ، حرفه ، دوره ، ظرفيت مساحت زيربنا مطابق جدول 1 مي باشد.
ضمناً كليه مراكز در صورت اعلام نياز بخشهاي مختلف اقتصادي از طريق خريد خدمات آموزشي در حرفه هاي كه امكانات آن در مراكز دولتي موجود نمي باشد با انعقاد قرارداد آموزشي با موسسات داراي شرايط آموزشي را ارائه خواهد نمود.
اين اداره كل علاوه بر مراكز دولتي در بخش سيار شهري با ظرفيت 7078 نفر دوره ، آموزش روستايي با 391نفر دوره ، زندان 282نفر دوره، پادگان16208 نفر دوره و صنايع وبنگاه های اقتصادی 1883نفر دوره تعهد آموزشي در حال فعاليت بوده و در جمع نهايي در كليه بخشهاي دولتي با ظرفيت 1778 نفر- دوره در حال آموزش به متقاضيان مي باشد.
ضمناً در حال حاضر تعداد349 آموزشگاه آزاد فنی و حرفهای زیر نظر این اداره کل فعالیت مینمایند که سالانه حدود 23000نفر-دوره را در بیش از31 رشته آموزشی آموزش میدهند .