یزدفردا

بازار های تاریخی استان یزد

 یزدفردا :علی آبادی :بازارهای تاریخی در شهر تاریخی یزد نیز خود مجموعه ای است ارزشمند که هر کدام در جای خود حرف های بسیاری برای گفتن دارد و این شاهرگ های اقتصادی یزد قدیم خود گویای رونق اقتصادی در این منطقه کویری می باشد

بازار

مجموعه بازارهاي قديمي يزد: مجموعه بازارهاي قديمي يزد، دوران پهلوي با احداث خيابان شاه (خيابان قيام فعلي) به دو قسمت تقسيم شد و برخي از فضاهاي اصلي آن مانند بازار ارسي دوزها، بازار محمدعلي خان، بازار پنجه علي و ... به کلي تخريب شد.

در حال حاضر نيمه شمالي بازار از رونق اقتصادي بيشتري برخوردار است. عمده ترين کالاهاي مورد معامله در اين بازار پارچه، شيريني هاي يزدي، طلا و فرش است. بازار قيصريه که حد فاصل ميدان خان و مدرسه خان قرار دارد، از لحاظ معماري نسبت به ساير بازارها شکيل تر است و به وسيله دو در چوبي با ارزش، بسته مي شود. اين بازار محل فروش پارچه هاي يزدي است.

قديمي ترين بخش بازار يزد- به نام بازار حاجي قنبر- متعلق به قرن نهم هـ. ق و جزيي از مجموعه فرهنگي، تاريخي "امير چقماق" است. در قرن سيزدهم هـ. ق، بر سر در اين بازار، تکيه زيباي بلندي به شيوه ديگر تکايا و حسينيه هاي يزد با کاشي معقلي ساخته شد.

از کارگاه هاي توليدي بازار، مي توان به کارگاه مازاري (محل ساييدن حنا- برگ طبيعي)، کارگاه حلوايي (محل تبديل کنجد به حلوا ارده) و کارگاه رنگرزي (محل رنگ آميزي الياف نخي و پشمي) اشاره کرد که هر يک به اقتضاي نوع فعاليت، داراي معماري ويژه خود هستند.

بازار تبريزيان: بازار تبريزيان احتمالاً متعلق به دوره قاجار است و در انتهاي بازار "پنجه علي" قرار دارد. طول، عرض و ارتفاع بازار به ترتيب 59، 3/5 و 5/5 متر است. متوسط هر دهانه چهارمتر و مساحت متوسط آن 19/6 متر مربع است.

سقف اين بازار به صورت طاق و تويزه با قوس هاي هلالي و بيشتر جناقي است. در قديمي حجره ها چوبي و چهارلتي و مصالح به کار رفته در بنا خشت و گل، آجر و گچ است.

بازار دروازه مهريز: جهت بازار دروازه مهريز شمالي- جنوبي است؛ جنوب آن از بازار "خان" شروع مي شود و به کوچه دارالشفاء يا "دروازده تاريخي" شهر ختم مي شود. اين بازار توسط "علي آقا" – داروغه يزد- در زمان "گور کانيان" احداث شد.

بازار دروازه مهريز حدود سي و هشت متر طول و سه و نيم متر عرض دارد. در سمت شرق بازار، شش باب مغازه با ميانگين دهانه پنج متر و در سمت غرب آن ده باب مغازه با ميانگين دهانه 4/3 متر ديده مي شود. ارتفاع اين بازار حدود چهار متر و مصالح به کار رفته در آن خشت و گل، آجر و گچ و سقف آن به صورت طاق و تويزه است.

بازار زرگري: بازار زرگري در بخش شمالي خيابان قيام شهر يزد، قرار دارد. اين بازار احتمالاً به سده هاي دوازدهم و سيردهم هـ. ق تعلق دارد. بازار داراي نود و چهار متر طول، سه متر عرض و شش متر ارتفاع است. تعداد مغازه ها پنجاه و سه باب و متوسط دهانه هر يک، 79/2 متر است.

سقف بازار به صورت طاق و تويزه با قوس هاي هلالي و جناقي است. در طاق نورگيرهايي ديده مي شود. در وسط راسته بازار نيز بخشي به صورت طاق آهنگ است.

ساير بازارهاي يزد عبارتنداز:

بازار مسگري- قرن نهم هـ. ق، بازار علاقبندي- قرن نهم هـ. ق بازار محمدعلي خان- زنديه، بازار صدري (شاهزاده فاضل) – قاجاريه، بازار افشار- قاجاريه، بازار خان- قرن سيزدهم هـ. ق، بازار پنجه علي، بازار قيصريه، بازار کاشيگري، بازار چيت سازي، بازار مسجد ملا اسماعيل، بازار حاجي قنبر، بازار جعفرخان و بازار نخود بريزي