یزدفردا

مسجد بزرگ ابوالمعالي در يك نگاه

مسجد بزرگ ابوالمعالي يزد در ضلع غربي خيابان سيدگل سرخ، محله ابوالمعالي، جنب بازارچه ابوالمعالي واقع و به شماره 2398 مورخ 4/5/78 در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده است.

 باني مسجد ابوالمعالي به خواجه حاجي ابوالمعالي منتسب است.

مطابق با اظهارات مورخّان قديمي يزد خواجه كمال الدين ابوالمعالي از محتشمان يزد و باني قنات فراشاه تفت و مدرسه كماليه در داخل شهر يزد به سال 720 هجري بود. پدر وي نيز وزارت محمد مظفر، از سلاطين آل مظفر، را به عهده داشت.

از آنجا كه مؤلّف تاريخ يزد، محل مدرسه خواجه حاجي ابوالمعالي را خارج يزد ذكر كرده و محل فعلي محله ابوالميري به لحاظ تطبيق با سوابق تاريخي، بيرون ازحصار يزد بوده، پس به احتمال قوي، انتساب محلة مذكور به خواجه حاجي ابوالمعالي صحيح است.

محله ابوالمعالي داراي دو مسجد است كه به نام مسجد بزرگ و كوچك ابوالمعالي اشتهار دارد. مسجد كوچك بر روي آب‌انبار قرار گرفته و به گفته ايرج افشار در محراب آن يك قطعه كاشي محرابي لاجوردي به ابعاد 45×30 سانتي متر تعبيه شده است. در حال حاضر اثري از كاشي مذكور در بنا ديده نمي شود .

ورودي مسجدبزرگ به يك ساباط راه مي‌يابد و حوضخانه (وضوخانه) مسجد نيز روبروي ورودي واقع است.

مسجد بزرگ داراي درگاهي است كه ديوارآن را با كاشيهاي مسّدس لاجوردي با حاشية آبي، سياه و دو قطعه گل مربع از كاشي معّرق در وسط آن پوشانده‌اند.

مسجد بزگ ابوالمعالي مشتمل بر يك گرمخانه نسبتاً بزرگ، حياط كوچك در ضلع شمالي، اتاقي (مقبره) در ضلع غربي حياط و بادگيري رفيع در جبهة جنوبي مي‌باشد كه مشرف به كوچه و بازار مجاور است.

مسجد از كف ساباط 70 سانتي‌متر پائين‌تراست. پوشش سقف گرمخانه طاق و تويزه است. ازاره مسجد آجري و بدنه و سقف با اندود گچ است.

در ضلع شرقي مسجد مذكور حياط كوچكي قراردارد و دري به طرف كوچه ابوالمعالي از داخل آن باز مي‌شود. تعداد وروديها از طرف حياط سه درب پنج لتي است.(گويا اين مكان آرامگاه خصوصي بوده است