اظهارات خاتمی در بازگشت از سفر آمریکا
انتقاد خوب است، باید ناسزاگویی را نیز تحمل کرد تا از این مسیر بی حوصلگی بگذریم و یاد بگیریم که چطور می توانیم اختلاف نظر داشته باشیم. اختلاف نظر را تحت عناوین مقدس نگذاریم تا در سایه آن فرد را بکوبیم. اینها را باید یاد بگیریم، انشاالله کم کم بزرگ می شویم و رشد می کنیم و این مشکلات نیز حل می شود!
سید محمد خاتمی در بازگشت از سفر آمریکا، و در واكنش نسبت به مخالفت‌هايي كه نسبت به سفرش به آمريكا در داخل و خارج كشور وجود داشت، گفت: خدا را سپاسگزارم كه در دوراني كه مسووليت داشتم - و طبعا در كشورهايي نظير كشور ما قدرت براي اعمال روش‌هاي نادرست نسبت به كساني كه با قدرت مخالفند مشروعيت مي‌دهد- من اين روش را نداشتم. همواره از انتقاد استقبال كردم و برخوردهاي غيرعادلانه و تند را كه گاهي دشنام‌آميز نيز مي‌شد، تحمل كردم.
در حال حاضر نيز كه در قدرت نيستم هم استقبالم از انتقاد آسان‌تر و هم تحملم براي ناسزاگويي بيشتر است؛ اگر چه خيلي ناآشنا با اين مسائل نيستم اما خيلي هم برايم مهم نيست.
من به لحن اين انتقادات كار ندارم اما همانطور كه مطلع هستيد اين نوع انتقادات و برخوردها در خارج از كشور نيز وجود داشت و از طريق محافل صهيونيستي و جنگ طلب كه به هيچ وجه تمايل ندارند مسائل ايران حل شود، دنبال مي‌شد، اما در مورد اينكه چرا اين دو صدا در كنار هم قرار مي‌گيرند و كدام يك از آنها تندتر هستند من قضاوت نمي‌كنم، قضاوت را بر عهده ديگران مي‌گذارم.
از آنجا كه اين نوع انتقادات و برخوردها برايم اهميت ندارد، قضاوتي درباره آن نمي‌كنم، من همواره مواضع خود را داشته‌ام و در اين سفر هم حتي از يك مورد از اين مواضعي كه در طول مدت عمرم به ويژه در اين هشت سال داشته‌ام عدول نكرده‌ام.
من تشخيصي در زمينه مصالح ايران و خط امام دارم كه اختصاص به اين سفر نداشته است و همواره آن را داشته‌ام، من هم‌چنان همان مواضع را دارم و آن را به نفع جمهوري اسلامي ايران مي‌دانم.
همه مواضعم بر دفاع از اصول و منافع جمهوري اسلامي ايران و جلوگيري از شكل‌گيري تهديدي عليه آن و ارتقاي سطح جايگاه جمهوري اسلامي ايران استوار است، من فكر نمي‌كنم اصولي‌تر از اين اصول اصلي وجود داشته باشد.
من هيچگاه در زمينه تلاش براي حفظ منافع ايران سودا نمي‌كنم و دفع خطر از كشور را با هيچ چيز ديگر از عوض نمي‌كنم. اصول من همواره مشخص بوده، همواره از آن دفاع كرده‌ام و همواره گفته‌ام لحن من نيز مشخص است و مسلما اين لحن با لحن خيلي‌ها تفاوت دارد.
انتقاد خوب است، بايد ناسزاگويي را نيز تحمل كرد تا از اين مسير بي‌حوصلگي بگذريم و ياد بگيريم چه طور مي‌توانيم اختلاف نظر داشته باشيم. اختلاف نظر را تحت عناوين مقدس نگذاريم تا در سايه آن فرد را بكوبيم. اين‌ها را بايد ياد بگيريم ان‌شاءالله كم كم بزرگ مي‌شويم و رشد مي‌كنيم و اين مشكلات نيز حل مي‌شود.
دفاع از اصول، منافع و مصالح جمهوري اسلامي ايران، جلوگيري از شكل‌گيري تهديد عليه آن، ارتقاء سطح جايگاه جمهوري اسلامي ايران، حفظ شان و عظمت ملت ايران و اصولي كه در سايه آن كشور، انقلاب و ملت ما مي‌تواند جايگاه بالايي داشته باشد و تلاش براي رفع خطر و بحران از ايران از جمله مواردي است كه بايد در بيان مواضع به آنها توجه داشت.
خاتمي آنچه را در رسانه آمريكايي هرالد تريبيون به نقل از وي مبني بر نظرش درباره دولت و ملت آمريكا منتشر شده است تكذيب كرد. و با استناد به مقاله يك نويسنده راست تندروي طرفدار صهيونيست‌ها درباره سفرش كه طي آن، اين نويسنده عنوان كرده بود «خاتمي در هاروارد از حزب‌الله دفاع كرد براي او كف زدند، به اسرائيل حمله كرد برايش كف زدند، به آمريكا حمله كرد برايش كف زدند، بر اين اساس ما نمي‌دانيم با او چه كار كنيم و تنها آرزو مي‌كنيم او ديگر نماينده ايران در هيچ جا نباشد»، گفت: در آن فضا صحبت از اسرائيل شد. مخالفت با اسرائيل نيز يك مخالفت حقوقي، اصولي و اخلاقي است و آن اين است كه زور مبناي مشروعيت نمي‌شود، به‌ويژه در علوم سياسي جديد. من در آن نشست مثال زدم كه اگر زور مي‌خواست منشاء قدرت شود، ديگر امروز كسي مخالفت فرانسه در مقابل نازيسم را نمي‌ستود و مي‌گفتيم اشغال فرانسه توسط هيتلر بايد به او مشروعيت دهد تا حكومتش را ادامه دهد!
من در آنجا عنوان كردم كه ما خواستار صلح و دفاع از حقوق حقه ملت فلسطين هستيم و هيچ كس حق ندارد براي ملت فلسطين تصميم بگيرد و هر چه اين ملت بخواهد همان بايد اجرا شود.
صهيونيست‌ها و گروه‌هاي افراطي راست آمريكايي مخالف حضورمن در آمریکا بودند، آنها احساس مي‌كنند براي حمله و تحت فشار قراردادن ايران بايد از ايران هيولايي بسازند كه تنها با فشار،انزوا و تهديد مي‌تواند از بين برود، بنابراين هر امري را كه باعث شود اين فضا شكسته شود، به زيان خود مي‌دانند.
تصور مي‌كنم تا حدي كه در توانم بود اين فضا به نفع ملت ايران و به زيان اين گروه‌هاي صهيونيست و به نفع واقعيت شكسته شد.
خاتمی با اظهار تاسف از تحريفاتي كه برخي رسانه‌ها، در خلال اين سفر از اظهارات وي در رابطه با کارتر داشته‌اند، ابراز تاسف كرد. و با اشاره به دعوت كارتر از او براي ديدار مشترك و ديدار از مركز فرهنگي كارتر، گفت: از آنجا كه برنامه من در آمريكا كاملا تنظيم شده بود، طي نامه‌اي به او اعلام كردم كه نمي‌توانم به دعوتش پاسخ مثبت بدهم، هر چند كه معتقد بودم اين فرصت، فرصت مناسبي براي ملت ايران است، اما من به هر دليلي با اين درخواست موافقت نكردم.
در آن نامه، خطاب به كارتر نوشتم شما به مبارزه با فقر و تنش‌زدايي علاقه‌مند هستيد، اين‌ها مواردي است كه محترم است و در مركز من نيز دنبال مي‌شود، لذا مي‌توانيم در اين زمينه‌ها فكر كنيم كه آيا مي‌شود فعاليتهاي يكديگر را تكميل كرد يا خير؟ اما در اين زمينه قرار و صحبتي نشد و هنوز نيز معتقدم كارتر با سياست‌هاي خشن و تند و ويرانگري كه در حال حاضر در آمريكاست موافق نيست، اما هم‌پيماني و گفت‌وگويي بين من و كارتر وجود نداشته است.
آقاي عنان هميشه خواهان اين است كه كدورت‌هاي بين ايران و آمريكا كمتر بشود، اما اين حرف تازه‌اي نيست. در جريان ديدار با من نيز اظهار اميدواري كرد افرادي مانند من در اين مساله تلاش كنند.
كوفي عنان به من هيچ ماموريتي در زمينه تسهيل روند مذاكره بين ايران و آمريكا نداده و در صورت تقاضا نيز من چنين ماموريتي را انجام نمي‌دهم، آقاي عنان همواره خواستار كاهش تنش بين ايران و آمريكا بوده و هر دو كشور را كشوري مهم و اثرگذار مي‌داند و در ديدگاهي كه خود دارد اعم از صحيح و يا نادرست وضعيت فعلي حاكم بر روابط ايران و آمريكا را به زيان دو ملت و منطقه مي‌داند.
خاتمی در ارزيابي نسبت به مساله صدور ويزا براي خود براي سفر به آمريكا در شرايطي كه آمريكايي‌ها با صدور ويزا براي بسياري از چهره‌هاي سياسي و فرهنگي ايران مخالفت كرده‌اند، نيز گفت: من از جانب پاره‌اي از معتبرترين مجامع جهت حضور در اين كشور دعوت شده بودم. كليساي جامع واشنگتن معتبرترين پايگاه مذهبي و ديني در كل آمريكاست و كشيش و تمامي اعضاي هيات مديره آنجا خواستار حضور من در آنجا بودند و بر اين اساس معتقدم آنها كاخ سفيد را تحت فشار قرار داده بودند.
در اين سفر، دانشگاه هاروارد نيز ازمن دعوت كرده بود، و بزرگ‌ترين مجمع مسلمانان آمريكا خواستار حضور من در جمع‌شان بودند، اما من هيچ اصراري براي اين سفر نداشتم و حتي در 48 ساعت آخر عنوان كردم خوشحال مي‌شوم به من ويزا ندهند و من مقاله‌هايم را به مراكز ياد شده بفرستم اما دعوت‌كنندگان تلاش كردند و ويزاي من را گرفتند.
خاتمي درباره اظهارات اخير و موهنانه پاپ عليه پيامبر اعظم(ص) با بيان اينكه براي اظهارنظر دراين زمينه بايد اصل سخنان پاپ را مطالعه كند، اضافه كرد: آنچه نقل شده بسيار نادرست است، متعجبم از پاپ - به عنوان فردي كه انتظار داشتيم با توجه به نقشش تعصبات زيادي نداشته باشد - چنين اظهاراتي را مطرح مي‌كند.
اين نوع اظهارنظرها ويژه انسان‌هاي كم اطلاع و متعصب است، تصور من از پاپ اين بود كه او فردي باسواد است. همچنين انتظار داشتم متناسب با جايگاهش در رهبري كاتوليك‌هاي جهان سعه صدر داشته باشد، آنچه نقل شده، خلاف اين را نشان مي‌دهد و اميدوارم بد نقل شده باشد.
طي قرن‌هاي گذشته بارها به نام مسيحيت و مسيح، جنايت‌هايي شكل گرفت، اما ما هيچگاه اين‌ها را به حساب مسيحيت نگذاشته و نمي‌گذاريم. در اسلام نيز اين‌قدر سعه صدر وجود داشته كه ما آنها را به نام اسلام مي‌گذاريم و خشونت‌هايي را كه بعضا به اين دين نسبت مي‌دهند به نام آنها نمي‌گذاريم.
يهوديت‌ستيزي در متن نظام‌هاي مدرن مسيحي درآمد، اين در حالي است كه اسلام همواره با يهوديان و مسيحيان همزيستي داشته و با اين كه به شدت دنياي اسلام و اعراب از سياست‌هاي اسرائيل خشمگين هستند، اين خشم به رابطه آنها با يهوديان سرايت نكرده است و حتي در ايران يهوديان نماينده دارند.
در طول تاريخ بارها به نام اسلام، تسامح، صلح و آشتي رخ داده و به نام مسيحيت خشونت شكل گرفته، اظهارات اخير پاپ را عالمانه نمی دانم، اين اظهارات متعصبانه مي‌تواند آثار بسيار بدي در روابط مسلمانان و مسيحيان داشته باشد و تهديدكننده احساساتي باشد كه زيان‌هايي به بار بياورد كه آن وقت انساني مانند پاپ بايد مسووليت آن را بپذيرد، اما من هنوز اميدوارم نقل قول غلط باشد و پاپ اين مساله را اصلاح كند تا جلو سوء تفاهمي كه شكل گرفته، گرفته شود.
خاتمي نسبت به ارزيابي‌اش از طرح مجلس هفتم در تحقيق و تفحص از فعاليتهاي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي دوره وي با بيان اينكه از جزئيات اين طرح اطلاع ندارد، اظهار داشت: اگر مطالب اجمالي كه درباره اين طرح به من منتقل شده درست باشد كل نظام جمهوري اسلامي و كل بخشهايي كه در عرصه فرهنگ تلاش مي‌كنند زير سوال مي‌رود.
فكر مي‌كنم اين طرح فرصت مناسبي را ايجاد كرده تا برادر خوب و بزرگوارم جناب آقاي مسجدجامعي كه از افتخارات دين، فرهنگ و جامعه ما هستند و به لحاظ آن كه از بيت روحانيون هستند فردي متديني به شمار مي‌آيند و بهترين مشوق بسط و گسترش فرهنگ ديني در جامعه به حساب مي‌آيند، زمينه‌اي پيدا كند تا حقايق را بيان كند.
اين تحقيق و تفحصي كه من ديدم و به اطلاع من رسانده شده علاوه بر اينكه هيچ اعتباري به مجلس نمي‌دهد، براي حيثيت مجلس نيز درست نيست و البته زمينه خوبي فراهم مي‌كند تا اصحاب فرهنگ و مسوولان اين حوزه بتوانند از كارهاي ارزنده‌اي كه انجام داده‌اند، دفاع كنند.
هيچ‌كس نمي‌تواند كار بدون عيب و نقص ارائه دهد، بي‌انصافي است كه خيلي از مواردي را كه عيب نيست، عيب به حساب بياوريم و در مقابل آن هيچ حسن و خيري را در جاي ديگر نبينيم؛ اين كمال بي‌انصافي است، البته اميدوارم گزارشي كه به من دادند غلط باشد، همچنين اميدوارم برادر خوب من در اين زمينه آنچه را انجام شده عرضه كنند تا مشخص شود آنچه درباره عملكرد اين وزارتخانه گفته شده صحيح است يا آن چه توضيح داده خواهد شد