یزدفردا
پایگاه خبری و تحلیلیزمان : 03 Aban 1389 - 22:23
شناسه : 27000
بازدید : 4029
نقدی بر کتاب به دنبال عشق و حماسه در جنوب غربی ایثار
نقدی بر کتاب به دنبال عشق و حماسه در جنوب غربی ایثار
سیداحمد ثابت
حوزه ی نشر آثار ادبی دفاع مقدّس در چند سال گذشته بدون اغراق با جهش های قابل توجّهی در حوزه تولید یک کتاب به عنوان یک مجموعه فرامتنی رو به رو بوده است.صرف نظر از این موضوع که کتاب به عنوان یک کالای فرهنگی دارای کارکردهای متنوعی است، در حوزه نشرآثار ادبی دفاع مقدّس در سال های اخیر کمتر با آثاری رو به رو بوده ایم که کارکردی بالاتر از تنوع در روایت را برای خود قائل شده، برای ارتباط برقرار کردن با مخاطب به چیزی بیشتر از متن خود اندیشیده باشد.
شکی نیست که بخش عمده ی اطلاع رسانی و ارتباط پذیریِ دو سویه کتاب و مخاطب را باید در حوزه متن و ادبیات حاکم بر روایت کتاب جستجو کرد اما در حوزه پردازش جانبی، تولید اثر و آن چه در مجموع با عنوان کتاب سازی از آن یاد می شود، آثار منتشر شده در حوزه دفاع مقدس به طور عمده با نوعی کم توجّهی رو به رو بوده اند تا جایی که در بهترین حالت و شاخص ترین آثار تولیده شده در این حوزه، نوع روایت و شکسته شدن زبان معمول این نوع از روایت های داستانی یا خاطره گون توانسته است نظر مخاطب را به سوی خود جلب کند.
در چنین فضایی تولید اثری در حوزه دفاع مقدّس که با نگاهی فرامتنی و بهره گیری از عناصر بصری و زیبایی شناختی مبتنی بر مفاهیم موجود در حوزه فرهنگ پایداری منتشر شده باشدمی تواند به نوعی یک اتّفاق محسوب شود. کتاب «به دنبال عشق و حماسه در جنوب غربی ایثار»عنوان اثری است که در قالب خاطره سفر جمعی از هنرمندان استان یزد به مناطق عملیاتی جنوب کشور در بهار 1388، به قلم رضا بردستانی تألیف شده و توسط انتشارات یزدا در پاییز سال جاری روانه بازار کتاب شده است.
این اثر در نگاه نخست و از نظر متن روایت شده، بی اغراق اثری بی تکلّف است؛ اثری به دور از تمامی ظواهر متنی و روایی. نویسنده در بخش متنی این اثر سعی کرده است تا از زبان روایی که به عمد اوّل شخص انتخاب شده است، گزارشی از این سفر که وجه مشخّص آن حضور هنرمندان عرصه های گوناگون هنری در سفری است که می تواند منشأ خلق آثار هنری متعددی باشد، به صورتی ساده و در عین حال به دور از جزئیاتی که همواره در این نوع متون مورد توجّه است روایت شود.
بخش اصلی فضای متنی این اثر را باید حاصل نگاه شاعرانه و در عین حال جست و جو گر نویسنده دنبال کرد؛ نگاهی که به دنبال بیان موضوعی فراتر از یک گزارش یا تک نگاری مبتنی بر مشاهده مکان است. «به دنبال عشق و حماسه در جنوب غربی ایثار» را باید از آن دست تک نگاری هایی دانست که بیشتر از دقّت به روایت مکانی و زمانی و نیز وقایع اتفاق افتاده در موقعیت های روایی متن که معمول چنین نوشته هایی است، به بیان روحیه و شرح موقعیت درونی راوی و همراهان وی در مواجهه با این موقعیت ها توجه داشته است، به آن چه مخاطب این اثر با مرور آن می تواند به بازسازی آن در درون خود بپردازد.
در کنار این نوع روایت قابل توجه نوع کارکرد تصاویر در ساختار این اثر را نیز باید به عنوان تجربه ای ماندگار در خلق این دست آثار مورد توجه داشت؛ تجربه ای که در آن تصویر با پخش شدن در میان متن و لا به لای فصول کتاب کارکرد حاشیه ای تجمیع های معمول خود در انتهای کتاب را از دست داده و به جزئی جدّی و تأثیر گذار از متن تبدیل شده است. تصاویر به کار رفته در این کتاب شامل تصاویر مناطقی که راوی در ارتباط با آن به خواننده گزارش می دهدو نیز تصاویری موضوعی که کارکرد تکمیلی برای مفهوم متن را دارد در این اثر به جای استفاده پراکنده به صورت تجمیع شده، در لا به لای متون و در بخش های مختلف روایت مورد استفاده قرار گرفته است.
در یک نگاه کلی«به دنبال عشق و حماسه در جنوب غربی ایثار»ممکن است که از منظر نوع روایت و زبان بیانی خود برای برقراری ارتباط با خواننده تا تبدیل شده به اثری جدّی و هم راستا با آثار شاخص همردیف خود فاصله زیادی داشته باشد اما بهره گیری هوشمندانه از عناصر فرامتنی و بصری در ایجاد این کتاب این اثر را به کتابی در خور توجّه و تجربه ای ماندگار در تولید کتاب های خاطره نگاری دفاع مقدّس مبدّل کرده است.