یزدفردا

يزد در انتظار شوك زيست محيطي

 مسعود طوفان

شرايط زيست محيطي در استان يزد تحت تاثير گسترش صنايع و رشد روز افزون كالاهاي صنعت و توليد است اما پيامد هاي اين تاثير تا كجا و چگونه برنامه ريزي و ارزيابي شده است
هم اكنون بيش از 2200 واحد صنعتي بصورت پراكنده و يا در قالب 8 شهرك صنعتي در استان يزد فعال هستند پاره اي سايت هاي ويژه صنعتي نظير كارخانجات فولا توليد فرش ، كاشي و سراميك و منطقه ويژه اقتصادي نساجي عمدتا در دشت يزد - اردكان مستقر شده اند تمركز بخش عمده اي از فعاليتهاي صنعتي و توليدي در اين منطقه علاوه بر مسائل اجتماعي تبعات زيست محيطي را نيز بدنبال داشته است .

اين صنايع عمدتا پسماند هاي جامد ، پساب صنعتي ، گاز ، ذرات معلق انرژي و صوت را وارد محيط زيست يكي از بزرگ ترين مراكز جمعيتي در حاشيه كوير مركزي ايران مي نمايند، وقوع طوفانهاي شني و وجود ذرات گرد و غبار بيش از هفت برابر ميزان استاندارد نيز حائز اهميت است، محدوديت منابع آبي و مجاورت با اقليم نامساعد كوير را نيز بايستي به اين جمله افزود از كار افتادن اندامهاي تنفسي مناطق شهري با از بين رفتن باغات و اراضي مزروعي و تبديل آن به پهنه هاي سيماني و سنگي و آسفالتي نيز تهديدات تازه زيست محيطي را بدنبال داشته كه منجر به تشديد اثرات منفي ناشي از توسعه صنعتي در استان يزد شده است .
در حال حاضر بيشترين متقاضي سرمايه گذاري و حضور در شهركهاي صنعتي در شهر هاي يزد و تفت متمركز شده كه اين امر باعث اشباع شهركهاي صنعتي در اين
دو منطقه شده است از سوي ديگر نرخ بالاي خدمات در اين شهركها و عدم استطاعت پاره اي سرمايه گزاران منجر به مراجعه اين افراد به ادارات دولتي و درخواست واگذاري زمين شده است بطوريكه آسيب هاي زيست محيطي و اجتماعي ناشي از اين پراكندگي صنايع را مي توان مشاهده كرد .
پراكندگي واحد هاي صنعتي در يزد و عدم تمركز اين واحد ها در شهركهاي صنعتي به معناي عدم تمركز منابع آلودگي است ، پشتوانه هاي اندك مالي و هم چنين سرمايه گذاري زيست محيطي اين واحد ها رابا مشكل مواجه ساخته و امكان نظارت و كنترل آنها نيز كمتر است .
از سوي ديگر بسياري از كنترلهاي زيست محيطي معطوف به كنترل بعد از تاسيس و راه اندازي پروژه صنعتي است بعد ازاجرا نيز عواملي مانند توجيهات اشتغال زايي ، چانه زني و فشار هاي مختلف مانع از توقف كار واحد صنعتي مي شود لاجرم بايستي گفت مجموع اين واحد ها روبهم رفته زيست محيطي بيشتر ازيك واحد بزرگ صنعتي ايجاد مي نمايد وجود قيمت بالاي تجهيزات وارداتي و ساخت داخل كنترل آلودگي و عدم استفاده واحد هاي كوچك صنعتي استان از اين تجهيزات و يا روي آوردن به حداقل ها را به دنبال داشته است .
نتايج يك بررسي نشان مي دهدتا همين اواخر بيش از 85 درصد مراجعان اداري به اداره كل منابع طبيعي را متقاضيان زمين تشكيل مي دهند اعطاي سهل الوصول پروانه تاسيس و موافقت اصولي اين اداره كل رابا سيل مراجعان مواجه ساخته است كه در انتظار واگذاري زمين ارزان دولتي به سر مي برند كمبود مكانيسمهاي نظارتي بر واگذاري اراضي و اين كه حتما پروژه مورد نظر اجرا شده باشد وسوسه دريافت زمين ارزان دولتي و فروش چند برابر آنرا در سالهاي گذشته دامن زده است تلفنها هر روز
دهها مرتبه زنگ مي زنند و آنسوي خط افراد عادي ، مسئولان ، متنفذين و هستند كه با استفاده از تمام ابزارها و واسطه ها و حتي ارزشها و مقدسات براي واگذاري زمين و بدون توجه به ارزيابيهاي علمي و زيست محيطي چانه زني مي كنند.
واقعيت تلخ ديگر اين است كه موضوعاتي نظير حفظ محيط زيست و جلو گيري از تخريب منابع طبيعي بعنوان بستر هر گونه بقاء و ادامه حيات در اولويتهاي دست چندم قرار دارد ، همواره ملاحظاتي نظير احداث كارخانجات بزرگ صنعتي براي اشتغال زايي ، جذب ، سرمايه ، ترتيبات سياسي و امنيتي ويا اينكه مثلا فلان فرماندار يا
نماينده مجلس احساس كند دارد براي مردم منطقه خود كاري مي كند مسائل زيست محيطي را به مسائل حاشيه اي و شعاري مبدل ساخته است اين امررا مي توان در رقابتهاي پنهان و آشكار مسئولان محلي بويژه در شهرستانهاي تابعه براي استقرار صنايع بزرگ بدون تفكر جامع نگرانه مشاهده نمود.
در مجموع بايستي گفت هر چند بحث آمايش سرزمين و توسعه پايدار منابع طبيعي و حفظ و احياء و بهره برداري بهينه از منابع پايه به عنوان يكي از محورهاي راهبردي در سند ملي توسعه استان يزد گنجانيده شده است ليكن تحقق واقعي اين هدف به طي راهي دراز و دشوار نيازمند است .
پرسش آخر اينكه آيا زماني فرا خواهد رسيد كه دفاع از بهبود شرايط زيست محيطي و حفظ منابع طبيعي همچون شعارهايي مثل عدالت خواهي به ژست سياسي مسئولان تبديل شود يا خير ؟

منبع"يزدفردا

يزدفردا