یزدفردا
پایگاه خبری و تحلیلی
بازخوانی حماسه ایران در دو کتاب «نارسیده ترنج» و «نیمپخته ترنج»
یزدفردا؛ دو کتاب «نارسیده ترنج» و «نیمپخته ترنج» در تداوم خط پژوهشهای سجاد آیدینلو در حماسهپژوهی و شاهنامهشناسی است و بهسبب دقت نسخهشناسانه و احاطه بر متون بهعنوان منابعی معتبر شناخته میشود.
به گزارش یزدفردا؛ دو کتاب «نارسیده ترنج» و «نیمپخته ترنج» در تداوم خط پژوهشهای سجاد آیدینلو در حماسهپژوهی و شاهنامهشناسی است و بهسبب دقت نسخهشناسانه و احاطه بر متون همخانواده، در جامعه دانشگاهی و میان شاهنامهپژوهان بهعنوان منابعی معتبر شناخته میشود. آیدینلو در ارومیه (۱۳۵۹) زاده شد؛ از او حدود چهارده کتاب و نزدیک به دویست مقاله در این حوزه منتشر شده و به تصریح صاحبنظران یکی از برجستهترین شاهنامهشناسان نسل خود بهشمار میآید.
نارسیده ترنج
کتاب «نارسیده ترنج»، که نامش برگرفته از داستان رستم و سهراب است، مجموعهای از بیست مقاله پژوهشی سجاد آیدینلو دربارهٔ شاهنامه و ادب حماسی ایران است که در نشر سخن منتشر شده و اکنون در زمره آثار مرجع در شاهنامهپژوهی معاصر به شمار میآید. این مقالات عمدتاً در فاصله حدود یک دهه در مجلات علمی و یادنامهها چاپ شده بودند و سپس بهصورت یک مجموعه منسجم گردآوری شدهاند. ساختار و محتوای کتاب «نارسیده ترنج» بر محور شاهنامه و متون حماسیِ ایرانی است و به مسائل اسطورهشناختی، روایی، واژگانی، دستوری، تطبیقی و نیز پیوند سنت کتبی با روایتهای شفاهی و عامیانه میپردازد.
هر مقاله معمولاً بر یک گرهگاه خاص در متن شاهنامه (مثلاً یک روایت، یک پهلوان، یا یک تعبیر واژگانی / دستوری) تمرکز دارد و با اتکا به متون پهلوی، روایات حماسی فرعی و حواشی نسخهشناسانه به نقد و بازخوانی آن میپردازد.
این اثر با عنوان فرعی «بیست مقاله درباره شاهنامه و ادب حماسی ایران» توسط انتشارات سخن در قطع وزیری و در ۴۷۶ صفحه منتشر شده است.
نیم پخته ترنج
کتاب «نیمپخته ترنج» سومین گزیده مقالات آیدنلو در حوزه شاهنامهپژوهی و ادب حماسی ایران است. این کتاب برای مخاطب تخصصیِ ادبیات حماسی و شاهنامه نوشته شده و ساختار و نثر آن کاملاً دانشگاهی و تحقیقی است. این کتاب در زمره آثار متأخر آیدینلو در حوزه شاهنامهپژوهی است.
این کتاب هم شامل ۲۰ مقاله تحقیقی درباره شاهنامه و دیگر متون و روایتهای حماسی ایرانی است. مقالات از سالهای ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۵ در مجلات دانشگاهی، یادنامهها و جشننامهها منتشر شده و سپس در این مجلد گردآوری شدهاند. در این مقالات موضوعاتی چون: مسائل اسطورهشناسیِ مرتبط با داستانهای شاهنامه و روایات ایرانی؛ بحثهای داستانی (روایتشناسی، ساخت پیرنگ، تفاوت روایتها)؛ نکات واژگانی و دستوری در متن شاهنامه و متون همخانواده؛ مباحث تطبیقی (میان شاهنامه و روایات / متون پهلوانی و پهلوی ایرانی)؛ و نیز پیوند شاهنامه با سنت شفاهی و فرهنگ عامه؛ بررسی شده و در هر مورد پیشنهادها، تصحیحات یا فرضیههایی تازه طرح شده است.
«نیمپخته ترنج» در کنار آثاری مانند «نارسیده ترنج» و «از اسطوره تا حماسه» و دیگر کتابها و صدها مقاله آیدینلو، بخشی از پروژه گسترده او در بازخوانی علمی شاهنامه و ادب حماسی ایران است، که توسط انتشارات سخن در ۴۶۸ صفحه منتشر و تجدید چاپ شده است.
این دو کتاب بهویژه برای پژوهشگران ادبیات کهن فارسی، دانشجویان علاقهمند به شاهنامه و کسانی که روی ادب حماسی ایران کار میکنند توصیه شده است.