یزدفردا | نسخه چاپی | صورت مشروح مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی: جلسه سی نهم

صورت مشروح مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی: جلسه سی نهم

یزدفردا :علی آبادی :جهت اطلاع رسانی به فردائیان و ثبت در تاریخ قبلا مشروح مذاکرات مجلس بررسي نهايي قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران و تدوین قانون اساسی را منتشر ودر این سلسله مطالب ، صورت مشروح مذاكرات

شوراي بازنگري قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران آورده می شود.

توجه: تمام نوشته های مندرج در این بخش، از سایت شورای نگهبان و کتاب صورت مشروح مذاكرات شوراي بازنگري قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران بازانتشار می شود. آوردن این جلسات در سایت یزدفردا به خاطر دسترسی مستقیم پژوهشگران و فردائیان به متن این جلسات در این سایت است وجلوگیری از تحریف آنها توسط دوستانی که بعضا در صف دشمن قرار گرفته اند .

یزدفردا:جلسه ساعت شانزده و پانزده دقيقه يكشنبه هجدهم تيرماه 1368 هجري شمسي برابربا پنجم ذيحجه1409 هجري

قمري به رياسـت آيت الله علي مشكيني تشكيل شـد.

فهرست مطالب:

1ـ اعلام رسميت جلسه و تلاوت آياتي از كلام الله مجيد

2ـ ادامه بحث و بررسي پيرامون گزارش هيأت بررسي و تنظيم اصول مصوب ……………….

3ـ پايان جلسه

1ـ اعلام رسميت جلسه و تلاوت آياتي از كلام الله مجيد

رئيس (مشكيني) ـ‌‌ بسم الله الرحمن الرحيم. با حضور 18 نفر جلسه رسمي است دستور جلسه را اعلام بفرمائيد.

منشي (حبيبي)ـ بسم الله الرحمن الرحيم. دستور سي نهمين جلسه عمومي شوراي بازنگري قانون اساسي بعد از ظهر يكشنبه هجدهم تير ماه 1368 هجري شمسي مطابق با پنجم ذيحجه 1409 هجري قمري.

دنباله رسيدگي به گزارش هيأت بررسي و تنظيم اصول مصوب.

رئيس ـ قرآن تلاوت شود

( حجت الاسلام حاج آقا نوري چند آيه از سوره البقره را تلاوت كردند)

اللهم صل علي محمد و آل محمد

اعوذ بالله من الشيطان الرجيم

كان الناس امه واحده فبعث الله النبيين مبشرين ومنذرين و انزل معهم الكتاب بالحق ليحكم بين الناس فيما اختلفوا فيه و ما اختلف فيه الا الذين اوتوه من بعد ما جائتهم البينات بغياً بينهم فهدي الله الذين آمنوا لما اختلفوا فيه من الحق باذنه والله يهدي من يشاء الي صراط مستقيم* ام حسبتم ان تدخلوا الجنته و لما ياتكم مثل الذين خلوا من قبلكم مستهم الباساء والضراء و زلزلوا حتى يقول الرسول والذين آمنوا معه متي نصرالله الا ان نصرالله قريب* يسئلونك ماذا ينفقون قل ما أنفقتم من خير فللوالدين والاقربين واليتامي والمساكين و ابن السبيل و ما تفعلو من خير فان الله به عليم*

(صدق الله العلي العظيم) «از آيه 213 تا 215 سورة بقره»

2ـ ادامه بحث وبررسي پيرامون گزارش هيأت بررسي و تنظيم اصول مصوب

رئيس (مشكيني) ـ ايدكم الله، آقا دستور جلسه را تعقيب بفرمائيد.

منشي (يزدي)ـ بسم الله الرحمن الرحيم. بررسي پيشنهاد هاي كميسيون در مورد اصل هشتاد و هفتم. آقاي بيات تذكر دارند بفرمائيد.

اسد الله بيات ـ بسم الله الرحمن الرحيم. البته در رابطه با اين تذكر بنده ممكن است هيأت رئيسه بفرمايند كه جاي اين تذكرنيست و الان هم عرض ميكنم حق هم هست. اما چون در ارتباط با قوة مقننه يكي از

اصولي كه ما اصلاح كرديم تعداد نمايندگان بود و قبلاً من با جناب آقاي هاشمي رفسنجاني عزيز هم صحبت

كردم در مجلس هم در طول اين 9 سال ما اين مشكل را داشتيم. ما فكر مي كرديم كه اگر مي توانستيم در ضمن همين اصل يكي دو كلمه در رابطه با شرائط نمايندگان، تعبيراتي به كار مي برديم درتضمين كيفيت بالاي مجلس و نمايندگان بسيار مؤثر بود. در گذشته ما در قانون انتخابات آمديم يك سري اوصاف و شرائط براي

نمايندگان گذاشتيم شوراي محترم نگهبان رد كردند و فرمودند كه در قانون اساسي حق انتخاب براي همه داده شده است و اين شرائطي كه شما مي گوئيد يقيناً براي بعضي ها حق ايجاد مي كند و حق بعضي را محروم مي كند و اين بر خلاف قانون اساسي است. روي اين حساب واقعاً اين يكي از مشكلات ماست و الان فرصت بسيار خوبي است .و معلوم هم نيست كه ما بعدها چنين فرصت را بتوانيم در دست داشته باشيم من معتقد بودم كه اگر در همانجائي كه مي گفتيم تعداد نمايندگان مجلس 270 نفرند در همانجا اگر يك جمله اي اضافه مي كرديم «نمايندگان مجلسي كه مثلاً داراي شرائط علمي اينجوري يك تعبيرات اينطور دو سه كلمه ميشد بگوئيم و در قانون عادي هم دست مجلس به عنوان قانونگذار باز بود» اما الان با توجه به اين قضيه دست مجلس بسته است هر شرطي را غير از شرط خواندن و نوشتن به قول بعضي ها كه « نمايندگان مجلس فقط در حد نهضت سواد آموزي هم لازم نيست سواد داشته باشند كمتر از آن هم باشد كافي است» و اين پائين آوردن سطح كيفيت نمايندگان مجلس بسيار مؤثر است.

نايب رئيس (هاشمي) ـ من بنظرم به همان دليل كه شوراي نگهبان شرط خواندن و نوشتن را قبول كرده مي تواند شرط ديپلم را هم قبول كند شرط ليسانس را هم قبول كند(بيات ـ اين را تصريح بفرمائيد) بلي، يعني برخورد آن موقع را كه من يادم نيست ولي هر شرطي از لحاظ شرائط گذاشته بشود قاعدتاً شوراي نگهبان رد نمي كند.

منشي (يزدي)ـ درقانون عادي هر شرطي بيايد اشكالي ندارد و اينجا هم اگر دست باز باشد براي قانون اساسي يك امتيازاست.

نايب رئيس (هاشمي) ـ براي مجلس هم امتيازي است كه خودش بتواند آقاي مؤمن بفرمائيد.

مؤمن ـ يعني در شوراي نگهبان موقعي كه اين قانون انتخابات مطرح بود آن منطقي كه آقايان داشتند اين بود كه مسئوليت سنگيني را كه مسئوليت نمايندگي مجلس هست، قانون اساسي بعهده اشخاص گذاشته و خود مجلس كه قانونگذار است وقتي مصلحت ببيند كه براي اينكه اين مسئووليت را انجام بدهند يك شرائطي دريك

حد بالاتر لازم است از نظر شوراي نگهبان هيچ اشكالي نداشت مخصوصاً اين مطرح شد و بيان همين بود.

نايب رئيس (هاشمي) ـ خيلي خوب اين براي تأمين نظر آقايان كافي است.

منشي (يزدي)ـ غير از اين اصلا در دايرة مسؤوليت كميسيون ولو مراحل اول هم بود نمي توانست چيزي در اين باب بياورد، مگر از طريق…

نايب رئيس (هاشمي) ـ حالا اگر لازم بود باز هم از طريق اجازه آقاي خامنه اي مي توانستيم اين كار را بكنيم آقاي حبيبي بفرمائيد.

منشي (حبيبي)ـ بسم الله الرحمن الرحيم. «اصل هشتاد و هفتم رئيس جمهور براي هيأت وزيران پس از تشكيل و پيش از هر اقدام ديگر بايد از مجلس رأي اعتماد بگيرد. در دوران تصدي نيز در مورد مسائل مهم و مورد اختلاف مي تواند از مجلس براي هيأت وزيران تقاضاي رأي كند.»

اين اصل تغييري پيدا نكرده الا اينكه «رئيس جمهور» در ابتدا اضافه شده «رئيس جمهور براي و هيأت وزيران» هم در انتها و كلمة «ومعرفي» هم حذف شده.

رئيس(مشكيني)ـ كلمه «اعتماد» نوشتند.

منشي (حبيبي)ـ عرض كردم نوشتند من اينجا ذكر كردم خدمتتان.

نايب رئيس (هاشمي) ـ مگر قبلا نبوده؟

منشي (حبيبي)ـ حذف شده اينجا ذكر كرديم حذف شده،

محمد مؤمن ـ يعني در اصل هست كه « هيأت وزيران پس از تشكيل و معرفي … »

منشي (حبيبي)ـ در متن اصلي كه در شورا تصويب شده كلمه «معرفي» را حذف كرده اند.

نايب رئيس (هاشمي) ـ آنها حذف كرده اند

منشي (يزدي)ـ نه شوراي بازنگري حذف كرده.

نايب رئيس (هاشمي) ـ ما هم اين را مي گوئيم پس شما حذف نكرده ايد؟

يزدي ـ خير، ما حذف نكرده ايم.

منشي (حبيبي)ـ من الان عرض كردم و اين ذيل را هم آقايان مرقوم بفرمايند.

خوئيني هاـ آن موقع نخست وزير به رئيس جمهور معرفي ميكرده حالا ديگرآن تمام شده قبول ندارد كلمه «معرفي» حذف شده در همين شوراي بازنگري اين كلمه حذف شد.

منشي(يزدي)ـ يعني مي فرمائيد كه درذيل نوشته است «رئيس جمهور حذف شده كلمه «معرفي» هم

حذف شده است.

نايب رئيس (هاشمي) ـ خوب آن سؤالي كه درآن جلسه خصوصي، مطرح بود اينجا بايد روشن بشود اينكه مي گفتيد…

منشي (حبيبي)ـ خير آن در يك اصل ديگر است به هر حال اگر اين تصويب است…

منشي (يزدي)ـ به هرحال رأي نهائي مي گيريد؟

نايب رئيس (هاشمي) ـ نه رأي نبايد بگيريم.

بيات ـ جناب آقاي هاشمي! توضيح بدهند كه چرا حذف كرده اند؟

نايب رئيس (هاشمي) ـ كميسيون حذف نكرده شورا قبلا حذف كرده كميسيون هيچ كار نكرده فقط توضيح داده كه حذف شده.

منشي (حبيبي)ـ من يك بار ديگر اين اصل را بخوانم آقاي هاشمي؟

نايب رئيس (هاشمي) ـ بفرمائيد.

منشي (حبيبي)ـ «اصل هشتاد و هفتم:

رئيس جمهور براي هيأت وزيران پس ازتشكيل وپيش ازهر اقدام ديگر بايد از مجلس رأي اعتماد بگيرد.

در دوران تصدي نيز در مورد مسائل مهم و مورد اختلاف مي تواند از مجلس براي هيأت وزيران تقاضاي رأي اعتماد كند.»

نايب رئيس (هاشمي) ـ قبلاً نخست وزير بوده و حالا رئيس جمهور شده اين همان اصلاحاتي است كه نوشته ايد. اصل بعدي را بخوانيد

منشي(حبيبي)ـ «اصل هشتادو هشتم:

در هر مورد كه حد اقل يك چهارم از كل نمايندگان مجلس شوراي اسلامي ازرئيس جمهور و ياهر يك ازنمايندگان از وزير مسؤول دربارة يكي از وظائف آنان سؤال كنند موظفند در مجلس حاضر شوند و به سؤال جواب دهند و اين جواب نبايد در مورد رئيس جمهور بيش از يك ماه و در مورد وزير بيش از ده روز به تأخير

افتد مگر با عذر موجه به تشخيص مجلس شوراي اسلامي.»

در اين اصل هيأت پيشنهاد كرده است كه با توجه به اينكه چند فعل جمع هست سؤال كنند موظفند حاضر شوند.» كه برخي از آنها به مجلس بر مي گردد و برخي به رئيس جمهور و وزير پس از يكي از وظايف

آنان سؤال كنند در سطر دوم مجدداً تكرار بشود رئيس جمهور يا وزير بعد افعال مفرد مي شود رئيس جمهور يا وزير موظف است در مجلس حاضر شود و به سؤال جواب دهد الي آخر…

به اين ترتيب افعال هر كدامش به فاعلي كه مورد نظر هست برمي گردد. اين پيشنهادي است كه در هيأت شده.

نايب رئيس (هاشمي) ـ روي پيشنهاد كميسيون كسي حرفي دارد؟ اگر حرفي نداريد رأي بگيريم.

بيات ـ حداقل يك چهارم كل نمايندگان

نايب رئيس (هاشمي) ـ يك چهارم كل نمايندگان…

منشي (يزدي)ـ اينجا در مصوبه خود شورا هم بوده ولي خوب بالاخره اصلاح عبارتي است مي توانيم اينجا انجام بدهيم.

نايب رئيس (هاشمي) ـ ترجمه عربي است عيبي هم ندارد،مي توانند، بدنيست.

هاشميان ـ خوب وقتي ميگوئيم يك چهارم مساوي با همين…

نايب رئيس (هاشمي) ـ نه، ممكن است بگويند نمايندگان حاضريا امثال اينها حالا اين ازكل چه ضرري دارد؟ ما در خيلي جاها مشكل داشتيم از شوراي نگهبان مي پرسيديم خيلي خوب اگر آقايان با اين پيشنهاد اصلاح خيلي خوب اگر آقايان با اين پيشنهاد اصلاح عبارتي كميسيون موافقند رأي بدهند (اكثر رأي دادند) تصويب شد وضمناً «از» هم برداشته شد. (حبيبي ـ «از» را برداريم؟) بلي، برداريم عبارت سليس تر مي شود. اصل بعدي را بخوانيد.

منشي (حسن حبيبي)ـ «اصل هشتاد و نهم:

1ـ نمايندگان مجلس شوراي اسلامي مي توانند در مواردي كه لازم مي دانند هيأت وزيران يا هر يك از وزراء را استيضاح كنند. استيضاح وقتي قابل طرح در مجلس هست كه با امضاي حداقل ده نفر ازنمايندگان به مجلس تقديم شود هيأت وزيران يا وزير مورد استيضاح بايد ظرف مدت ده روز پس از طرح آن در مجلس حاضر شود و به آن پاسخ گويد و از مجلس رأي اعتماد بخواهد در صورت عدم حضور هيأت وزيران يا وزير براي پاسخ، نمايندگا ن مزبور دربارة استيضاح خود توضيحات لازم را ميدهند و در صورتي كه مجلس مقتضي بداند اعلام رأي عدم اعتماد خواهد كرد. اگر مجلس رأي اعتماد نداد هيأت وزيران يا وزير مورد استيضاح عزل مي شود. در هر دو صورت وزراي مورد استيضاح نمي توانند در هيأت وزيراني كه بلافاصله بعد از آن تشكيل

مي شود عضويت پيدا كنند.

2ـ در صورتي كه حداقل يك سوم ازنمايندگان مجلس شوراي اسلامي رئيس جمهور را در مقام اجراي وظائف مديريت قوه مجريه و اداره اموراجرائي كشور مورد استيضاح قرار دهند رئيس جمهور بايد ظرف مدت يك ماه پس از طرح آن درمجلس حاضر شود و در خصوص مسائل مطرح شده توضيحات كافي بدهد.

درصورتي كه پس از بيانات مخالفان و موافقان و پاسخ رئيس جمهور اكثريت دو سوم كل نمايندگان به عدم كفايت رئيس جمهور رأي دادند مراتب جهت عزل وي به اطلاع مقام رهبري مي رسد.»

هيأت در بند دوم كه در شورا پيشنهاد شده بند اول آن چيزي است كه قبلا در قانون اساسي بوده و در بند دوم در آن سه سطر آخر در صورتي كه پس بيانات مخالفان و موافقان پيشنهاد مي كند كه بشود «بيانات نمايندگان مخالف وموافق » چون مخالف و موافق بايد معلوم باشد چه كساني هستند مقصود نمايندگان است پس بهتراست كه تصريح بشود نمايندگان مخالف و موافق بعد در قسمت آخر كه گفته مراتب جهت عزل وي به اطلاع مقام رهبري ميرسد بهتر است كه گفته بشود «مراتب جهت اجراي بند 9 اصل يكصد و دهم به اطلاع مقام رهبري مي رسد» چون در بند 9 اصل يكصد و ده گفته شده است كه : «عزل رئيس جمهور در اختيار مقام

رهبري است با توجه به مقتضيات» در اينجا كه گفته ميشود «مراتب جهت عزل وي به اطلاع مقام رهبري ميرسد» اين ابهام وجود دارد كه لزوماً مقام رهبري در اين مورد بايستي كه عزل بكند در صورتي كه در بند 9 اصل يكصد و ده گفته شده است كه: «با توجه به مصالح كشور» يعني اين حق براي مقام رهبري هست كه ولو مجلس رأي داده است به عدم اعتماد با دو سوم رهبر مقتضي نبيند كه رئيس جمهور عزل بشود بنابراين بهتر است كه مطلب به اين ترتيب بيايد.

نايب رئيس (هاشمي) ـ فعلا پيشنهادهائي كه كميسيون دارد دو تا پيشنهاد اصلاحي دارد اگر آقايان روي اينها حرفي دارند بگويند (منشي ـ حرفي نيست) اگر حرفي نيست رأي مي گيريم.

رئيس (مشكيني)ـ در اين يك و دو ابهام دارد، 1 و 2 چه آخر… ؟

منشي (يزدي)ـ نه، آن كه اصل اولي است آن يك همان اصلي است كه قبلا در قانون بوده است هيچ چيزي اضافه نشده اين دومي اضافه شده است

نايب رئيس (هاشمي) ـ آقاياني كه با اصلاح اين دو تا قسمت اصلاح لفظي كه كميسيون كرده اند موافقند رأي بدهند (اكثر رأي دادند) تصويب شد.

منشي (حبيبي)ـ آقاي هاشمي نياز نيست بند 2 را مجدداً بخوانيم؟

نايب رئيس (هاشمي) ـ نه، نياز نيست، اصل بعدي را بخوانيد.

منشي (حبيبي)ـ «اصل نود و يكم ـ بمنظور پاسداري از احكام اسلام و قانون اساسي از نظر عدم مغايرت مصوبات مجلس شوراي اسلامي با آنها شورائي بنام شوراي نگهبان با تركيب زير تشكيل مي شود:

1ـ شش نفر از فقهاي عادل و آگاه به مقتضيات زمان و مسائل روز،انتخاب اين عده با مقام رهبري است.

2ـ شش نفر حقوقدان در رشته هاي مختلف حقوقي از ميان حقوقدانان مسلماني كه بوسيله رئيس قوة قضائيه به مجلس شوراي اسلامي معرفي مي شوند و با رأي مجلس انتخاب مي گردند.»

اين اصل دردو كميسيون مورد بحث بوده: يكي در كميسيون رهبري كه «شوراي رهبري» در آنجا حذف شده و يك بار هم در كميسيون قوة قضائيه كه در آنجا شوراي عالي قضائي به رئيس قوة قضائيه تبديل شده و مجلس شوراي ملي هم كه در همه جا به مجلس شوراي اسلامي تبديل شده اين اصل تغييير عبارتي نكرده و اين دو سه نكته ايست كه در مصوب خود كميسيونهاي شورا و مصوب شورا هست.

مؤمن ـ ولي باز هم در اين ذيلش توضيح داده شده اينجا كلمه«شوراي» گفته شده حذف شده با اينكه آنچه حذف شده كلمه «رهبر يا شوراي» هست چون عبارت اين است:

«انتخاب اين عده با رهبر يا شوراي رهبري است » ما كلمه «رهبر يا شوراي» را برداشتيم به جايش گفتيم «با مقام رهبري است» پس كلمه «رهبر يا شوراي» حذف شده نه كلمه «شوراي» تنها.

نايب رئيس (هاشمي) ـ خيلي خوب آن ذيل را اصلاح كنيد كه بعداً اسباب زحمت نشود. اصل بعدي را بخوانيد.

منشي (حبيبي)ـ «اصل نود و نهم ـ شوراي نگهبان نظارت بر انتخاب خبرگان رهبري، انتخاب رئيس جمهور، انتخابات مجلس شوراي اسلامي و مراجعه به آراء عمومي را بر عهده دارد.»

اين اصل در هيأت مطرح نشده در آن جلسه اي كه اينجا صحبت بود بحث بود كه از ادباء بپرسيم كه

آيا بگوئيم انتخابات يا انتخاب؟ به هر حال نظر ها متفاوت است من با دو سه نفر كه صحبت كردم بعضي ها انتخابات را به مردم ارجاع مي كنند بعضي ها به منتخب پيشنهادي كه به ما شد بنظر مي رسد كه خوب باشد اين است كه ما بگوئيم: «شوراي نگهبان نظارت بر انتخابات خبرگان رهبري، رياست جمهوري و مجلس شوراي اسلامي و مراجعه به آراءعمومي را بعهده دارند» يعني يك بارانتخابات را بگوئيم تكرار نكنيم ديگر

«رئيس جمهور» را هم بكنيم «رياست جمهوري» كه همه به اصطلاح : «خبرگان رهبري، رياست جمهوري، مجلس شوراي اسلامي و مراجعه به آراء عمومي » اين پيشنهاد است.

يكي از اعضاء ـ چيزي اينجا ننوشته.

منشي(حبيبي)ـ عرض مي كنم مطرح نشده بود من حالا ارتجالا و ابتدائاً گفتم.

نايب رئيس (هاشمي) ـ يعني پيشنهاد آقاي دكتر حبيبي اين است كه يك بار بگوئيم «انتخابات» بعد «خبرگان رهبري، رياست جمهوري، و مجلس شوراي اسلامي و همين طور الي آخر… »

نايب رئيس (سيد علي خامنه اي)ـ آقاي هاشمي ! مجلس خبرگان.

نايب رئيس (هاشمي) ـ بله آن هم مجلس خبرگان بجاي خبرگان اسمش مجلس خبرگان رهبري است.

يك انتخابات مي گوئيم هم به اعتبار سه تا بودن انتخابات و هم به اعتبار خود انتخابات اين پيشنهاد خوبي است.

منشي (يزدي)ـ نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبري.

بيات ـ عبارت اين طور بشود انتخابات رياست جمهوري ، مجلس خبرگان و مجلس شوراي اسلامي.

نايب رئيس (هاشمي) ـ نه حالا آن مجلس چون اسمشان است يعني هردو نميشود مجلس، همان كه مجلس خبرگان را جلو بياوريم اين اشكال ذوقي هم برطرف ميشود، حرفي نيست پس عبارت اينجوري ميشود:

«شوراي نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبري، رياست جمهوري، مجلس شوراي اسلامي . مراجعه به آراء عمومي را بر عهده دارد.»

آقاياني كه موافق با اين عبارتند رأي بدهند.

يكي از اعضاء ـ همه پرسي بود به جاي آراء عمومي.

نايب رئيس (هاشمي) ـ بود ولي همه پرسي را حذف كردند.

بيات - چرا حذف كردند؟

نايب رئيس (هاشمي) ـ نه حذف نكرديم همه پرسي را گفتيم ممكن است عطف تغيير باشد به هر حال چون در متن قانون قبلي بوده ما دليلي براي حذفش نديديم.

خوب اصل بعدي را بخوانيد.

منشي (حسن حبيبي)ـ عرض مي شود اصول بعدي اصل 107 – 108 – 109- 110- 111- و111 مكرر

اينها مصوبات جلسات آخرمان هست كه درهيأت بررسي نشده اگركه لازم مي دانيد همين جا از 107 به بررسي شروع كنيم اگر نه 110 را هم بگذاريم كنار و بقيه را كه ما در آن جلسات برر سي كرديم برسيم.

نايب رئيس (هاشمي) ـ در اين آئين نامه داريم كه بايد به كميسيون بروند حالا اگر آقايان قبول كنند به ترتيب مي توانيم بررسي بكنيم.

هاشميان ـ همه اين اصلاحيه را طبق آئين نامه مي خواهيد در همين جلسه تمام بكنيد؟ بعضي از آقايان مي گويند جلسه ديگر هم داريم.

منشي (يزدي)ـ ما جلسة ديگر هم داريم يعني جلسه ما تمام نشده.

نايب رئيس (هاشمي) ـ ما مي خواستيم امروز تمام كنيم.

منشي (يزدي)ـ پس پيشنهاد الان اين است مصوبات را بخوانيم حالا اگر رسيديم ممكن است بعد اگر جلسه اجازه بدهد مي توانيد خلاف آئين نامه عمل كنيد.

آذري ـ ملزم كه ندارد.

منشي(يزدي)ـ ملزم ندارد ولي به هر حال چون جلسه گذاشتيم اينجا گاهي يك نكاتي هم پيش مي آيد كه بحث هاي زيادي مي شود بالاخره گاهي اينجا يك چيزهائي دارد.

خوئيني هاـ يك پيشنهاد اين است كه ممكن است ما خودمان اينجا كار را انجام بدهيم آقايان هم بعداًجلسه بگذارند اگر چيز جديدي در آنجا نبود تمام شده بدانيم اگر بود يك جلسه ديگر بگذاريم.

نايب رئيس (هاشمي) ـ خيلي خوب با پيشنهاد آقاي موسوي هم ما موافقيم منتها تغيير آئين نامه چون هست بايد جلسه موافقت كند.

منشي(يزدي)ـ تكميل پيشنهاد اين است كه فعلا مصوبات كميسيون را عمل بكنيم اگر فرصتي بود و نرسيديم اشكال ندارد آقاي حبيبي.

منشي (حبيبي)ـ «اصل يكصد و سيزدهم ـ پس ازمقام رهبري رئيس جمهور عالي ترين مقام رسمي كشور است و مسؤوليت اجراي قانون اساسي و رياست قوة مجريه را جز در اموري كه مسيقيماً به رهبري مريوط مي شود بر عهده دارد».

كه اين اصل را ما تغييري نداديم فقط جمله «و تنظيم روابط قواي سه گانه باشد» حذف شده.

نايب رئيس (هاشمي) ـ آقايان مخالفتي ندارند؟ شما كه آقاي مؤمن اصلاحي نكرده ايد؟ (مؤمن ـ خير)

پس آقاي حبيبي اصل بعدي را بخوانيد.

منشي (حبيبي)ـ اصل يكصد و بيست و يكم:

رئيس جمهور در مجلس شوراي اسلامي در جلسه اي كه با حضور رئيس قوه قضائيه و اعضاء شوراي نگهبان قانون اساسي تشكيل مي شود به ترتيب زير سوگند ياد مي كند و سوگند نامه را امضاء مي نمايد»

كه در اين اصل «مجلس شوراي ملي » شده «مجلس شوراي اسلامي» و «رئيس ديوان عالي كشور » هم به «رئيس قوه قضائيه » تبديل شده و تغيير پبداكرده.

نايب رئيس ـ آقاي جنتي بفرمائيد.

جنتي ـ اين فقط ظاهراً در همين يك مورد است كه عبارت «قانون اساسي» بعداز«شوراي نگهبان» آمده و اين به نظرمن درست نيست شوراي نگهبان، نگهبان احكام اسلام و قانون اساسي هر دو است اختصاص دادن به شوراي نگهبان قانون اساسي اين درست نيست اگرصلاح ميدانيد اين عبارت «قانون اساسي» اينجا حذف بشود.

مؤمن ـ تا حالا هميشه شوراي نگهبان گفتند، حالا شوراي نگهبان قانون اساسي مي گوئيد.

نايب رئيس (هاشمي) ـ خوب اين يك پيشنهاد جديدي است اگر بخواهيد مطرح بشود 5 تا امضاء داشته باشد حرف حقي است يعني اگر يكبارگفتند نگهبان قانون اساسي خوب شوراي نگهبان بيش از اين است.

هاشميان ـ قانون اساسي چي در آن است يكي اصل 91 هست كه مي گويد از نظر شرعي و عدم مغايرت با احكام اسلام و نگهبان شرع.

منشي (يزدي)ـ در اصل نود و يكم كه اصلا پايه شوراي نگهبان را ذكر مي كند به منظور پاسداري ازاحكام اسلام و قانون اساسي از نظر عدم مغايرت مصوبات مجلس شوراي اسلامي با آنها شورائي بنام شوراي

نگهبان با تركيبات زير تشكيل مي شود اين اساس است.

نايب رئيس (هاشمي) ـ يعني حالا كه اسم شوراي نگهبان را مي خواهيم ببريم شوراي نگهبان قانون اساسي نيست البته حرف آقاي هاشميان هم اين است نگهبان قانون اساسي يعني نگهبان شرع چون شرع هم در قانون اساسي تضمين شده.

جنتي ـ اينها در عرض هم و در كنار هم قرار داده شده در خود آن اصول مربوطه.

مؤمن ـ نگهبان قانون اساسي و احكام شرع اصل 91.

نايب رئيس (هاشمي) ـ نه، در خود قانون اساسي حفاظت از شرع هم هست اسمش منتها اين نيست

وقتي اين را گفتيم شامل حفاظت از شرع هم مي شود حرف ايشان هم حرف درستي است.

يزدي ـ به منظور پاسداري از احكام اسلام و قانون اساسي شورائي تشكيل مي شود.

نايب رئيس (هاشمي) ـ خود قانون اساسي هم درآن هست.

يزدي ـ اصل 91 وقتي مي خواهد شوراي نگهبان تأسيس بشود مي گويد.

مؤمن ـ شورائي بنام شوراي نگهبان، نه نگهبان قانون اساسي.

نايب رئيس (هاشمي) ـ اسمش اين نيست.

مؤمن ـ بلي شورائي بنام شوراي نگهبان با تركيب زير.

يزدي ـ هدف هم كه ذكر كرده است هر دو را ذكر كرده ديگر.

نايب رئيس (هاشمي) ـ ما در پيشنهاد جديد را در اين شور نبستيم بخاطر اينكه ممكن مصالحي فوت بشود منتها هر پيشنهاد جديدي را بايد اين جلسه موافقت كند رأي بگيريم اگر موافق بودند مطرح مي كنيم . آقاياني كه مو افقند…

يزدي ـ مي خواهد بحث رويش بشود من فكر مي كنم اگر بحث زيادي بشود با استدلال روشن است.

نايب رئيس (هاشمي) ـ آقاياني كه موافقندكه اين پيشنهاد آقاي جنتي بيايد در دستور رأي بدهند(12 نفر رأي دادند) رأي آورد. آقاي جنتي بفرمائيد پيشنهادتان را مطرح كنيد ديگراين پيشنهاد، 5 تا امضاء هم نميخواهد.

جنتي ـ اين ديگر روشن است براي اينكه عرض كردم اين اسم شوراي نگهبان در اينجا اصلا همين عنواناً شوراي نگهبان است جاهاي ديگر هم كه وظايفش را معين كرده براي پاسداري از احكام اسلام و قانون اساسي دركنار هم قرار داده و اين دو تا را در مقابل قرار داده كه قهراً معني اش اين است كه اين دو وظيفه دارد: يكي اينكه از احكام اسلام حراست بكند حالا صرفنظر از مواد قانون اساسي و يكي هم از قانون اساسي مواظب باشد كه قانون اساسي خدشه دار نشود خوب وقتي اينجوري است هم اسمش اين است و هم مسؤوليتش اين است اينجا هم عبارت «قانون اساسي» حذف بشود و «شوراي نگهبان» به صورت مطلق بيايد.

نايب رئيس (هاشمي) ـ مخالف صحبت كند آقاي خوئيني ها بفرمائيد.

خوئيني هاـ ملاحظه بفرمائيد شوراي نگهبان، مسئووليت پاسداري از احكام اسلام در كشور نيست اينكه حالا درهرجاي مملكت خلاف اسلام ميخواهد بشود، شوراي نگهبان وظيفه دارد برود جلو آن را بگيرد

در ارتباط با مصوبات مجلس شوراي اسلامي است فقط ، قانوني اگر وضع بشود كه در آن قانون خلاف شــرع

چيزي تصويب شده باشد، وظيفه شوراي نگهبان است كه جلو آن را بگيرد و اين مقدار ازپاسداري از اسلام در خود قانون اساسي است.اين مقداري كه بايد مصوبات بروددر يك جائي ببينيدخلاف اسلام هست يا نيست. اين خودش جزء قانون اساسي است، بنابراين شوراي نگهبان قانون اساسي يعني شوراي نگهباني كه بايد مصوبات مجلس را با موازين شرعي تطبيق بدهد و عدم مغايرتش را اعلام بكند، پس اگر گفتيم شوراي نگهبان قانون اساسي يعني نگهبان اسلام اما در همين حد مصوبات مجلس و عدم مغايرتش نه در كل كشوراسلام را بايد نگهداري كند.

نايب رئيس (هاشمي) ـ خيلي خوب آقاي نوري موافق.

عبدالله نوري ـ بسم الله الرحمن الرحيم. من فكر مي كنم اگر يكجا بنا بود تناسب داشته باشد شوراي نگهبان قانون اساسي گفتن در اصل نودويكم بود، يعني آنجائي كه يك نهادجديد نامگذاري ميخواهد بشود «به منظور پاسداري از احكام اسلام و قانون اساسي از نظر عدم مغايرت مصوبات مجلس شوراي ملي با آنها، شورائي به نام شوراي نگهبان با تركيب زير تشكيل مي شود» يعني آنجائي كه بحث نامگذاري است. ا گر مناسب بود همانجا را مي گفت جاهاي ديگر هم همه جا را مي گفت شوراي نگهبان يا شوراي نگهبان قانون اساسي كه اسمش است يا تلخيص مي كرد يا همه اش را مي گفت.

ولي اگر بنا باشد يك وحدت سياقي را هم حتي ما بخواهيم حفظ بكنيم در آنجائي كه نامگذاري شده ، گفته شده شوراي نگهبان، ما در يك مورد استثنائاً وقتي مي خواهيم بگوئيم در مجلس چه كساني باشند كه

رئيس جمهور سوگند ياد مي كند، بگوئيم اعضاي شوراي نگهبان قانون اساسي، به نظر مي رسد هيچ تناسبي ندارد،يعني چيزي كه آمده اگر شوراي نگهبان قانون اساسي است اشكال ندارد پس همة قانون اساسي را به همين شكل اصلاح كنند و مناسبترين جايش خود اصل نود و يكم است كه اين را ندارد، اگر هم چنين چيزي نيست كه خوب اين يك جا هم حذف بشود.

منشي (يزدي)ـ من يك نكته اضافه مي كنم كه فرمايشات ايشان كه در دوازده مورد در قانون اساسي اسم شوراي نگهبان برده شده بنام اسم، فقط همين يكجا هست كه اين قيد را دارد، بقيه هيچ جا ندارد، اين خودش قرينه بر اين است كه همين صحبتي كه ايشان مي كنند درست است.

نايب رئيس (هاشمي) ـ همين هم بايد باشد چون كه گفتند آنجائي كه اسم را درست كردند هم نبردند… (يزدي ـ نبردند بله) خيلي خوب رأي مي گيريم،آقاياني كه موافقند كه اين عبارت «قانون اساسي» از

اين اصل حذف بشود و «شوراي نگهبان» مطلق بشود رأي بدهند. تصويب شد آقاي خوئيني ها بفرمائيد.

موسوي خوئيني هاـ يك جمله اي در همين اصل يكصد و بيست ويكم،اگر اين دو سه كلمه نباشد بنظرم اشكالي پيش نمي آيد هم جمله بهتر است. «رئيس جمهور در مجلس شوراي اسلامي با حضور رئيس قوه قضائيه و اعضاي شوراي نگهبان به ترتيب زير سوگند ياد ميكند.» ديگر آن در «جلسه اي كه تشكيل مي شود» برداشته بشود.

نايب رئيس (هاشمي) ـ يك نقطه ممكن است از دست برود يعني اينكه جلسة رسمي باشد، گرچه مجلس شوراي اسلامي، قاعدتاً منظور يعني در جلسة رسمي مجلس شوراي اسلامي ، اما اگر اينكه شما…

موسوي خوئيني هاـ رسمي ندارد، كلمة در جلسه دارد ولي رسمي ندارد.

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) ـ ندارد ولي در جلسه كه مي گوئيم به هر حال جلسة مجلس يعني جلسة رسمي مجلس، اما اگر آن را برداريم ممكن است يك وقت كسي بگويد مجلس است، اگر رئيس جمهور و آنها جمع شوند در مجلس يك سوگندي ياد كنند كافي است، در اين ضرري كه ما نمي بينيم، جلسه كه بگوئيم منظور ما در جلسه است و شما اگر صرفنظر مي كنيد، به اصل ديگري برويم(خوئيني هاـ صرفنظر كردم) خيلي خوب، اصل بعدي را مطرح كنيد.

منشي (حبيبي)ـ «اصل يكصدو بيست و دوم، رئيس جمهور در حدود اختيارات و وظايفي كه به موجب قانون اساسي و يا قوانين عادي به عهده دارد، در برابر ملت و رهبر و مجلس شوراي اسلامي مسؤول است» كه در اين اصل جملة « به موجب قانون اساسي و يا قوانين عادي» و همچنين كلمة «رهبر و مجلس شوراي اسلامي» اضافه شده و از پايان اصل: «نحوه رسيدگي به تخلف از اين مسؤوليت را قانون معين مي كند، حذف شد. ما هم پيشنهادي براي اصلاح عبارتي نداشتيم.

يكي از اعضاء ـ اين «و» در اين عبارت ملت، رهبر و مجلس شوراي اسلامي، زيادي است.

نايب رئيس (هاشمي) ـ نه اصلا اين چيز ادبي اش همين است كه باشد يعني در آخرين وقتي كه شمردن هست.

يزدي ـ ايشان مي گويند اينجور باشد در برابر، ملت، رهبر و مجلس شوراي اسلامي

نايب رئيس ـ نه اين هم درست است يعني ما دو شيوه داريم يا با عطف است يا با قطع است اگر با عطف بخواهيم بگوئيم «و» مي آوريم هر دو شيوه اش هم درست است، اين اشكالي ندارد.

آيت الله خامنه اي ـ نه اصلا روش درست فارسي اين است، روش زبانهاي اروپايي است كه آمده…

نايب رئيس (هاشمي) ـ البته اين در حد شمردن نيست، آنجائي كه در شمردن دارد آدم دارد مي شمارد، لازم نيست واو بيايد، اينجا بهتر اين است كه بيايد.

مؤمن ـ اينجا در ذيل توضيحش درست نيست كه اصل يكصدو بيست و دوم كلمه « وظائف خويش داشته» شده وظائفي كه، اين باشد در پا ورقي توضيح داده بشود.

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) ـ آقاي مؤمن دقتهاي خوبي كردند، معلوم مي شود بقيه رفقا به اين پا ورقي ها خيلي نرسيده اند.

منشي (حبيبي)ـ آقاي هاشمي ما اصلا به پاورقي ها… اين يك مطلب به اصطلاح اضافي بوده،(هاشمي ـخوب اين اضافي را ..) خير نه در شورا اين بحث بوده و اين كار تدويني كه بعداً بايد انجام مي گرفته و اين البته ما هم نظري نداريم.

نايب رئيس (هاشمي) ـ ما حرفي نداريم حالا، دو نكته اينجا به چشم مي خورد(يزدي ـ نه حالا اين نوشته نمي شود مطمئن بود به اين كيفيت نوشته بشود…) يك نكته هم اينكه اعضاي اين جلسه خيلي به پاورقي ها نرسيده اند از ديشب تا حالا با اين كه مهلت داشتند، آقاي مؤمن با دقت رسيده يكي هم خود شما هم آن دقت لازم را نفرموديد با اينكه خيلي هم زحمت كشيديد، تميز هم درست كرديد. وضمناً كلمه «خويش»

را هم حذف شده بوده كه آن را هم نگفتند در پايان تذكر نداده بودند، بفرمائيد.

منشي (حبيبي)ـ پس اين هم تصويب است ديگر، بله؟ (هاشمي ـ بله، آورد) اصل جديدي هست، «رئيس جمهور مي تواند براي انجام وظايف قانوني خود معاوناني داشته باشد، معاون اول رئيس جمهور با موافقت وي اداره هيأت وزيران و مسؤوليت هماهنگي ساير معاونتها را به عهده خواهد داشت» اينجا ما پيشنهاد مي كنيم كه اصل يكصدو بيست و چهارم كه حذف شده، اين اصل به جاي آن اصل قرار بگيرد.

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) ـ خيلي خوب آقاياني كه مخالفتي ندارند كه جاي اين اصل را اينجا تعيين كرده اند(اظهاري نشد) پس موافقيد خيلي خوب اين قبول شد، (يزدي ـ رأي گيري بشود) رأي نمي خواهد جايش كه رأي نمي خواهد ما اصلاح نكرديم.

يزدي ـ اين پيشنهاد كميسيون هست.

عميد زنجاني ـ درترتيب اصول قوة مجريه يك اضطرابي هست كه مال خود اصل قانون اساسي است.

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) ـ بله مال حالا ديگر نيست، اگر كميسيون پيشنهاد داده بود، ممكن بود ما مي پذيرفتيم، حالا كه ما در اين جلسه نمي توانيم.

عميد زنجاني ـ اينجا بحث شد كه ازحوزة كاركميسيون پنجم خارج است، اگر موافقت بشود در اين زمينه پيشنهاد هست.

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) ـ نه هماهنگي كه ما داده بوديم اين مي توانست در هماهنگي بيايد، حالا نيامده ديگر ما هم كه همان…

منشي (يزدي)ـ نه با تغيير اصولي كه اينجا اصلا مورد بحث قرار نگرفته است با حا دادن اصول جديد نسبت به اصول سابق، به هم زدنش اصلا درست نيست.

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) ـ آخر اينجا اصلي هم كه تصويب كرديم خواستيم جابجا نشود حتماً شمارة اصول به هم نخورد، اين با آن چيز هم…

منشي (يزدي)ـ حالا اين پيشنهاد چون پيشنهاد آن كميسيون هست نمي خواهيد رأي بگيريد؟ قاعدتاً روي پيشنهاد كميسيون رأي مي گيريم

آذري قمي ـ در هر موردي براي معاون اول رئيس جمهور براي اين معاون اول، معاون انتخاب كرد كه اداره…

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) ـ معاون اول بلي، يعني اينكه ادارة جلسات، به هر حال او را مسئول مي كند نه اين وظيفه اين طور نيست به عهدة او باشد، ممكن است خود رئيس جمهور بخواهد اداره بكند.

حالا كه اين بوده، كميسيون روي اين كاري نكرده.

منشي (يزدي)ـ اينجا تصويب شده، شورا اينجا تصويب كرده اين را ديگر تكرار نكنيد.

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) ـ و منظورم اين بوده يعني منظورم اين بوده كه…

آذري قمي ـ در هر مورد بالاخره يا خودش اداره مي كند و يا به او واگذار مي كند كه او اداره بكند.

نايب رئيس (هاشمي ) ـ يا مي گوئيد مثلا شما از حالا به بعد اداره كن هر وقت من خودم آمدم هستم اين كه ضرري ندارد.

منشي (يزدي)ـ حالا براي اين پيشنهاد رأي نمي گيريد؟طبق آئين نامه پيشنهادي كه رسيده باد بايد رأي بگيريم.

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) ـ خيلي خوب براي جاي اين اصل كه كميسيون تعيين كرده، آقاياني كه موافق هستند رأي بدهند(اكثر رأي دادند) تصويب شد اين البته رأي نمي خواست بيخود رأي گرفتيم.

منشي (يزدي)ـ چون كه آئين نامه دارد كه نظر كميسيون را بايد رأي بگيريم.

منشي ‍(حبيبي)ـ عرض مي شود جناب آقاي هاشمي اگر اجازه بفرمائيد، الان يك بحثي را كه در بعد از اصل يكصد و سيزده بايد مطرح مي شد،جايش همين جاست كه بحث اضطراب مطرح شد، ما در فصل نهم كه فصل نهم قوة مجريه است در ابتداي اصل يكصدو سيزدهم مبحث اول هست «رياست جمهوري» و در اصل سكصدو سي و سوم مبحث دوم «نخست وزير و وزرا» نخست وزير كه حذف مي شود، بحثي كه از اصل يكصد و سيزدهم شروع مي شود تا اصل يكصد و چهل و سوم كه مبحث بعدي است، ارتش و سپاه پاسداران با توجه به اين اصول جديدي هم كه اضافه كرديم، بحثهاي وظايف رياست جمهوري و وزراء تقريباً آميخته شده بنابراين اين پيشنهاد ما اين است كه فصل نهم قوة مجريه مبحث اول بشود«رياست جمهوري و وزراء» و برود تا «اصل يكصد و چهل و سوم» و درآنجا مبحث سوم كه «ارتش وسپاه پاسدارن انقلاب است» بشود مبحث دوم، آن وسط هم كه در اصل يكصدو سي و سوم آمده مبحث دوم «نخست وزير و وزراء» اين حذف بشود، يعني اصلاح به جاي سه مبحث، دو مبحث بشود

نايب رئيس (هاشمي ) ـ آقاياني كه با اين تركيب فصل بندي توضيح داده شده موافق هستند رأي بدهند. (اكثر رأي دادند) تصويب شد

منشي (حبيبي)ـ «اصل يكصدو بيست وششم، تصويب نامه ها و آئين نامه هاي دولت پس از تصويب هيأت وزيران ضمن ابلاغ براي اجراء به اطلاع رئيس مجلس شوراي اسلامي مي رسد تا در صورتي كه آنها را بر خلاف قوانين بيابد با ذكر دليل براي تجديد نظر به هيأت بفرستد»

كه اين اصل در همان اصل جاي اصل يكصد و بيست و ششم است كه به جاي جملة «به اطلاع رئيس جمهور مي رسد» تبديل شده «به اطلاع رئيس مجلس شوراي اسلامي مي رسد» و در ابتداي اصل هم جملة ضمن ابلاغ براي اجرا اضافه شده. اين «تا در صورتي» كه مصوب شورا است….

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) ـ آقاي مؤمن بفرمائيد.

محمد مؤمن(مخبر كميسيون)ـ عرض كنم كه در كميسيون اين مسأله هنوز به تصميم نهائي نرسيده، اين اصل يكصد و بيست و ششم به اين ترتيبي كه شورا تصويب كرده جزو وظائف يا اختيارات رئيس جمهور نيست، ملاحظه بفرمائيد، «تصويب نامه ها و آئين نامه هاي دولت پس از تصويب هيأت وزيران ضمن ابلاغ براي اجراء به اطلاع رئيس مجلس شوراي اسلامي مي رسد، تا در صورتي كه آنها را بر خلاف قوانين بيابد با ذكر دليل براي تجديد نظر به هيأت وزيران بفرستد» در شورا مطرح است كه اين اصل يكصد و بيست و ششم كه اينجا آورده شده، ذيل آن قسمتي كه اصل يكصدو سي هشتم ظاهراً هست كه مسأله تصويب نامه ها و آئين نامه هاي دولت مطرح است ذيل آن قرار داده بشود، چون متناسب با آنجا است و اين اصولي كه ما الان داريم بحث مي كنيم، ولو فصل بندي نشده ولي اين اصول همه اش وظايف يا اختيارات رئيس جمهور است. يعني از آن اصل يكصدو سيزدهم كه شروع كرديم، تا اينجا كه آمديم و همچنين بعدش، در اصل يكصد و بيست و هشتم دارد «رئيس جمهور استوار نامه سفيران را امضاء مي كند و در اصل يكصد و بيست و نهم دارد اعطاي نشانهاي دولتي با رئيس جمهور است» همة اينها كارهايي است كه رئيس جمهور مي كند يك دفعه اين اصل يكصد و بيست و ششم يك مطلبي آورده كه اصلا هيچ ارتباطي به وظائف رئيس جمهور ندارد، كار هيأت وزيران است. روي اين جهت، اول صحبت شد كه عبارت را تغيير بدهيم بگوئيم «رئيس جمهور» اين كار را مي كند كه اين بعد به هر حال مناسب دانسته نشد و لذا امروز بحث بود و اگر يك ربع ديگر هم بحث ادامه

پيدا مي كرد ظاهراً به نتيجه نهائي رسيده بوديم كه موقع ظهر شد و آقايان مي خواستند تشريف ببرند، به نتيجه نهائي نرسيده بوديم كه ما اين اصل يكصد و بيست وششم را ذيل اصل يكصد و سي و هشتم ببريم كه مربوط به آئين نامه ها هست و يكي از مصوبات جديد ديگر شورا را به عنوان اصل يكصد و بيست و ششم بياوريم كه اتفاقاً وظيفه رياست جمهوري است و آن عبارت بود دقيقاً عبارت اصل يكصدو بيست وششم را اينطور بگوئيم كه «رئيس جمهور مسئوليت امور برنامه و بودجه و امور اداري و استخدامي كشور را مستقيماً به عهده دارد»…(هاشمي ـ كه آن را اصل جدائي قرار بدهيم) بلي اين را اصل جدائي قرارش بدهيم بيايد اينجا كه وظايف رئيس جمهوري هست، آن وقت اين هم ئبه آنجا برود خيلي متناسب مي شود… (جنتي ـ البته اينجا هم به تناسب نيست چون بالاخره….)

منشي (يزدي)ـ نسبت به محل هست اگر اجازه بدهيد، بحث محل را چون اينجا ما به نتيجه نهائي نرسيديم ، بگذاريم براي جلسة بعد كه مصوب كميسيون اينجا بيايد، چون راجع به محتوي هيچ حرفي نداريم فقط بحث محل است.

محمد مؤمن ـ بحث اين براي جلسه بعد باشد، عيب ندارد.

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) ـ به نظر من همين الان روشن است

منشي (حبيبي)ـ آقاي هاشمي اگر اجازه مي فرمائيد، پس من همان مسئله اي كه آقاي مؤمن فرمودند، بخوانيم و ببينيم كه چه كار بايد بكنيم.

مؤمن ـ با پيشنهاد خودمان كه در آخر امروز مطرح شد.

منشي ـ بلي با پيشنهادي كه در جلسة امروز مطرح شده اصل يكصد و سي و هشتم، يك اصل جديدي را ما تصويب كرديم كه: «دولت مي تواند تصويب برخي از امور مربوط به وظايف خود را به كميسيونهاي متشكل از چند وزير واگذار نمايد، مصوبات اين كميسيونها در محدودة قوانين، پس از تأييد رئيس جمهور و با رعايت اصل يكصدو بيست و ششم، لازم الاجرا است» اين اصل جديد را ما پيشنهاد كرديم كه به دنبال اصل يكصد و سي هشتم قانون اساسي بيايد كه مي گويد: «علاوه بر مواردي كه هيأت وزيران يا وزيري مأمور تدوين آئين نامه هاي اجرائي قوانين شود، هيأت وزيران حق دارد براي انجام وظائف اداري و تأمين اجراي قوانين و تنظيم سازمانهاي اداري به وضع تصويب نامه و آئين نامه بپردازد، هر يك از وزيران نيز در حدود وظايف خويش و مصوبات هيأت وزيران حق وضع آئين نامه و صدور بخشنامه را دارد ولي مفاد اين مقررات نبايد با متن و روح قوانين مخالف باشد.» دراينجا ما … (هاشمي ـ اين اصل چندم است؟) اين اصل يكصد و سي و هشتم است ما پيشنهاد مي كنيم كه عبارت «دولت مي تواند تصويب برخي از امور مربوط به وظايف خود» را هم زير همين قرار بگيرد چون در واقع در آنجا گفته شده است كه « هيأت وزيران حق تصويب و حق تصويب آئين نامه دارد» و يكي از كارهايي هم كه باز هست، اين است كه كميسيونها يك كارهايي را انجام بدهند و مصوباتي داشته باشند.

پيشنهاد امروز اين بود كه اصل يكصدو بيست و ششم هم كه «تصويب نامه ها و آئين نامه هاي دولت پس از تصويب هيأت وزيران» اين هم ذيل اين قسمت يا وسط بيايد به هر حال اين، ولي اصل خيلي طولاني مي شود، اين بحثي بوده كه مورد نظر بود.

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) ـ خوب اگر كسي با اين پيشنهاد مخالف نيست رأي بگيريم، اگر مخالف است بگذاريم براي كميسيون بررسي بشود…

محمد رضا مهدوي كني ـ آقاي هاشمي! چون اين براي آقايان توضيح داده نشده براي بعد بماند.

مؤمن ـ بلي چون الان نمي دانند چه جوري رأي بدهند ما تنظيم مي كنيم و بعد مياوريم.

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) ـ به نظر ما خيلي روشن است كه اين پيشنهاد خوبي است ولي اگر آقايان مي خواهند… (مؤمن ـ مي خواهيد من توضيح بدهم.)

منشي (يزدي)ـ آقاي هاشمي ! آقاي نوري هم يك پيشنهادي داشتند كه از نظر جا دو تا نظر بود و اين پيشنهاد آقاي نوري اين اواخر داشت كم كم رأي مي آورد، آخر بودنش يك مسأله بود، وسط بودنش هم يك مسأله بود، از اين جهت من پيشنهاد مي كنم كه باز هم اجازه بفرمائيد كه آن گزارش كميسيون بيايد، آن را در مرحله نهائي به رأي بگذاريم.

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) ـ رأي مي گيريم مسأله روشن است (مؤمن ـ مي خواهيد حاج آقا من توضيح مختصري بدهم؟) حالا مي خواهيد توضيح بدهيد، بدهيد.

مؤمن ـ نه فقط يك توضيح مختصري مي خواهم بدهم. عرض ديگري ندارم. در اصل يكصدو سي هشتم مواردي را كه كيفيت تدوين و تصويب نامه ها و آئين نامه هايي را كه بايد هيأت وزيران تصويب بكنند دارد، بعد يك كلمه در ذيل اصل اضافه شده دولت كه بايد خودش اين كار را بكند مي تواند، تصويب بعضي از آنها را به ديگران واگذار كند. اين را هم مي خواهند ذيل آن اصل بياورند. اين يك قسمت، يك قسمت ديگر اين است كه تمام مصوبات هيأت دولت يا كميسيونها ضمن ابلاغ براي اجرا بايد به اطلاع رئيس مجلس برسد. اين چون همه به هم مربوط است و آن هدف را هم آقايان دارند كه اصول اضافه نشود همة اين را مي خواهند يك اصل قرار بدهند، آن وقت به جاي آن اصل همانطور كه عرض كرديم كه اين اصل يكصد و بيست و ششم چون، وظايف رئيس جمهور نيست ، مسؤوليت برنامه و بودجه كه از وظائف رئيس جمهور هست آن را هم به جاي آن اصل قرار بدهند، خلاصة پيشنهاد اين است.

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) ـ آقاي بيات بفرمائيد.

محمد رضا مهدوي كني ـ ابلاغ به مجلس وظيفه كي است؟

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) ـ وظيفه رئيس جمهور است.

مهدوي كني ـ پپس اينجا نوشته «پس از تصويب هيأت وزيران، ضمن ابلاغ… چه كسي اولا ابلاغ بكند بعد چه كسي به مجلس اطلاع بدهد؟

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) ـ حالا اين كه بحث ديگري است شما بايد در اصل بحث كنيد.

مهدوي كني ـ نه، من ميخواهم بگويم اين جزو وظايف رئيس جمهور است وآقايان مي گويند اين جزو

وظايف رئيس جمهور نيست من مي خواهم بگويم اگر هم ذكر نشده باز هم از وظايف رئيس جمهور است.

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) ـ مي گويم شما، آقاي مهدوي كني در بحث اصلي نبوديد، آن موقع تصويب شده حالا ديگر ما بحث سر آن نداريم.

مهدوي كني ـ آقايان مي گويند اين جزو وظايف رئيس جمهورنيست من ميخواهم بگويم اين كار جزو وظايف رئيس جمهور است ولو ذكر هم نشده باشد باز جزو وظايف رئيس جمهور است، مقصودم اين است.

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) ـ بله، يك ارتباطي با آن كه مي فرمائيد دارد آقاي بيات بفرمائيد.

اسدالله بيات ـ بسم الله الرحمن الرحيم. مفصل شدن اصول در قانون اساسي واقعش اين است كه خودش مطلوب نيست، مگر در مواردي كه ما ضرورتاً مي آئيم يك بحر طويل مانندي، يك قانون اساسي درست مي كنيم مثل قسم نامه، اينكه صحيح نيست. مضافاً بر اين اصل صدو بيست وشش طبقش قانونهايي الان تصويب شده، شما اگر اين ذيل را اصل صد و سي هشت ببريد بر خلاف آن فلسفه اي است كه ديروز هم خود شما اصرار داشتيد و درست هم بود كه ما تلاش بكنيم كه جابجا نشود. ما الان قوانيني داريم و دقيقاً يعني هم مصوبه هيأت دولت دارد و اصلا الان در بين مجلس و ادارة قوانين معروف است و اين طبق اصل صد و بيست و شش است اصلا خودش طبق اين تثبيت شده من معتقدم كه اين در سر جاي خودش باشد، همانطوري كه حاج آقا مهدوي هم اشاره كردند، ابلاغ قضيه به عهده رياست جمهوري است، هيچ اشكالي هم ايجاد نمي كند، مشكلي هم ايجاد نمي كند. اما آن مسأله اي كه مي فرمائيد كه دولت مي تواند، تصويب بعضي از اينها را به كميسيون ها آن يك پيام ديگر است درست است كلمه تصويب نامه دارد، اما در اصل صدو سي هشت يك بحثي داريم در آنجا اختيار تصويب بعضي از چيزها را به كميسيون ها، آن يك پيام ديگر است، ما بياوريم اين را در ذيل همان اصل، اصالت انداختن اصل است و تمسك براي قانونگذارها اگر جدا جدا شود به نظر من ساده تر و راحت تر است خلاصه ما از اين جهت وحشت نكنيم كه همه را ذيل يك اصل بياوريم و يك اصل صفحه اي درست بكنيم.

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) ـ آقاي خوئيني ها بفرمائيد.

موسوي خوئيني هاـ من عرض كنم كه، آيا جلسه نظرش اين بوده كه البته (مصوبه ظاهرش) اين است كه فقط آئين نامه ها و تصويب نامه هاي هيأت دولت به اطلاع رئيس مجلس برسد. چون قبلا هم كه رئيس جمهور بوده، همين بوده اما اين معنايش اين است كه طبق اين اصل صدو سي هشت يك وزير اگر آئين نامه

تهيه كرد، قيد هم شده كه نبايد مخالف متن و روح قوانين باشد، اينها را نمي خواهد اين شورا بگويد، اين هم بايد براي رئيس مجلس برود كه اگر مخالف بود برگرداند. اگر چنين نظري داشته باشد اين هم مصوبة صد و بيست وشش آخر همين اصل بيايد جوري هم نوشته بشود كه حتي آن مواردي كه يك وزير آئين نامه تهيه مي كند،آنجا را هم شامل بشود.

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) ـ منظور كه همين بوده، يعني همة اينها چيزهايي بوده كه قبلا رئيس جمهور بايست كنترل بكند.

خوئيني هاـ خوب اگر منظور بوده، اين را نمي رسانده ولي نه آنجا هم كه رئيس جمهور بوده فقط هيأت دولت بوده.

آيت الله خامنه اي ـ اين فقط مصوبات هيأت دولت بوده.

بيات ـ نيست، به مصوبات دولت نرسيده

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) –خوب پس معلوم مي شود نيست .

خوئيني ها – خوب بنده عرض مي كنم كه قبلا نبوده من حالا مي خواهم بگويم چه فرق مي كند ؟

نايب رئيس ( هاشمي رفسنجاني )- خوب حالا حضرت آقاي خامنه‌اي مي گويند منظور اين نبوده

خوئيني ها – درست است آن خود اصل كه صراحتأ دارد « مصوبات هيأت دولت » من مي خواهم عرض كنم اگر يك وزير آئين نامه نوشت و خلاف قوانين بود كه جلو آن رابگيرد ؟

خوب اين را هم بگوئيم پيش رئيس مجلس برود ديگر . خوب اگر اين درست است ، آنها را هم بگوييم ديوان عدالت اداري .

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني)- خوب حالا آن بحث كاملآ جدي است كه ايشان دارند مطرح مي كنند، بحث محتوايي است كه جاي طرحش الان نيست ، حالا آقايان پيشنهاد كميسيون را فعلا ، مي خواهيد به كميسيون باز گردانيد؟…

منشي (يزدي) – بله من همانطور كه قبلا پيشنهاد كردم چون بحث ، بحث محل است و اجازه بدهيد كميسيون پخته تر بكند ، بعد اينجا بياورد.

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) – بله بگذاريد به كميسيون برود و كميسيون بررسي بكند.

عميد زنجاني – دوتا پيشنهاد است ، پيشنهاد در پيشنهاد است ، لذا هنوز در كميسيون هم بايد روي اين بحث بشود و پخته بشود .

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) – خيلي خوب ، اصل بعدي را بخوانيد .

منشي (حبيبي) – اصل جديدي است ،« رئيس جمهور مي تواند در موارد خاص بر حسب ضرورت با تصويب هيأت وزيران نماينده يا نمايندگان ويژه با اختيارات مشخص تعيين نمايد، در اين موارد تصميمات نماينده با نمايندگان مذكور در حكم تصميمات رئيس جمهور و هيأت وزيران خواهد بود .»

ما در اينجا يك اصل يكصدو بيست وهفت داريم كه حذف شده ، پيشنهاد اول اين است كه اين اصل جديد جاي اصل صدو بيست وهفت را بگيرد .

اما يك پيشنهاد دومي هم هست كه به جاي اينكه به جاي اصل صدو بيست وهفت قرار بگيرد، در واقع به جاي اصل صدو بيست و پنج قرار بگيرد و اصل صدو بيست و پنج و صدو بيست و شش ، شماره هايشان تغيير بكند ، در واقع ما آنجا گفتيم « رئيس جمهور مي تواند، معاوناني داشته باشد » در اصل صدو بيست و چهار ، اينجا هم بگوئيم « در موارد خاص مي تواند نمايندگان ويژه اي تعيين كند» . اين يك نوع تناسب بيشتري با آنجا دارد بنا‌بر‌اين اگر آنطور بخواهيم بگوييم اصل صدو بيست و پنج ميشود منتها دو اصل شماره هايش تغيير مي كند . اين ديگر مصلحتش با شورا است كه تصميم بگيرد .

نايب رئيس ( هاشمي رفسنجاني ) – خوب آقايان روي اين ترديدي كه كميسيون گفته نظري دارند ، كدام را ترجيح بدهيم ؟

منشي (يزدي) – دو تا پيشنهاد بالاخره هست ، بايد مشخص بشود كه جدا جدا به رأي گذاشته بشود .

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني ) – پيشنهاد اول را بگوييد.

منشي (يزدي ) – پيشنهاد اول اين است كه همين اصل يكصد و بيست و هفتم چون حذف شده اين جاي آن بياييد .

هاشمي رفسنجاني ـ خيلي خوب اين جاي آن بيايد آقاياني كه موافقند عبارت اين اصل جديد جاي اصل يكصدو بيست وهفتم قرار بگيرد رأي بدهند ، تصويب شد .

منشي(حبيبي) – پس اين اصل جديد به جاي اصل صدو بيست وهفت شد .

نايب رئيس – اصل بعدي را بخوانيد .

منشي – اصل يكصدو بيست وهشتم « رئيس جمهور استوارنامة سفيران را به پيشنهاد وزير امور خارجه تصويب و امضاء مي كند و استوارنامة سفيران كشورهاي ديگر را ميپذيرد ». اين عبارت « به پيشنهاد وزير امور خارجه تصويب »در اصل يكصدوبيست و هشتم اضافه شد ، منتها در كميسيون مطلب اين است كه استوارنامه را تصويب نمي كنند ، بلكه استوارنامه را امضاء مي كنند . بر اين اساس ما پيشنهاد كرديم يك جمله به اين ترتيب اضافه بشود. «سفيران به پيشنهاد وزير امور خارجه و تصويب رئيس جمهور تعيين مي‌شوند . رئيس جمهور استوارنامة سفيران را امضاء مي كند و استوارنامه سفيران كشورهاي ديگر را مي پذيرد» يعني همان تصميمي كه شورا داشته، منتها مفهوم عبارت را در واقع صريح و روشن كرده .

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني )- كسي مخالف است ؟ ( اظهاري نشد ) خيلي خوب مخالفي ندارد آقاياني كه موافق اين اصلاحيه كميسيون هستند، رأي بدهند ( اكثر رأي دادند ) تصويب شد . اصل بعدي را مطرح بكنيد .

منشي(حبيبي) – اصل يكصدوسي ام . « در صورت فوت ، عزل ، استعفاء ، غيبت يا بيماري »بيش از دو ماه رئيس جمهور ويا در موردي كه مدت رياست جمهوري پايان يافته و رئيس جمهور جديد بر اثر موانعي هنوز انتخاب نشده ويا امور ديگري از اين قبيل ، معاون اول رئيس جمهور با موافقت رهبري ، اختيارات و مسؤوليتهاي وي را بر عهده مي گيرد و شورائي متشكل از« رئيس مجلس و رئيس قوة قضائيه و معاون اول رئيس جمهور موظف است، ترتيبي دهد كه حداكثر ضرف مدت پنجاه روز رئيس جمهور جديد انتخاب شود، در صورت فوت معاون اول بجاي او منصوب ميگردد » كه اين اصل يك تلفيقي است از اصول 130 و 131 قانون اساسي فعلي ومعاون اول رئيس جمهور بجاي شوراي موقت رياست جمهوري اختيارات و مسؤوليتهاي رئيس جمهور را به عهده ميگيرد . پيشنهاد ما اين است كه اين يك اصل 130 و 131 كه در واقع هر دو حذف شده اين اصل بجاي اصل 131 بيايد حالا بعدأ عرض مي كنم چون مسأله استعفائي هست يك اصل جديدي را بجاي اصل 130 ، بگذاريم كه مقدم بر اين است كه تكليف استفعا چه ميشود اين پس محلش بشود اصل 131 بعد يك نكته اي هست در اينجا و آن اين است گفته ايم رئيس جمهور ميتواند معاوناني داشته باشد از جمله معاون اول يا معاون اول را انتخاب نكرده باشد يا معاون اولش را عزل كرده باشد هنوز معاون اول ديگري نداشته باشد و يك چنين اتقافاتي بيفتد بنابراين براي اينكه اين مطلب را هم پيش بيني كرده باشيم جمله را به ترتيبي كرديم كه اين نكته هم در آن باشد يعني در آن 3 سطر آخر گفته شده است كه « در صورت فوت معاون اول ويا امور ديگري كه مانع انجام وظايف وي گردد و نيز در صورتيكه رئيس جمهور معاون اول نداشته باشد مقام رهبري فرد ديگري را به جاي او منصوب ميكند » اين جمله را ما در آنجا به دليل اين نكته اي كه در يكي دو تا اصل هست اضافه كرديم محل شد اصل 131 و اين جمله هم اضافه شد .

كروبي – آقاي هاشمي! اين گرچه روشن است ولي اين قسمت اخيرش كه اگر يك وقت معاون هم مثلا شهيد شد آن وقت رهبر كسي را مسؤول مي كند روشن است كه براي 50 روز است ؟

نايب رئيس (هاشمي ) – بلي ، انتخابات را بايد در مدت 50 روز انجام داد.

كروبي – يعني اين مربوط به همان 50 روز است ذكر بشود .

نايب رئيس (هاشمي ) – براي همين مدت …

كروبي-بلي ، براي همين مدت . يك وقت مثلا از طرف رهبر ميشود آن وقت ممكن است بگوينداز طرف رهبر ديگر حدوحدودي ندارد هر طور رهبر صلاح دانست يعني روشن بشود براي 50 روز است كه نگويند مال رهبر است خوب يك وقت مادام العمر بشود .

نايب رئيس (هاشمي )- حالا اين ذكرش در مذاكرات كافي است يعني منظور اينكه درهمان مدت است و بجاي او هم اين مطلب را ميرساند. ( كروبي – ميرساند كه منظور من هم همين است ) شورا هم موظف است انتخابات را انجام بدهد آن هم چيز ديگري است حالا آقايان با اين دوتا پيشنهاد كميسيون موافقند يك پيشنهاد جاي اصل است ويكي هم اين تغيير عبارتي كه آقايان مطلبي را اضافه كرده اند در حقيقت بيش از تغيير عبارتي است .

مهدوي كني – اين عبارت « يا امور ديگري از اين قبيل » در واقع لازم است اين باشد ؟

(نايب رئيس (هاشمي ) – كجا؟) سطر سوم

منشي (يزدي ) – كه مانع انجام وظايف است .

حسن ابراهيم حبيبي – مقصود آن بوده كه اگر رهبر موافقت نكرد موقعي كه بحث ميكرديم اين نكته بوده .

نايب رئيس ( هاشمي )- تصويب شده و احتمالا بهر حال حوادث كه قابل پيش بيني نيست ممكن است يك روزي جمود كنند بگويند همين ها در قانون آمده خوب اگر اين را گفتيم ديگر حالا هر حادثه اي بهر شكلي پيش آمد گروگان مثلا ، لبناني ها بيايند گروگان بگيرند اين طور بشود . خوب پيشنهاد جارا كسي مخالف هست يا نه ؟ اگر آقايان با جاي اصلي كه پيشنهاد شده است موافقند رأي بدهند( اكثر رأي دادند ) تصويب شد . ميرويم سراغ عبارتي كه آقايان اضافه كرده اند . آن عبارت ذيل را كسي مخالف هست ؟ قسمت (ونيز) كه اضافه شده و با آن تغير عبارتي كه پائين پيشنهاد شده يعني مخالف نظر نيست آقاياني كه با آن اصلاح ذيل هم موافقند رأي بدهند(اكثر رأي دادند )تصويب شد . آقاي حبيبي بفرمائيد

منشي ( حسن ابراهيم حبيبي) – اصل جديدي است كه در شورا تصويب شده با اين جمله كوتاه«رئيس جمهور استعفاي خود را به رهبر تقديم مي كند » ما پيشنهاد داريم كه اولا اين بجاي اصل 130 بيايد كه مقدم بر آن پيش بيني ها است وعلاوه بر اين خوب رئيس جمهور استعفايش را به رهبر تقديم مي كندبعد تا زماني كه استعفايش پذيرفته نشد چه ميكند؟ اين با الهام از يك اصل ديگري در قانون اساسي كه نخست وزير استعفايش را به رئيس جمهور تقديم ميكند وتا زماني كه استعفايش پذيرفته نشده ، به انجام وظايف خودش ادامه ميدهد ما پيشنهاد مي‌كنيم كه اصل به اين ترتيب كامل بشود و اصل 130 « رئيس جمهور استعفاي خود را به رهبر تقديم مي كند وتا زماني كه استعفاي او پذيرفته نشده است به انجام وظايف خود ادامه ميدهد .»

نايب رئيس (هاشمي)- يك چيزي هم ديروز آقاي نخست وزير تذكر دادند كه اين تكليف هيأت دولت هم از اين جهت بايد مشخص بشود (( تا هيأت دولت جديد هم تشكيل نشده آنها بايد به وظايفشان عمل كنند)) اين عبارت يك جايي بايد بيايد .

يكي از اعضاء – آن هم هست ، وزراء تا هنوز استيضاح نشده اند در مقام خودشان باقي هستند .

نايب رئيس (هاشمي )- نه ، حتي بعد از استيضاح تا كسي جا نيامده بحث اين بود كه بهر دليل اگر وزراء000

منشي (يزدي) – به سمت خود باقي بمانند 000

عميد زنجاني – شما اصلي داريد كه هيأت وزيران ميتوانند شركت داشته باشند و باقي بمانند .

نايب رئيس (هاشمي ) – ما گفتيم كه در كابينه بعدي نميتوانندبيايند نگفتيم كه فعلا تا كسي ميآيد جايشان و وظيفه‌شان معلق بماند . ما ميگوئيم در كابينه بعدي نميتواندشركت كند

موسوي خوئيني ها – آقاي نخست وزير نظرشان اين بود كه در اين انتخابات اين دفعه كه رئيس جمهور انتخاب ميشود و نخست وزير ميرود كنار خوب تا حالا اين دولتش را ببرد به مجلس اين مدت چكار بكند؟ مشكل ايشان اينجا بود من گمان مي كنم با همين قانون اساسي ميگويد اين وزراء كه از مجلس رأي گرفته اند خوب اينها به كار خودشان ادامه ميدهند .

نايب رئيس (هاشمي ) – خيلي خوب ميگوئيم يك جائي اين را تصريح كنيم .

موسوي خوئيني ها – خوب همين حالا تكليف اين معلوم بشود ودر يك جا بيايد .

منشي (يزدي) – اين اصلي كه امروز مورد بحث بوده تصويب شده و مي گويد ((وزراء تا زماني كه عزل و استيضاح نشده اند در سمت خود باقي مي مانند )) . اين هم مثل اينكه تصويب شده .

نايب رئيس ( هاشمي ) – نه حالا اگر عزل شدند استيضاح هم شدند وما هنوز دولتي نداريم بعد از استيضاح كه ما دولت نداريم يعني اگر هيأت وزيران استيضاح شد .

منش (يزدي) – بعد از عزل 3 ماه سرپرستي ميتواند بگذارد رئيس جمهور 3 ماه سرپرستي مي تواند بگذارد .

نايب رئيس (هاشمي ) – خيلي خوب ـ جواب آقاي نخست وزير ، سرپرستي است . پس با پيشنهاد كميسيون آقايان موافقند يك نكته جديدي به اين مطلب اضافه شده كسي مخالف نيست ؟ ( اظهاري نشد ) تصويب شد اصل بعدي را مطرح كنيد .

منشي – اصل 132 « در مدتي كه اختيارت و مسؤوليت‌هاي رئيس جمهور بر عهده معاون اول يا فرد جايگزين اوست وزراء را نميتوان استيضاح كرد يا به آنان رأي عدم اعتماد داد ونيز نميتوان براي تجديد نظر در قانون اساسي ويا امر همه پرسي اقدام نمود » كه در اين اصل بجاي « شوراي موقت رياست جمهوري » « معاون اول يا فرد جايگزين )) آمده و موضوع همه پرسي هم كه در اصل 131 آمده بود و چون اصل 131 حذف شده بود شورا اين امر همه پرسي را هم در اين اصل اضافه كرد . كه جزو همان وظايف است . پيشنهادي كه كميسيون دارد اين است كه بجاي آن ( فرد ديگري » است كه به موجب اصل 131 منصوب ميگردد اين جمله باز بشود و به اين ترتيب در بيايد چون در اصل 131 گفته شده بود كه فرد ديگري كه تعيين ميشود اين را باز بكنيم كه به چه ترتيب است همين .

نايب رئيس (هاشمي ) – آقاي عميد در كميسيون پيشنهادي داشتند كه قرار شد بفرمائيد . رهبري رايك جا بيان كرده با 1 و2 و3 و اگر شورا موافقت بكند در مورد رئيس جمهور هم همين كار انجام بشود كليه مسؤوليت هاي رئيس جمهور در يك اصل به صورت 1و2 متمركز بشود آن وقت تعدادي از شماره هاي فعلي قوة مجريه آزاد ميشود كه براي اينكه اين طور بحر طويل ها را كه ما الان مرتكب شديم اين بحرالطويل ها را هم ملزم نخواهيم بود ميتوانيم اصل هارا كوتاه ، كوتاه بكنيم منتها يك اصلي مثل اصل 110 بلند خواهيم داشت «كليه مسؤوليت ها و اختيارات رئيس جمهور را يك جا خواهد داشت » . من فكر ميكنم با توجه به اينكه اصل 110 چقدر جالب است وبه صورت يك جا اختيارات رهبري را دارد مشابه آن را اگر در رئيس جمهورداشته باشيم اين ميتواندمناسب باشد و اين فايده را هم داردكه خيلي از اين بحر طويل ها جلوگيري ميشود منتها عرض كردم كه در كميسيون مقبول نشود .

نائب رئيس - (هاشمي ) كل همه آن اصول را بايد با اين كيفيت بهم بزنيم با اين كار بايد آن اصول كه هر يك مثلا5- 6 سطر بود همه را بياوريم بگوئيم 000

عميد زنجاني – خيل از اصول جديد است000

نايب رئيس – خوب حالا بعضي هايش كه قديمي است خوب يك چيز عجيب وغريبي ميشود يعني 10 صفحه بايد بنويسند .

عميد – نه ، يك صفحه است من نوشته ام اگر اجازه بدهيد آن رابخوانم .

نايب رئيس (هاشمي) –آن وقت آن اصول را با تفصيل نميآوريد ؟

عميد زنجاني – خير ، اختيارات ووظايف را ميآوريم 1و2و3 خيلي هم خلاصه ميشود. اگر اجازه بدهيد من پيشنهادم را بخوانم .

منشي (يزدي )‌- آقاي عميد لطف مي كنيد ؟ درست است كه همه وظايف در اين چيزي كه شما تنظيم فرموديد در 15 تا شماره ميآيد ولي يك تعداد زيادي از آن از اصول ديگري است .

عميد زنجاني – 10 –15 تا نيست .

منشي (يزدي ) – چرا شماره تا 15 بود ظاهرأ ولي موجب ميشود كه بعضي هايش كه در اصول مستقل ذكر شده است تحت يك شماره بيايد اينجا و آن اصل تكرار خواهد شد .

نايب رئيس (هاشمي ) – اصول هم محفوظ مي ماند . روي هر اصلي كه يك شرحي داده اند آنها رانميشود حذف كنيم .

منشي (يزدي ) – حالا به هر حال در كميسون رأي نياورد ما گفتيم اينجا بحث مي كنند .

نايب رئيس (هاشمي ) – كاش مطرح نكرده بوديد .

منشي (يزدي ) – آقاي نوري چون الان بحث مناسب است شما پيشنهادتان را همين جا مطرح كنيد .

نوري – من در متن آورده ام .

منشي (يزدي) – يعني آن قسمت را آورديد جلو .

نوري – بلي .

نايب رئيس (هاشمي ) – پيشنهاد كميسيون را با همين تركيبي كه از دو اصل تركيب شده اند كه اگر لازم بود بعد ميتوانيم آن قسمت را آنجا ببريم آقاياني كه موافق با اين تغييرات واين تركيب هستند رأي بدهند ( اكثر رأي دادند ) تصويب شد .

منشي – « اصل 135 – وزراء تا زماني كه عزل يا استيضاح نشده اند در سمت خود باقي مي مانند استفعاي هيأت وزيران يا هر يك از آنان به رئيس جمهور تسليم ميشود وهيأت وزيران تا تعيين دولت جديد به وظايف خود ادامه خواهند داد . رئيس جمهور ميتواند براي وزارتخانه هائي كه وزير ندارند حداكثر براي مدت 3 ماه سرپرست تعيين نمايد »

در اينجا دوتا بحث هست يك بحثي است كه بر ميگردد به شورا كه بايد شورا در مورد اصل مصوبه تصميم بگيرد.

ويكي هم نكته اي كه در خصوص عبارت هست اينجا كه گفته : « وزراء تا زماني كه عزل يااستيضاح نشده اند‌» استيضاح به اين ترتيب كه با يك كلمه آمده اين معنا را احتمالا خواهد رساندكه به محض اينكه استيضاح شدند يعني به محض اينكه تقاضاي استيضاح شان در مجلس مطرح شد ديگر يك چنين حالتي پيدا مي كنند يعني در حالات متزلزل قرار ميگيرند بعد اين اصل در موردشان حكومت پيدا مي كند يكي اين .

ويكي ديگر اينكه ما در 3 اصل 87 و 136 سه مورد رأي اعتماد داريم : يعني موردي كه خود دولت در موارد مهم تقاضاي رأي اعتماد مي كند مورد ديگري كه پس از استيضاح رأي اعتماد مي گيرد و مورد سومي كه هر گاه نيمي از وزراء تغيير كردندبايد رأي اعتماد بگيرد .

پس علاوه بر مفهوم استيضاح ما دو جا حداقل رأي اعتماد داريم كه در اين اصل نيامده ، بنابراين پيشنهاد ما اين است كه جمله به اين ترتيب تغيير بكند كه : « وزراء تا زماني كه عزل نشده اند ويا بر اثر استيضاح يا در خواست رأي اعتماد مجلس به آنها رأي عدم اعتماد نداده است در سمت خود باقي مي مانند » اين مطلبي است كه ما از لحاظ اين ايهامي كه در استيضاح بوده يا ابهامي كه بوده خواسته ايم كه اصلاحش بكنيم اين اصلاح اگر تصويب شد من مطلب بعدي را عرض ميكنم .

نايب رئيس (هاشمي ) – آقاي جنتي بفرمائيد .

احمد جنتي – اين به نظر ميآيد اين كلمه بر اثر استيضاح يا در خواست رأي اعتماد زياد باشد يعني اگر اين طور باشد كه ((وزراء تازماني كه عزل نشده اند ويا مجلس به آنها رأي عدم اعتماد نداده است .))

منشي (يزدي ) – حالا تأسف ما اين است كه اگر حضرتعالي شركت ميفرموديد خيلي بهتر بود چون روزهاي قبل كه شركت ميفرموديد مسائل حل ميشد همين مسأله قبلي عين همين عبارت قبلا آمده بود مفصلا بحث شد فقط حضرتعالي حضور نداشتيد نتيجتأ به اينجا منتهي شد .

احمد جنتي – خوب ، توضيح بدهند .

منشي (يزدي ) – حالا توضيح اضافي اگر مي خواهيد بدهند .

حسن حبيبي – پيشنهادي كه ما ابتدائأ داشتيم اين بود كه «وزراء تا زماني كه عزل نشده اند ويا مجلس به آنها رأي عدم اعتماد نداده است »در كميسيون بحث شد كه كلمه «استيضاح» براي خودش موضوعيتي دارد ونظر آقايان اين بود كه اين كلمه استيضاح باشد براي اينكه در يكي از اصول قانون اساسي مطلب مربوط به استيضاح آمد . اين دليل كميسيون بود

نايب رئيس (هاشمي) – آقاي بيات بفرمائيد .

اسدالله بيات – بسم الله الرحمن الرحيم . من اصل 87 را ميخوانم واينها واقعأ پيام جداگانه دارند يعني مسألة عدم اعتماد يا رأي اعتماد بعد از استيضاح يا بعد از تقاضاي خود دولتي كه الان مورد اعتماد است منتها بخاطر مسائل مهم ميخواهد رأي اعتماد بگيرد اينها يقينأ با هم فرق دارند .

براي اصل 87 كه يك مقدار اصلاح شد ولي بعضي جاهايش هيأت وزيران آنجا در اين اصلاحيه آمد كه رئيس جمهور پس از تشكيل پيش از هر اقدام ديگر بايد از مجلس رأي اعتماد بگيرد اين درست است چون هنوز رأي اعتماد نگرفته واينها وزير نيستند اما در ذيلي كه آمده و در مورد مسائل مهم ومورد اختلاف ميتواند از مجلس رأي اعتماد تقاضا كند معناي اين حرف اين است كه اينها وزير هستند . هيأت دولت است سمت هم دارند منتها چون مسأله ، مسأله بسيار مهمي است ممكن است در جامعه بار منفي سياسي اجتماعي ايجاد بكند براي اينكه جلو اين كار را بگيرند قانون اساسي پيش بيني كرده است كه آنها بروند از مردم رأي اعتماد بگيرند براي حمايت و پشتيباني، روي اين حساب تنها عدم رأي اعتماد مجلس كافي نيست يعني واقعأ بايد هم كلمه «استيضاح» بيايد يعني اين عبارتي كه الان آورده اند بهتر از آن عبارتي است كه جناب آقاي جنتي پيشنهاد داده اندچون هر كدام از اينها پيام خاص جداگانه خودشان را دارند ولذا بايد اين عبارت ها به همين شكلي كه هست بماند .

نايب رئيس ( هاشمي ) – گمان نمي كنم آقاي جنتي اين بحث ها اينقدر شور لازم داشت .

منشي (يزدي) – آقاي نوري هم ميخواهند صحبت كنند.

نايب رئيس (هاشمي ) – همين بحث را ميخواهند صحبت كنند، آقاي نوري جنابعالي هم ميخواهيد راجع به همين پيشنهاد آقاي جنتي صحبت بكنيد ؟

منشي (يزدي) – اگر با اين پيشنهاد مخالفتي داريد بيان كنيد .

عبدالله نوري – اجازه بفرمائيد من يك جمله در مورد اين اصل 135 و تغييراتي كه در كميسيون پيدا كرده بگويم000

حسن حبيبي – آن را آقاي نوري قرار شد كه در بحث بعدي بگذاريد يعني اول جمله را حل كنيم .

عبدالله نوري – نه ، به نظر من اول محتوا بايد حل بشود .

نايب رئيس (هاشمي) – آن را جداگانه مطرح مي كنيم .

عبدالله نوري – يعني اول محتوا بايد روشن بشود تا جمله 000

نايب رئيس (هاشمي ) – خيلي خوب بفرمائيد .

عبدالله نوري – آن كه در كميسيون مطرح شده ورأي آورده اين موضوع بوده كه با الهام گرفتن از آن تغييري كه در اصل ظاهرأ 135 است كه « نخست وزير تا زمان كه مورد اعتماد مجلس است باقي مي ماند » كه اين از يك طرف دست رئيس جمهور را بسته بود بحثي در كميسيون 2 مطرح شد كه اين رأي اعتماد گرفتن دولت از مجلس آيا در وقتي كه رئيس جمهور ميخواهد انتخاب بشود يك بار رأي اعتماد ميگيرد در وقتي كه مجلس تغيير پيدا مي كند يك بار رأي اعتماد ميگيرد واحيانأ مجلس اصلا ميتواند يك قوانيني بگذارند كه سالي يك بار مثلا رأي اعتماد بگيرد يا نه ؟

در كميسيون چيزي كه تصويب شد اين بود كه دولت يك بار رأي اعتماد بگيرد وآن زماني كه رئيس جمهور انتخاب ميشود با تغيير مجلس ديگر نتواند دوباره مجلس جديد به قانون عادي بيايد بگذارندو 000

عبارتي هم كه اينجا نوشته شده ، البته اشكال عبارتي دارد ولي ما فكر ميكرديم كه اين عبارت ميرساندبعدأ آمده در شوراي بازنگري هم تصويب شده ورفته امروز مادر جلسه ( كميسيون 5 ) متوجه شديم كه اين عبارت اين مطلب رانميرساند اضافه براينكه اصلا بسياري از آقايان مخالف بودند واضافه بر اين اصلا مطرح ميكردندكه شايد در خود شورا هم مورد توجه خاص اين نكته نبود كه اصلا يك چنين چيزي ميخواهدبرداشت بشود كه تا تغيير مجلس رأي اعتماد جديد لازم هست يا لازم نيست . من فكر ميكنم در نوشتن اين عبارت براي آنكه حالاكامل بشود اين بحثي كه راجع به استيضاح ورأي عدم اعتماد واصول 87 و89 و133 و136 وامثال اينها مطرح است همه متوقف بر اين است اگر اين بحث از نظر ماهيتي روشن باشد ميشود عبارت را نوشت چيز پيچيده اي هم ندارد حتي ميشود تصريح كرد كه با « تغيير مجلس » نياز به رأي اعتماد جديد نيست ولي اگر نه، منظور اين نيست خيلي اينها مهم نيست يعني آن عبارت اوليه‌اي كه آقايان كميسيون خاص نوشته بودند آورده بودندكه تقريبأ تعبيري كه حاج آقا جنتي هم مطرح ميفرمايندشبيه همان عبارت است كافي است من به نظرم ميرسد اگر اين نكته از نظر خود شورا روشن بشود كه منظورش چه بوده ميشود آن مشكل حل بشود .

نايب رئيس (هاشمي ) – مايك ذره هم احتمال نميدهيم غير از اين چيزي باشد يعني كميسيون قبلا گفته بود در شورا هم همين بود كه مجلس وقتي كه جديدأ تشكيل ميشود ديگر رأي اعتماد جديدبراي دولت لازم نيست . اين روشن بود حالا بر اساس اين اگر تصريح هم ميخواهيم بكنيم ،اشكالي ندارد .

حسن حبيبي – تصريحش لازم است .

نايب رئيس (هاشمي) – آقاي عميد بفرمائيد .

عميد زنجاني – در اين مورد توضيحاتي كه جناب آقاي نوري دادند من معتقدم كه از اعضاي ديگر كميسيون 2 هم اگر خاطرشان هست توضيحاتي بدهند . آنچه كه در نيت كميسيون 2 بوده اينكه تصويب نشده متن پيشنهادي تصويب شده در متن پيشنهادي هيچ اين مطلب ديده نميشودكه با تشكيل مجلس جديد ، مجلس جديد حق نداشته باشد كه رأي تمايل بدهد يا رأي عدم تمايل بدهد يا اينكه هيأت وزيران ملزم هستند كه از مجلس جديد رأي تمايل بگيرند يا نگيرند اصل اين مسأله در آن مصوبه نيست . اينكه نيت كميسيون اين بوده در شورا نيت به تصويب نرسيده متن به تصويب رسيده .

مضافأ بر اينكه اصل مطلب قابل خدشه است الان خيلي از آقايان نظر دارند چه ايرادي دارد كه با تشكيل مجلس جديد ، هيأت وزيران احتياج به رأي تمايل جديد داشته باشند چرا؟ براي خاطر اينكه هويت مجلس دو هويت روشن است : يكي هويت قوة مقننه بودن است يكي هويت شخصي اش است كه اين دورة‌مثلا فرض كنيد چهارساله كنوني ،وضع قوانين كشور به لحاظ هويت قوة مقننه است كه با تغيير مجلس عوض نميشود قانون قانون است 10 بار هم مجلس اگر تغيير پيدا بكند .(نوري – روي اين بايد بحث بشود ) اجازه بفرمائيد ما هم داريم بحث مي كنيم من الان به عنوان مخالف دارم بحث مي كنم .

نايب رئيس (هاشمي ) – من اينجا در همين جلسه همان روز سؤال كردم آقاي نخست وزير وديگر آقاياني كه بودند گفتند كه نه نظر همين است . آقاي خامنه اي ( عميد – در عبارت نيامده ) به من فرمودند كه تصويب شده در كميسيون وقتي كه همين مطرح شد من اينجا سؤال كردم گفتم منظور اين است ؟ فرمودند بلي منظور همين است وآقاي نخست وزير هم به عنوان مخبر كميسيون گفتند كه منظور همين است .

عميد : اگر آقايان در جريان بودند كه 000

كروبي – هر 6 تاي ما هم بوديم يعني آقاي خامنه اي هم تشريف فرما بودند اصلا بحث شد وتصويب شد حتي صحبت شد كه ِآن دو تا نكته قبل هم مع الوصف قرار گرفت يكي اين كه قبلا نظر مباركتان هم باشد از شوراي نگهبان سؤال كرديم يعني قبل هم اين محل بحث بود كه راستي مجلس جديد كه شد آيا رأي اعتماد جديد مي‌خواهد يا نه ؟

عميد – در هر حال اشكال محتوائي كه دارد وقابل بحث هم هست .

كروبي – البته من از نظر آئيننامه اي شايد بيخود حرف مي زنم ولي اين مسأله هم بحث شد كه حتي اين دوباره وقتي مجلس جديد ميشود رأي اعتماد جديد ميخواهيم اين اصلا اوضاع كشور را بهم ميزند آن اعتمادي كه وزراء دارند كما اينكه سال قبلكه ازما رأي اعتماد خواستند دوباره ميدانستند در تابستان امسال موضوع رياست جمهوري پيش ميآيد 000 منطورم اين است كه مسأله كاملا تصويب شده شما صحبت تان را بفرمائيد كه فرموديد نيت بوده نه نيت نبوده تصويب شده وبحث هم در اينجا شده .

عميد – من اشكالي كه دارم اين است كه در عبارت نيامده شما عبارت را نگاه كنيد .

نايب رئيس (هاشمي) – آقاي عميد ! ميگويم اين عبارت را ما در موقعي كه بحث شورا نود مخصوصأ سؤال كردم نخست وزير به عنوان مخبر ( عميد – بالاخره اين نيت است ) خيلي خوب حالا نيت است بايد تصريح كنيم (‌عميد – اجازه بفرمايئد ! نيت قانونگذار قانون نيست ) حرفي نداريم ميگوئيم تصريح ميكنيم كه قانون بشود آقاي خوئيني ها بفرمائيد .

موسوي خوئيني ها – البته هيج وقت آقاي نوري هم نظرشان اين نبود كه كميسيون براي نيات خودش اينجا رأي گرفته درست همين عبارت «وزراء تا زماني كه عزل يا استيضاح نشده اند » رابرايش رأي گرفتيم اينجا توضيح هم داده شد كه اين تزلزل در دولت را از بين ببريم الان يك سال ونيم نزديك 2 سال ميشود از عمر مجلس گذشته رئيس جمهور مي آيد هيأت دولت را معرفي مي كند هنوز اين هيأت دولت جانيفتاده كم كم ولوله به جانشان مي‌افتدكه مجلس دارد عوض مي شود بايد از نو برويم رأي اعتماد بگيريم حالا غير از اينكه اين ميانه هم گاهي يكي دو تا سه تا وزير مرتب بالا و پائين مي شوند . مجدد مجلس كه كارش تمام مي شود رأي اعتماد مي دهد به فاصلة يكي دوسال باز رئيس جمهور دوره اش عوض مي شود گفتند اين تزلزل را از بين ببريم در كميسيون اين بحث شد اين جمله را هم براي همين آورديم آقايان اشكالي كه در كميسيون پنج پيدا كردنداين است كه«وزراء تا زمان كه عزل يا استيضاح نشده اند » معنايش اين است كه به محض اينكه استيضاح شد ديگر نمي تواند در مقام خودش بماند واشكالشان از آنطرف قضيه است كه البته به نظر من آن مفهوم ظرف است حالا مخصوصأ حجيت دارد يا نه ، ديگر ؟ 000

منشي (يزدي ) – ميگويند عبارت صراحت ندارد اگر منظور اين است صحيح است .

موسوي خوئيني ها – بنابراين پس خود كميسيون هم مقصودي را كه الان داريم ذكر مي كنيم ميگويد از اين عبارت فهميده مي شود منتها مي گويد كه چون صراحت ندارد در بعضي از مواردش گرفتار ابهام مي شويد باز ممكن است آقايان جور ديگر تفسير بكنند. بنابراين ( نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني ) - پس عبارت را درست كنيد ) آن ابهامي را كه كميسيون گفته است بر طرف كنيم نه اينكه برگرديم به اصل محتواي اين بحث ببينيم اين كار خوب است بد است هويت مجلس چيست ؟ همه اينها را در آن جلسه قبل آقايان فهميدند ورأي هم به آن دادند .

منشي(يزدي ) – آقاي هاشميان بفرمائيد .

حسين هاشميان – من معتقدم كه صدر عبارت تقريبأ صريح است ببينيد اينكه مي گويد «وزراء تا زماني كه عزل يا استيضاح نشده اند » تا آخر اين ناظر به چيست ؟ اگر آن اصلي كه مي گويد ( البته آن آئين نامه است ) وزراء مجلس جديد كه تشكيل مي شود بايد رأي اعتماد بگيرند اگر ناظر به آن نباشد خوب اينكه اصلا توضيح واضحات است . اگر وزراء تا استيضاح نشده اند 000

منشي (يزدي) – وقتي استيضاح شدند چطور ؟ مفهوم مخالفش چه را بفرمائيد .

هاشميان – استيضاح شد كه آن ديگر عزل است .

منشي (يزدي ) – مطلقأ وقتي استيضاح شد .

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني ) – آن بحث جداگانه است .

هاشميان – توجه بفرمائيد ، آن چيز ديگري است ببينيد من چيز ديگري مي خواهم عرض كنم .

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني ) – آن بحث جدائي است ايشان حرف آقاي عميد را مي گويند كه يعني با تغيير مجلس اينها عزل نميشوند.

هاشميان – بله ، اين ناظر به تغيير مجلس بوده اگر تغيير مجلس نبود كه اين توضيح واضحات است . به حضورتان عرض كنم وزير تا استيضاح نشده به سمت خودش باقي است خوب ديگر باقي است . مسلم باقي است . پس اين ناظر به يك چيز ديگري اين كه همان رأي اعتمادي است كه در تجديد مجلس بايد حضورتان عرض كنم تا حالا رأي اعتماد مي گرفتند از اين به بعد نبايد بگيرند؟

منشي(يزدي) – خوب حالا آقاي مؤمن هم سؤال دارند اين سؤال مي ماند .

مهدي كروبي – ببينيد اين كاملا صراحت دارد يك جا وقتي رياست جمهوري جديد مي شود يك جا هم مي‌گويد استيضاح شد يعني روشن است ديگر موارد همين است 000

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني ) – به نظر ما هم روشن است ولي چون 000

عميد زنجاني – حداقلش اين‌استكه حقوقدان هاي شوراي نگهبان هم كه مي گفتند براي ما روشن نيست احتياج به تفسير خلاف واقع مي شود .

منشي (يزدي ) – به هر حال مي گويند صراحت ندارد .

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني ) – خوب ما كه ضرري نمي كنيم صريح تر مي شود .

منشي (يزدي ) – ببينيد جناب آقاي هاشمي شما در قانون عادي چيزي را تصويب كرده ايد آيا قانون عادي با اين در تهافت است يا نه ؟ همين بايد تبيين بشود .

مهدي كروبي – تفسير خيلي روشن است بايد تبيين بشود .

منشي (يزدي) – چون در آن ناظر رسمأ مي گويد پايان دوره در دوره بعد بايد بيايندرأي اعتماد بگيرند اينجا شما مي گوييد منظور اين است كه نبايد بگيرند . آقايان مي گويند اگر منظور اين است عبارت را بايد روشن تر بگوئيد اين اصل بحث است .

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) – روشن مي كنيم . حالا پيشنهاد كميسيون چيست ؟

هاشميان – بايد در محتوا بحث بشود .

مهدي كروبي – نه ببينيد آقاي يزدي اين را كه ما حرفي نداريم روشن بشود . صحبت روي بيان آقاي عميد است .

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني ) – آقاي حبيبي بفرمائيد .

حسن حبيبي – عرض مي شود كه من هم در آن جلسه سه نفره اين مطلب را گفتم چون يادم بود و هم در جلسه امروز گفتم كه بهر حال در اين جلسة شورا اين مطلب مطرح شد كه مقصود آقايان از اين جمله اين بوده ، پس آنچه كه مسلم هست اين است كه اين مسأله اينجا طرح شده آنچه كه ما الان به عنوان كميسيون مي گوئيم ، مي‌گوئيم اين مطلب تبيين بشود واگر شورا معتقد است كه اصلا نظرش اين نبوده خوب آن را رد مي كند . اما اگر بود بايد تبيين بشود آنوقت اگر قرار شدتبيين بشود پيشنهاد بنده اين است كه اصلا آن در اصل صدوسي وپنج نيايدبلكه در اصل يكصدوسي وسه بيايد كه مي گويد « وزراء توسط رئيس جمهور تعيين وبراي گرفتن رأي اعتماد به مجلس معرفي مي شوند » جمله اي نظيراين دنبالش بيايد كه با تغيير مجلس هم گرفتن رأي اعتماد لازم نيست اين اصلا جايش آنجاست منتها اين مفهوم را اگر كه تصويب داريد جمله اش هم به اين ترتيب درست بكنيم وبعد هم «تعداد وزيران حدود واختيار هر يك را قانون معين مي كند »

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) – خيلي خوب ، حرفي نداريم روي همين جمله : « با تغيير مجلس ،‌گرفتن رأي اعتماد جديد براي وزراء لازم نيست » رأي مي گيريم آقاياني كه موافقند رأي بدهند .(اكثر رأي دادند ) تصويب شد .

حسن حبيبي – اين عبارت هم در اصل صدوسي وسوم قرار مي گيرد پس اين جمله اي هم كه الان ما اينجا پيشنهاد كرديم به همين ترتيب مورد تصويب است يا نه ؟

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) – اين نقطه اي كه آقايان گفتند كه براثر «استيضاح» اينها بركنار نشود البته استيضاح هم مؤثر است يعني استيضاحي كه او به مجلس رفته و رأي نياورده منظور اين است . صرف استيضاح نيست همين كه اينجا گذاشتيد درست است . منتها من فكر مي كنم يك ضعف ادبي اينجا هست كه اين بايد يك جوري حل بشود تا زماني كه به آنها رأي عدم اعتماد نداده است 000

منشي (يزدي ) – نه، چون پس از استيضاح او از مجلس درخواست رأي اعتماد مي كند اگر رأي اعتماد به او داد كه داد اگر رأي اعتماد نداد آنوقت ديگر مسأله است . پس تا وقتي رأي عدم اعتماد نداده 000

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) – اين را كه من مي دانم شما حرف من را توجه نفرموديد طبع تعبير اين نيست كه رأي عدم اعتماد داده، رأي اعتماد نداده، عبارت را بايد به گونه اي درست بكنيم جون اين عبارت درست نيست

مهدي كروبي – خوب عدم اعتماد هم خودش رأي است .

نايب رئيس ( هاشمي رفسنجاني ) – نه آنجور نيست آن را كه تقاضا مي كنند رأي اعتماد است ، آنكه داده نمي‌شود رأي داده نشد .

احمد جنتي – آقاي يزدي يك پيشنهادي دارم .

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) – من حرفي ندارم آنجا اگر بوده عبارت درست نيست .عبارت را بايد بگوئيم رأي اعتماد نياورده .

جنتي – آقاي هاشمي من پيشنهاد مي كنم كه « يا اعلام عدم اعتماد نكرده است »

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني ) –نه ، رأي اعتماد نياورده است منظور اين است . منظور اين است كه رأي اعتماد نياوردند .

جنتي – خوب اعلام اعتماد مي كند همين معنا را مي رساند .

منشي (يزدي ) – در مجلس اعلام يك مفهوم ديگر دارد .

نوري – جناب آقاي هاشمي اين يك سطر اول ديگر اضافه است .

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني ) – قبول دارم شما حالا برگشتيد آنجا ، فعلا روي اين رأي عدم اعتماد داريم بحث مي كنيم .

نوري – نه عرض مي كنم كل اين يك سطر اضافه است ديگر اصلا بحث عدم اعتماد و استيضاح اينها ديگر لازم نيست اصول مربوطه اش را آورديم اين يك سطر را آورده بوديم براي اينكه پرهيز از آن جمله اي كه الان تصويب كرديم داشته باشيم . الان كه تصويب شدكل اين يك سطر ديگر نيست مي آيد استعفاء هيأت وزيران يا هر يك از آنان به رئيس جمهور تسليم مي شود الي آخر 000 آن اولي را ديگر هيچ لزومي ندارد بياوريم . چون اصول مربوطه‌اش را 87 و 89 و 133 و 136 و 000

حسن حبيبي- بقاي برسمت را نگفتيم هيچ جا آقاي هاشمي .

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني )- بله ،بقاي برسمت را نگفتيم .

حسن حبيبي – بقاي برسمت انجا مطلب است .

نوري – در اصول مربوطه اش هست .

حسن حبيبي – در اصول مربوطه اش سمت كه نيامده .

منشي (يزدي ) – آقاي دكتر با اين تربيب كه الان تصويب شد آن آخرين مصوب را بخوانيد . مطلب روشن تر مي‌شود آقايان عنايت بفرمايند

حسن حبيبي – آخرين مصوب در اصل يكصدوسي وسوم 000

احمد آذري قمي – اجازه بدهيد اين يك مسأله جديدي است حضرت عباسي اين مسأله هيچ جور در ذهن ما نبوده است .

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) – آخر حضرت عباسي حالا حداقلش اين است كه الان رأي گرفتيم ديگر رأي آورده است .

آذري قمي – روي اين بايد بحث بكنيم روشن بشود .

نايب رئيس (هاشمي ) – اين چه حرفي است كه شما مي زنيد ؟ حالا شما يا در آن جلسه نبوديد ويا در ذهنتان نيست .

آذري – ما بوده ايم ولي اين در ذهنمان نيامده است .

مهدي كروبي –خوب عنايت نكرديد گوش نداديد الان مذاكرات موجود است حالا شما گوش نداديد جرمش با كيست ؟ در آنجا نخست وزير مفصل بحث كرده است .

آذري قمي – اگر يك كلمه تغيير مجلس صحبت شده من 000

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني ) –حالابگذاريد اين عبارت را درست بكنيم .

منشي (يزدي ) – مرحله نهايي اين عبارت عنايت بكنيد آقاي دكتر بفرمائيد كه مي خواهيم ببينيم اين كه تو كادر آمده است تصور نشود كه لازم است اينكه تو كادر است مورد تصويب است .

حسن حبيبي- اصل يكصدوسي وسوم ، با اين جمله اي كه قرار شد اضافه كنيم به اين ترتيب مي شود: « وزرا، توسط رئيس جمهور تعيين وبراي گرفتن رأي اعتماد به مجلس معرفي مي شوند با تغيير مجلس ، گرفتن رأي اعتماد جديد براي وزراءلازم نيست تعداد وزيران و حدود اختيارات هر يك از آنان را قانون معين مي كند»

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني ) – خيلي خوب اين را كه تصويب كرديم . حالا عبارت اينجا چه مي شود ؟

حسن حبيبي – اصل يكصدو سي وپنجم ، پيشنهاد ما اين بود كه « وزراء تا زماني كه عزل نشده اند ويا بر اثر استيضاح يا درخواست رأي اعتماد ، مجلس به آنها رأي عدم اعتماد نداده است در سمت خود باقي بمانند .»

پيشنهاد آقاي نوري اين است كه اصلا اين حذف بشود چون معلوم است كه « تا زماني كه عزل نشده اند يا بر اثر استيضاح » اين را به خاطر آن مطلب آورده بودند حالا كه آن مطلب منتفي است خوب معلوم است وقتي كه وزيري استيضاح نشده در سمتش باقي است

منشي (يزدي) – يعني آنجا تصريح شد كه با تغيير مجلس ، نبايد رأي اعتماد بگيرند خود به خود تا اينجا ديگر نمي خواهدكه بر اثر استيضاح .

حسن حبيبي – بلي ، اصلا نظر آقايان با آوردن اين عبارت ، همين بوده است

نايب رئيس ( هاشمي رفسنجاني )‌- خيلي خوب حالا اگر كسي مخالف پيشنهاد آقاي نوري هست صحبت كنند . (اظهاري نشد ) اگر مخالف نيستيد رأي مي گيريم عبارت پيشنهاد آقاي نوري را ، بخوانيد .

منشي (حسن حبيبي ) – كه جملة اول اصلا حذف بشود: «وزراء تازماني كه عزل يا استيضاح نشده اند در سمت خود باقي مي مانند » اين جمله حذف مي شود بعد اصل يكصدوسي وپنج از «استعفاء‌هيات وزيران به بعد » شروع مي شود .

نوري – آن در اصول خودش آمده است اگر ميخواهيد توضيح بدهم .

نايب ريس (هاشمي رفسنجاني ) – توضيحش را داديد . آقاياني كه موافقند اين جمله از اين اصل حذف بشود رأي بدهند .(عده كمي رأي دادند ) تصويب نشد . خوب باقي باشد تكرار آن جمله است .

حسن حبيبي – خوب آنوقت حالا كه باقي مانده آن پيشنهاد ما بشود يا همان كه در آن بالاهست ؟

منشي (يزدي ) – كلمة «استيضاح» به قول حقوقدان ها مي شود كار شوراي نگهبان يعني آن ابهام باز دارد ، باز بحث مي آيد باز دو نظر ، سه نظر پيدا مي شود كه اين استيضاح كافي نيست .

حسن حبيبي – جناب آقاي يزدي ! جمله را ميفرمائيد چه جوري بشود ؟

منشي (يزدي ) – خوب حالا آن جمله را بعدآ درست مي كنيم .

محمد مؤمن – در كميسيون راجع به اين عبارت صحبت شد كه «وزراء تا زماني كه عزل يا استيضاح نشده اند در سمت خود باقي مي مانند»اين عبارت با توجه به اصول ديگر قانون اساسي اصلادرست نيست يعني دوتا اشكال دارد جناب آقاي دكتر حبيبي هم به طور اجمال فرمودند .

يكي اينكه خود استيضاح را ملاك كانه كنار رفتن گرفته است كه درست نيست وديگر اينكه خوب گفته است «استيضاح نشده در سمت خود باقي است » .

در صورتي كه به مقتضاي اصل يكصدوسي وششم وقتي نيمي از اعضاي هيأت وزيران تغيير بكند بايد مجددأ تقاضاي رأي اعتماد كند آنجا كه بايد از مجلس تقاضاي رأي اعتماد كند مفهومش منافات دارد چون گفته تا استيضاح نشده در سمتش باقي است در صورتي كه آنجا از سمتش كنار مي رود يا اگر ابتدائا طبق اصل هشتاد وهفتم خودش آمد براي محكم كاري تقاضاي رأي اعتماد كرد وبه دنبال اورأي نياورد باز بايد كنار برود.

درصورتيكه مقتضاي اطلاق اين عبارت اين است كه تا استيضاح يا عزل نشده درسمت خودش باقي مي ماند روي اين جهت كميسيون عبارت را طوري خواست تنظيم بكند كه آن موارد را هم بگيرد با آن دو اصول ديگر منافات نداشته باشد كه تنها ابهام استيضاح نشده اند نبود بلكه آن مواردي را هم كه تقاضاي رأي اعتماد كرده و رأي اعتماد نياورده آنجا هم از سمت خود كنار مي رود با اينكه اين اصل مي گويد از سمت كنار نمي رود . براي اينكه تناقض هم به عبارت ديگر از بين برود اين پيشنهاد را ذكر كرديم .

منشي (يزدي)‌ - خوب پيشنهاد اول هم اين شد كه شماره اصول ذكر بشود بعد باز خلاصه تر شد كه اينجور بهتر از ذكر است .

نايب رئيس(هاشمي رفسنجاني ) – حالا آن تعبير رأي عدم اعتماد را چه بنويسيم ؟

يكي از اعضاء‌- اصل هشتاد وهفتم نمي خواهد بگويد رأي اعتماد داده بشود، رأي عدم اعتماد داده نشود .

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني ) – آخر رأي به عدم اعتماد كه مي دهند . پس آقايان توجه بكنيد پيشنهاد اصلاحيه كميسيون را ميخواهيم به رأي بگذاريم

طاهري خرم آبادي – رأي اعتماد پس چه شد ؟

نايب رئيس ( هاشمي رفسنجاني )‌-گفتند اصطلاح شده . آنها چون در قانون اساسي قبلي هم هميجور بوده اين اصطلاح را قبول كرديم . آقاياني كه با اين اصلاح عبارتي كميسون موافق هستند رأي بدهند . (اكثر رآي دادند ) تصويب شد .

خز علي – آقاي هاشمي ! ضمير جمعي كه اينجا مفرد آورديد ، ضمير جمع آورده بشود بهتر است .

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني ) – عيب ندارد . حرفي نداريم آقاي خزعلي مي گويند ضمير جمعي كه اينجا مفرد آورديد ، ضمير جمع بياوريد شما اين را قبول داريد ؟ ( اظهاري نشد ) اشكالي ندارد ضمير جمع ميآوريم

منشي (حسن حبيبي )‌- درست است حا ج آقا جمع مي بنديم يعني عبارت اينطور ميشود «رئيس جمهور مي‌تواند براي وزارتخانه هايي كه وزير ندارند حداكثر براي مدت سه ماه سرپرست تعيين كند»

اصل يكصدو سي وهشتم .

« رئيس جمهور مي تواند وزراء‌ را عزل كند ودر اينصورت بايد براي وزير يا وزيران جديد از مجلس رأي اعتماد بگيرد ودر صورتي كه پس از ابراز اعتماد مجلس به دولت نيمي از هيأت وزيران تغيير نمايد بايد مجددأ از مجلس شوراي اسلامي براي هيأت وزيران تقاضاي رأي اعتماد كند»كه برخي از جملات حذف شده كه در آن000

محمد مؤمن – كميسون پيشنهادي در اين اصل نداده .

منشي ( حسن حبيبي ) –بلي كميسيون در اين اصل پيشنهاد نداده

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني ) – خيلي خوب در اين اصل چون پيشنهادي نيست از اين عبور بكنيم .

هاشميان – اگر رئيس جمهور زمانش تمام شد چه ؟‌

نايب رئيس ( هاشمي رفسنجاني ) – خوب رئيس جمهور بعد بايد انتخاب بشود .

هاشميان –مي دانم اين وزرائي كه هستند باقي هستند ؟

منشي (يزدي ) –تا آمدن رئيس جمهور بعد بله باقي هستند، ولي رئيس جمهور بعد كه آمد باز بايد رئيس جمهور جديد معرفي كند. چون ديگر اين را نخواستند ، بگويند گفتند مجلس وقتي تغيير كرد مي ماند ولي رئيس جمهور وقتي تغيير كرد چون توسط او معرفي شده ويكي از وظائف رئيس جمهور اين است كه وزيرانش را به مجلس معرفي بكند .

نايب رئيس ( هاشمي رفسنجاني )‌- در اين خصوص از كميسيون پرسيديم گفتند اين روشن است حالا اگر اينها روشن نيست باز روشن بكنيم . كميسيون گفت « رئيس جمهور پس از انتخاب بايد معرفي بكند »

منشي (يزدي) – اصلا اين در وظايف رئيس جمهور تصريح شده كه معرفي وزراء به مجلس .

نايب رئيس ( هاشمي رفسنجاني ) – گفتند پس از انتخاب بايد اين كارها را انجام بدهد .معنايش اين است .

آذري قمي –آقاي هاشمي در اين اصل شما ، تغيير مجلس را كه نياورديد .

منشي ( يزدي ) –تغيير مجلس در اصل صدو سي وسوم ذكر شد وذيل آن اضافه شد .

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني ) –از اين هم عبور مي كنيم .

منشي (يزدي ) – اصل يكصدوسي وهفتم « هر يك از وزيران مسؤول وظايف خاص خويش در برابر رئيس جمهور ومجلس است ودر اموري كه به تصويب هيأت وزيران مي رسد مسؤول اعمال ديگران نيز هست » كه كلمات «رئيس » و«برابر » اضافه شده و كلمة «ولي » هم به «و» تغيير پيدا كرده . كميسيون هم در اين اصل پيشنهادي ندارد . حالااز اصول صدوهفت به بعد هست اگر كه مصلحت مي دانيد بحث كنيم .

نايب رئيس ( هاشمي رفسنجاني ) – اگر آقايان ، حالا مي خواهيد از وقت استفاده كنيم روي آن اصولي كه كميسيون كار نكرده روي آنها كار بكنيم ؟

هاشميان –شما تغيير آئين نامه مي دهيد الان مادة 27 رابايد 000

منشي(يزدي) –خوب مهم نيست ،‌وقتي جمع قبول كردند تغيير آئين نامه است دو سه بار تا حالا اين كار را كرديد يعني خود جمع قبول كردند اين كار را بكنند.

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني ) – البته يك نكته اي فقط هست معلوم ميشود كه مطالب خام كه اينجا مطرح مي‌شود بحث هاي اين چنيني ميكنيم .

منشي (يزدي) – اگر تو كميسيون باشد پخته تر مي شود .

موسوي خوئيني ها – حاج آقا امروز كه اينها را تمام نمي كنيم فردا صبح روي اين اصول باقيمانده كميسيون كار بكند براي بعد از ظهر بياورد .

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني ) – فرا بعد از ظهر جلسه داشته باشيم .

منشي (يزدي) –حاج آقا هاشمي اگر موافق باشيد يكي ، دوتا بحث هاي محتوائي كه تو پيشنهاد ها شده است از وقت استفاده كنيم مطرح بكنيم .

منشي (حسن حبيبي ) –پيشنهاد سپاه است وچند تا پيشنهاد ديگر هم هست .

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني ) –بدنيست .

منشي (يزدي ) –كلمة مثلا ولايت مطلقه كه مطرح كردند .

يكي از اعضاء –آقاي هاشمي ! همين پيشنهادها هم برود در كميسيون پخته بشود بهتر است .

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني) –توكميسيون پخته بشود خوب عيبي ندارد .بعدأ بحث بكنيم .

منشي (يزدي) –نه ديگر مثلا همان كلمة‌ ولايت مطلقه كه دوتا پيشنهاد رويش داده شده است اين بحث محتوائي است اينجا بايد تصميم بگيريم .

نايب رئيس(هاشمي رفسنجاني )- اگر در كميسيون پخته بكنند بياورند بهتر است روي اينها فردا بحث مي كنيم .

منشي ( يزدي ) –بسيار خوب پس جلسه راتعطيل مي كنيد؟

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني ) – اگر آقايان حرفي ندارند جلسه را ختم كنيم .

اسدالله بيات – ميخواستم بعد از تنفس در رابطه با امنيت ملي بحث بكنيم .

عميد زنجاني – قابل تجديد نظر اگر هست مي شود بحث كرد اگر قابل تجديد نظر نيست بحث رويش نمي كنيم .نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني )‌-ماباب بحث پيشنهاد جديد را نبستيم به دليل اينكه مبادا تقويت مصلحت بشود يعني تا فردا پيشنهادجديدي براي اصولي كه از آن عبور نكرده‌ايم اگر آقايان مي خواهند بدهند مي پذيريم البته جلسه بايد تصويب كند يعني جلسه بايد پيشنهادتان را تصويب كند تا وارد بحث بشويم . پس اگر پيشنهادي داريد بدهيد جلسه فردا را بگذاريم به خاطر اينكه يك جلسة كامل باشد .

حسين هاشميان –پيشنهاد شد ولي رأي نياورد .

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني )-آن رأي نياورد .

منشي (يزدي ) –شما جلسه فردا را براي كارهاي كميسيون بگذاريد

نايب رئيس (هاشمي رفسنجاني )-پس آقايان فردا ما ساعت چها جلسه داريم و ان شاءالله آخرين جلسة ما است . جناب آقاي مهدوي ، جناب آقاي امامي اجازه بدهيد اين را بگوئيم فردا ظاهرأ آخرين جلسه هست هر يك از آقايان كه احساس مي كنند يك مطلب مهم وقابل توجهي براي اصلاح دارندبياورند بعدأ ما ديگر فرصتي نخواهيم داشت .يعني مطالبشان رابه صورت پيشنهاد بياورند اگر جلسه قبول كرد ما مطرح ميكنيم .

3 – پايان جلسه

رئيس (مشكيني)- ختم جلسه اعلام مي گردد .

(جلسه ساعت 10/18 پايان يافت)

رئيس شوراي بازنگري قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران – علي مشكيني