به گزارش یزدفردا به نقل از العربی الجدید، متن کامل این مصاحبه در پی میآید:
سؤال: تحولات شمال سوریه محور برنامه سفر جنابعالی به سوریه و ترکیه بود. نتایج گفتوگوهای خود در دمشق و آنکارا درباره این تحولات و راهکارهای آن را چگونه ارزیابی میکنید؟
عراقچی: به هر حال مقابله با هر بحرانی که در بین کشورها یا حتی در داخل یک کشور پیش میآیدویاحل فصل آن بحران دو جهت دارد، یکی داخل میدان است یعنی به اصطلاح تحولات روی زمین و دیگری رایزنیها و مشورتها و توافقات سیاسی که بین بازیگران صورت میگیرد. نمونه در این خصوص زیاد است که اتفاق افتاده است در خصوص آنچه که در سوریه الان اتفاق میافتد همین وضعیت وجود دارد. یک سری تحولاتی است که در جغرافیای مسئله صورت میگیرد، گروههای تروریستی الان پیشرفتهایی کردهاند و در مقابل آن نیروهای سوری یعنی ارتش ملی این کشور و مقاومت مردمی سوریه بعضی جاها آنها را متوقف کردند و بعضی جاها آنها را عقب راندند و بعضی جاها آنها پیشروی کردند.
بر روی زمین این امر وضعیت سیالی دارد که ممکن است جا به جا بشود. هر دو طرف تدابیری هم میاندیشند که چگونه وضعیت را در زمین به نفع خودشان کنند. همزمان لازم است یک سری رایزنیهای سیاسی بین کشورهای اصلی منطقه و یا حتی کشورهایی که اتباع آنها در دایره این بحران به هرترتیب گرفتار هستند صورت بگیرد. این کمک میکند تا با مواضع آشنا بشوند، سوء تفاهم از میان برود و اشتباه محاسبه صورت نگیرد. طبیعی است در هر تحولی میان کشورهای مسلمان منطقه رخ دهد، منافع و عوارض آن میتواند زمینه ورود آنها به مسئله را رقم زند.
در این مسئله لازم است که دو کشور ایران و سوریه به دلیل اشتراکات تاریخی و مواضع مشترک پیوسته در حال رایزنی سطح بالا باشند و اقدامات شان را هماهنگ کنند و با بقیه کشورهای تاثیرگذار نیز مشورت و رایزنی وجود داشته باشد. به همین دلیل به ترکیه سفر و با وزیر امور خارجه این کشور صحبت کردم.
ایران و ترکیه نه فقط در مورد سوریه، در مورد خیلی از مسائل منطقه و فراتر از منطقه اتفاق نظر دارند، طبیعی است اختلاف نظرهایی هم وجود دارد، لذا بر سر دو نوع وضعیت با هم گفتوگو میکنیم، جایی که اتفاق نظر داریم با هم همکاری میکنیم. آن جایی هم که اختلاف نظر داریم سعی میکنیم از طریق گفتوگو راه حل پیدا کنیم یا اگر هم راه حلی نداریم، بالاخره همدیگر را خوب درک کنیم که از سوء تفاهم خودداری بشود.
من در ادامه با کشورهای دیگر هم که صاحب اثر و نفوذ هستند یا منافع مشروع و مشترک با ما دارند، یا نگرانیهای مشترکی مثل حضور اتباعشان در جمع گروههای تکفیری دارند، تماس خواهم گرفت. در مجموع جهان اسلام و منطقه به یک دید گاه واحد به ویژه در موضوعاتی، چون تروریسم و یا نحوه برخورد با رژیم صهیونیستی که مبدأ آغاز بحران است، نیاز دارد.
سوال: به روسیه هم سفر خواهید کرد؟
عراقچی: بله بنادارم به روسیه و به احتمال زیاد عراق و چه بسا کشورهای دیگری سفر کنم و در حال تنظیم است.
سوال: ایران شدیدترین واکنش را به پیشروی مخالفان داشته و نسبت به آن ابراز نگرانی کرده است، فکر میکنید این سفر دیپلماتیک بتواند این نگرانی را برطرف کند؟
عراقچی:گسترش تروریسم تکفیری و قوت گرفتن گروههای تروریستی در سوریه به نفع هیچ کشوری نیست. شاید حتی بیشتر به ضرر کشورهای همجوار هست تا ایران. بنظر من کشورهای هم جوار باید بیشتر نگرانی داشته باشند مثل ترکیه، عراق، اردن.
اینها از تحولات داخل سوریه زودتر متاثر میشوند. اگر تروریسم در سوریه گسترش پیدا بکنند سه کشوری که مرزهایی طولانی با سوریه دارند، با تهدید روبهرو میشوند. منطقه ما احتیاج به ثبات و صلح دارد اگر مراقبت نکنیم تجربه تاریخی همین چند سال اخیر نشان میدهد به سرعت میتواند ثبات منطقه به هم بریزد. ما تجربه داعش را در این منطقه داریم چه جنایتهایی کردند و کشورهای منطقه را تحت تاثیر قرار دادند. احتمال بروز گروه داعش و گروههای مشابه زیاد است؛ بنابراین همه باید با هماهنگی مانع گسترش فعالیت گروههای تروریستی در سوریه شوند.
تروریسم یک خطر منطقهای است. آنان که بحران سوریه را ایجاد کردند میخواهند یک موج بین المللی تروریسم ایجاد کنند. برای آنها مرز وجود ندارد، به حاکمیت کشورها احترام نمیگذارند، از شمال سوریه شروع میکنند ولی اول ثبات کشورهای همسایه و سپس کیان جهان اسلام را هدف قرار میدهند. خیلی هم جدی است و اگر بگویم حالا اینها به سوریه آمدهاند و به اطراف کاری ندارند، این طور نیست.
سئوال:گروههای مخالف سوری طیفهای متنوعی را شامل میشود. در حالی که ایران همه آنها را تروریست میداند، اما کشورهای منطقه با شما در این باره همنظر نیستند. آیا همه مخالفان آقای بشار اسد تروریست هستند؟
عراقچی: مسئله مخالفت با شخص آقای بشار اسد نیست، مخالفان و منتقدان همیشه برای ابراز نظر میتوانند از سازوکارهای مشروع استفاده کنند و دلایل مخالفت خود را بیان کنند. اما اینکه در برابر نظام دارای کرسی سازمان ملل که مسئولیت دفاع از سرزمین و صیانت از کشور را عهده دار است، اقدام مسلحانه انجام دهند، تفاوت دارد. اولا ما با گروه تروریستی تحریر الشام یا جبهه النصره مواجه هستیم که توسط سازمان ملل تروریستی شناخته شده است. شک نیست معارضینی هم در داخل سوریه وجود دارند که خود دولت سوریه هم بعضا با آنها کار میکرده است و گفتگوهائی داشتهاند. منظور از تروریسم گروههای تروریستی هستند که برای اهداف سیاسی خودشان دست به خشونت میزنند، دست به اسلحه برده و برای کشتن مردم بی گناه اقدام میکنند، ماهیت تروریستی این گروهها توسط سازمان ملل هم مورد تایید قرار گرفته است.
سوال: آنچه هم اکنون در سوریه میگذرد محصول لاینحل ماندن بحران داخلی این کشور پس از ۱۳ سال است. چرا متحدان منطقهای دو طرف ماجرا هنوز نتوانستهاند به راه حلی برای پایان دادن به این بحران برسند؟
عراقچی: این کاری است که ما داشتیم انجام میدادیم روند آستانه با همین نیت شکل گرفت. ایران، ترکیه و روسیه با همین هدف یک روندی را شروع کردند که منجر شود به حل و فصل و آرامش در سوریه و کمک به دولت و مردم سوریه برای انجام اصلاحات و آشتی ملی که نیاز است.
این سه کشور تعهد کرده بودند گروههایی که به خودشان نزدیک هستند را در این جهت کنترل و تشویق و ترغیب کنند. من خیلی نگران هستم که این روند آستانه بخاطر ناکامی در تحقق اهداف اش فرو بپاشد و این روند جایگزینی هم به آسانی نخواهد داشت. البته پس از مشورتهایی که با همتای ترک خود آقای فیدان داشتم، توافق کردیم بسرعت جلسه روند آستانه را برگزار کنیم و این یک گام خوب است.
سوال: مخالفان دولت سوریه را متهم میکنند که به توقف حملات در مناطق کاهش تنش و در مناطقی که اخیرا تحت کنترل گروههای مسلح در آمده بر اساس روند آستانه پایبند نبوده است، نظرجنابعالی چیست؟
عراقچی: ببینید ما منکر نیستیم که دولت سوریه اشتباهاتی کرده یا ممکن است بکند و معارضین هم همینطور، اما گروههای مسلح و تروریستی که ماهیت، هدف و تکالیف مشخص دیگر دارند. بله؛ مهم این است که اگر جایی هم اشکالی وجود دارد، بیاندیشیم چگونه آن را حل و فصل بکنیم. به نظر من در اختلاف میان خانواده کسی نمیرود یک تروریست را بیاورد تا برادرش را هدف قرار دهد. بیشتر اینها بهانه جویی است، ضمنا فراموش نکنیم که حلب و ادلب بخشی از قلمرو سوریه است. تمامیت ارضی سوریه باید مورد احترام باشد.
سوال: آیا ایران قصد دارد که برای توقف این روند و حملات طرفهای مقابل، نیروهایی را به سوریه اعزام کند؟
عراقچی: این کاملا بستگی به درخواست دولت سوریه دارد اگر در خواستی توسط دولت سوریه از ما صورت بگیرد، حتما آن را بررسی میکنیم.
سوال: هنوز درخواستی در این باره مطرح نکردهاند؟
عراقچی: فعلا ارتش سوریه و نیروهای خود سوریه و نیروهای مقاومت که در سوریه هستند مشغول مقابله هستند.
سوال: در این سفر حامل ابتکاری برای حل این بحران با ترکیه و روسیه بودید؟
عراقچی: بله؛ در آغازین مرحله رایزنی سیاسی ما بدنبال کنترل تنش برای حفظ جان مردم سوریه و گشودن مسیر ارسال کمک به مردمی که در پی حملات تروریستها در معرض آسیب هستند، بودهایم. بموازات آن؛ فعال سازی روند آستانه، یادآوری مسئولیت حفظ صلح جهانی از سوی سازمان ملل متحد همراه با تاکید در خصوص شدت عمل علیه گروههای تروریستی که در فهرست این سازمان قرار دارند.
در مرحله بعد گسترش دایرۀ مشورت خود با سایر کشورهای مهم منطقه مانند اردن، عراق، مصر، عربستان، قطر و ... قرار دارد. همچنین شکل دهی به مشورتهای بیشتر با کشورهایی که اتباع آنها از سوی جبهه النصره و تحریر الشام و یا سایر گروههای تروریستی به صورت غیرقانونی وارد صحنه و خاک سوریه شدهاند. اینها پیش زمینه است تا شرایط آرام بشود و امکان برای پیگیری ابتکارات بمنظور حل و فصل دائمی موضوع فراهم آید.
سوال: برخی در تهران، ترکیه را به هدایت این حملات متهم میکنند، نظر رسمی ایران چیست؟
عراقچی: ترکیه به هر حال مثل هر همسایه دیگری اتصالها و اشتراکهایی در سوریه دارد، نگرانیها و دغدغههایی را هم دارد. ما با ترکیه همیشه در تماس و رایزنی بودهایم که با این نگرانیها چگونه برخورد بشود یا تامین منافع آن مشترکات و پیوندها چگونه صورت بگیرد. روند آستانه در همین جهت شکل گرفت. یک سازوکارهای مشخصی باید باشد که نگرانیهای پشت سر هم منجر به درگیری نشود و ما از ترکیه این انتظار را داریم که در همین مسیر حرکت کند.
سوال: نتیجه مذاکرات با همتای ترک خود را چگونه ارزیابی میکنید؟
عراقچی: گفتگوی مسئولانه، صریح، سازنده و شفافی مثل نوبت قبل که درباره اوضاع فلسطین داشتیم، این نوبت به مسئله سوریه هم تعمیم یافت ما همیشه کوشش داریم تمایز نظرهای خود را با گفتوگو مورد مشورت قرار دهیم و اتفاق نظرهای خود درباره مسائل متعدد را تقویت کنیم. در این دیدار تاکید کردم که نباید نقش رژیم صهیونیستی در ایجاد تنش ناآرامی و درگیری در منطقه و سوریه نادیده گرفته شود. نادیده گرفتن این نقش اشتباه بزرگی است. ما از دولت سوریه کاملا حمایت میکنیم
سوال: استحضار دارید که ترکیه در این دو سال اخیر درخواست مکرر داشت که دیداری میان رئیس جمهور این کشور و همتای سوری ایشان برگزار شود، ولی دمشق شرط گذاشت و مخالفت کرد. گفته میشود اگر چنین گفتوگو و دیداری صورت میگرفت، حملات اخیر اتفاق نمیافتاد. این مساله چقدر میتواند صحت داشته باشد؟
عراقچی: ببینید جمهوری اسلامی ایران همواره طرفدار گفتوگو بین دولتها ترکیه و سوریه بوده است. ما هر دو طرف را تشویق کردیم که این گفتوگوها را داشته باشند. دولت سوریه همیشه یک درخواست را مطرح میکرد که خیلی هم غیر عاقلانه و ... منطقی نیست، مثلا ترکیه به عنوان کشوری که بخشی از خاک سوریه را تحت تصرف خودش دارد انتظار هست که از خاک سوریه خارج بشود یا حداقل یک جدول زمانی برای خروج خود ارائه بدهد و یک چشم انداز برای خروج ارائه بدهد؛ این موضع سوریه است و با ایستادگی بر موضع خود گفتوگوهایی هم شکل نگرفت. ایران یقین دارد گفتوگو بین ترکیه و سوریه یک ضرورت است، اما پیش نیاز ورود به یک گفتگوی نتیجه بخش و از موضع برابر درک و احترام به خواست دولت سوریه برای پذیرش حق حاکمیت و تمامیت ارضی سرزمینی است و این امر غیر منطقی نیست.
سوال: البته گفته میشود که ایران به آقای اسد فشار میآورد که نپذیرد و روسیه فشار میآورد که بپذیرد، نظر جنابعالی چیست؟
عراقچی: کاملا بر عکس است. ما توصیه میکردیم که گفتوگوها صورت بگیرد. در هر سطحی وقتی گفتوگو بخواهد صورت بگیرد یک شکلی دارد. معمولا از ردههای پایین شروع میشود به ردههای بالاتر و حتی تا حد سران هم میرسد. مهم این بود که بین این دو همسایه که هر دو روابط خوبی هم با ما دارند یک روابط بهتری ایجاد بشود. ما همواره طرفدار این بودیم توصیه هم کردیم ولی خب دولت سوریه شرح و خواستای را داشت که نمیشود بگوییم غیر منطقی است، ولی این شرطی بود که خود دولت سوریه گذاشت.
سوال: آیا جمهوری اسلامی ایران همچنان معتقد است که سیاستش از اول بحران سوریه در حمایت از نظام این کشور انتخاب درستی بود؟
عراقچی: مسائل داخلی سوریه به خود سوریه و مردم سوریه مربوط است. نگاه ما به سوریه به عنوان کشوری که در خط مقدم مقابله با رژیم صهیونیستی است یک نگاه از جنس مقاومت است و احساس و تلقی ما این بود که حرکاتی که در سوریه صورت گرفت بیشتر با هدایت عوامل خارجی به ویژه رژیم صهیونیستی بود که سوریه را از محور مقاومت خارج کنند و هدف اگر واقعا رسیدن به اصلاحات دموکراتیک بود، باید یک جور دیگر برخورد میشد.
ولی هدف واقعی و پشت صحنه که خیلی از کشورهای منطقه به آن توجه نداشتند، این بود که توطئهی صهیونیستی جریان داشت برای خارج کردن سوریه از مدار مقاومت و ورود و حمایت جمهوری اسلامی ایران از دولت سوریه از این زاویه بود وگرنه آنچه که بین دولت سوریه و مردم سوریه میگذرد به خود دولت و مردم سوریه مربوط است و ما از درخواستهای عادلانه و مسالمت جویانه مردم سوریه برای هرگونه اصلاحات، از نفس این کار حمایت کردیم، ولی این که چه اتفاقی بیفتد به مذاکرات خود آنها مربوط است اتفاقا اصلا هدف روند آستانه این بود که کمک بشود به روند اصلاحات سوریه. اگرچه خیلی پیشرفت مناسب هم نداشت و این یک نقطه ضعف است ولی اصل قضیه که یک توطئه رژیم صهیونیستی برای خارج کردن سوریه از مدار مقاومت جریان داشته و باید با آن مقابله شود سر جایش است.
سوال: برخی ناظران معتقد هستند برنامهای منطقهای و جهانی برای چیدن بالهای ایران در منطقه در جریان است و این که بعد از لبنان و سوریه نوبت یمن و عراق است؟ نظر شما چیست؟
عراقچی: ببینید اینها بالهای ایران نیستند اینها گروههای مقاومتی هستند که برای اهداف عادلانهای مبارزه میکنند. مردم فلسطین مگر بال ایران هستند؟! آنها دارند برای آزادی سرزمین خودشان مبارزه میکنند. لبنان هم همینطور هم برای آزادی سرزمین خود قبلا میجنگیده و الان هم میجنگد. در کمک به فلسطین این گروههای مقاومت وارد شدند. یمن هم الان فقط مشکلاش غزه است میخواهم بگویم نوع نگاهی که خیلی از رسانهها غربی یا عربی دارند ناشی از عدم فهم و ادراک عمیق نسبت به بنیان اندیشه در میان کشورها و مردم مسلمانی است که از چند دهه اشغال اراضی کشور فلسطین و قتل عام نظاممند مردم بیگناه و سکوت غرب رنج میبرند.
این نگاه اشتباه است که فکر میکنند ایران دارای بازو در منطقه است. اصلا اینطوری نیست. یک تفکر حق جویانه و حق طلبانه در منطقه وجود دارد که ما به آن مقاومت میگوییم و برای مقابله با رژیم صهیونیستی و مقابله با تهاجمات و جنایتهای رژیم صهیونیستی است. برای آزادی سرزمین خودشان، برای حق تعیین سرنوشت مردم فلسطین و برای یک هدف عادلانه میجنگند. جمهوری اسلامی ایران هم نه به آنها دستور میدهد و نه ارتباط سازمانی دارد از آرمان آنها حمایت میکند پشتیبانی میکند و اگر کمکهایی هم لازم باشد به آنها انجام میدهد.
سوال: نزدیک به دو سال از آشتی ایران و عربستان میگذرد؟ از روند پیشرفت روابط رضایت دارید؟
عراقچی:روابط ما در سطح خوبی دارد پیش میرود. به هر حال ایران و عربستان دو کشور بزرگ منطقه هستند. به اعتقاد من صلح و ثبات و آرامش و پیشرفت در منطقه منوط به صلح و ثبات و آرامش بین این دو کشور هست و نقشی که این دو کشور بازی میکنند.
در دو سال گذشته ما حرکتی که شروع کردیم به نظرم موثر بوده است. مقدار زیادی از تنشهای منطقه را کم کرده است. به تبع آن ارتباط ایران با کشورهای خلیج فارس هم پیشرفت داشته است. در مجموع منطقه در شرایط بهتری است و منطقه خلیج فارس در شرایطی بهتری قرار دارد و به نفع همه کشورهای منطقه است و انشاالله ما این مسیر را ادامه میدهیم.
سوال: آیا پیش بینی میکنید که روابط ایران و عربستان تاثیر مثبتی بر سیاستهای ترامپ در قبال تهران در چهار سال آتی داشته باشد؟
عراقچی: اینها دو تا مقوله جداگانه است روابط ما با عربستان با آنچه بین ما و آمریکا میگذرد دو بحث جداگانه است.
سوال: ایران مدام تاکید میکند که حتما (در مقابل رژیم صهیونیستی) پاسخ قاطعانه خواهد داد ولی جنابعالی اخیرا در مصاحبهای گفتید که تحولات منطقه روی این امر تاثیر خواهد گذاشت. منظورشما از این تحولات چیست؟ آیا آتش بس در لبنان و غزه است؟
عراقچی: منظور ما روشن است آنچه که رژیم صهیونیستی انجام داد در بیست و شش اکتبر یک تهاجم جدید علیه جمهوری اسلامی ایران بود و جمهوری اسلامی ایران حق واکنش دارد بر اساس حق دفاع مشروع که یک اصل پذیرفته در حقوق بین الملل و در منشور سازمان ملل است و ما حق خودمان را محفوظ نگه داشتیم و این حق را کنار نگذاشتیم.
تهاجمی به سرزمین ما انجام شده که باید پاسخ آن داده شود و البته جمهوری اسلامی ایران همواره حکیمانه و هوشمندانه رفتار کرده و این پاسخ را در زمان مقتضی و در شکل مقتضی انجام خواهد داد. اینکه این زمان و این شکل چگونه است، طبیعی است که تحولات منطقه در آن موثر است. به هر حال صلاح منطقه، صلاح مقاومت، صلاح فلسطین، صلاح لبنان و صلاح سوریه همه را درنظر میگیریم و در مجموع تصمیمی را که بیشترین منفعت را برای ایران و منطقه داشته باشد خواهیم گرفت و اجرا خواهیم کرد.
سوال: تاثیر تحولات بر شدت حمله خواهد بود یا اصل حمله؟!
عراقچی: به هر حال ما حق پاسخ برای ما محفوظ است. این که چگونه و کی پاسخ دهیم را با محاسبه همه عوامل منطقه در نظر میگیریم.
سوال: در مورد جنگ غزه پیامی را دریافت کردید برای آتش بس؟
عراقچی: برای ما نه.
سوال: به نظر جنابعالی جنگ غزه هم به زودی مانند جنگ لبنان متوقف میشود؟
عراقچی: جنگ غزه به نظر من یک مشکل دارد و آن هم این که آقای نتانیاهو در یک بن بست گرفتار شده است. هدف رسمی رژیم اسرائیل از ورود به غزه و و این همه کشتار و جنایتی که انجام داده است این بود که حماس را نابود کند و زندانیان خود را آزاد کند. الان حماس نابود شده است. ضربات زیادی خورده ولی نابود نشده و زندانیان هم آزاد نشدهاند.
اگر اسرائیل وارد مذاکره با حماس برای آتش بس یا برای آزادی زندانیها شود. همین هم به معنی شکست اسرائیل است. یعنی در اهداف خود شکست خورده، آن حماسی که میخواست نابودش کند الان مجبور است با آن مذاکره کند. با حزب الله هم همین طور بود یعنی کسی نمیتواند بگوید که اسرائیل در لبنان پیروز شد همین که مجبور شد بخاطر تلفاتی که داشت یک شکست است؛ بنابراین این معضل اسرائیل در جنگ غزه است و دنیا باید ورود پیدا کند و جنایات رژیم صهیونیستی و نخست وزیر این رژیم را متوقف کند و به این نسل کشی پایان دهد.
سوال: پرونده هستهای ایران نیز اخیرا شاهد تشدید تنش بوده است و قطعنامهای نیز در شورای حکام علیه ایران صادر شد. اکنون برخی معتقد هستند که اروپا در جهت فعالسازی مکانیسم ماشه و بازگشت تحریمهای بینالمللی حرکت میکند. در صورت فعال شدن این مکانیسم، تهران چه واکنشی نشان خواهد داد.
عراقچی: خود آمریکاییها و اروپایی هم میدانند که ایران چه واکنشی نشان خواهد داد. رسما و صریحا هم به آنها اعلام کردیم. باید تصمیم بگیرند که آیا میخواهند به سمت تقابل جلو بروند یا به سمت همکاری. انتخاب ما همکاری هست. ما قبل از جلسه شورای حکام، آقای گروسی را به تهران دعوت و مسیر همکاری را باز کردیم و یک فصل جدید همکاری را با مقابل ایشان نشان دادیم. اما غربیها مانع آن شدند و به سراغ قطعنامه رفتند. امیدوار هستم که این مسیر اصلاح بشود و به سمت همکاری برگردند تا به یک راه حل مذاکراتی برسیم.
سوال: البته جنابعالی نسبت به نتیجه بخش بودن مذاکرات اخیر با اروپا ابراز بدبینی کردید. علت این بدبینی چیست؟
عراقچی:دلایل زیادی برای این بدبینی وجود دارد، ولی به هر حال اگر مسیر همکاری و مذاکره پیش نرود و نتوانیم به یک توافق مذاکره شده برسیم و آنها به سمت اسنپ بک بروند به نقطه بحران میرسیم.
سوال: آیا تهران با ترامپ در دور دوم ریاست جمهوری اش مذاکره خواهد کرد؟
عراقچی: هنوز دولت تازه تشکیل نشده، مواضع آن اعلام نگردیده و مشخص نیست بنای آسیب شناسی در عملکرد گذشته را دارد یا خیر؟ آیا مایل است همراه با احترام و مسئولانه و متعهدانه به داوری درباره عملکرد مداخله جویانه دولتهای سابق که از کودتای ۲۸ مرداد آغاز شد و با حمایت از صدام در جنگ شکلی آشکار به خود گرفت به داوری بنشیند یا خیر؟ اینها باید معلوم شود. اکنون بنائی برای گفتوگو نداریم یعنی زمینهای برای گفتوگو وجود ندارد. باید دید که دولت جدید آمریکا سیاستهای خود را چگونه تنظیم میکند و چگونه اجرا خواهد کرد و ما سیاست خود را متقابلا تنظیم میکنیم.