یزدفردا

به گزارش احمد جعفری ندوشن خبرنگار  یزدفردا: شرایط فوق مشابه الگوی آبیاری غرق آبی یک باغ است که برخی با هدف آبرسانی به درختان با رها سازی آب موافقند و برخی به واسطه جلوگیری از رشد علف هرز با قطع کردن آب موافقند و هر دو در نظام استدلالی خود به نکته درستی تکیه می کنند اما به نظر می رسد، برای پاسخ همزمان به هر دو نیازمندی، باید شیوه آبیاری تغییر کند و از الگوی آبیاری غرق آبی به آبیاری قطره ای تبدیل شود تا هم درختان، متناسب با نیاز خود آب دریافت کنند و هم اتلاف آب باعث رشد علف های هرز نشود.

گندم و نان از منظر دقت اصابت یارانه، یک تفاوت راهبردی با سایر کالاهای اساسی و حامل های انرژی دارد. در مورد اختصاص یارانه به خوراک دام و طیور، روغن، انرژی و ... ، افرادی بیشتر گوشت، لبنیات، روغن و انرژی مصرف می کنند که تمکن مالی بالاتری دارند و لذا اگر یارانه باعث پایین نگه داشتن قیمت این اقلام شود، انحراف اصابت یارانه در آنها بالاست و به صورت منطقی اگر بتوان در یک چارچوب مدیریتی، یارانه را از مبدا زنجیره تامین این اقلام حذف و به مصرف کننده نهایی اختصاص داد، دقت اصابت یارانه به شدت افزایش می یابد.

در موضوع گندم و نان موضوع متفاوت است. اصولا اگر انحرافات مصارف گندم (مانند قاچاق یا عرضه خارج از شبکه یا تبدیل شدن به خوراک دام و طیور) مدیریت شود، کسانی که نان بیشتری مصرف می کنند، بر خلاف موارد دیگر در کالاهای اساسی و حامل های انرژی، دارای تمکن مالی پایین تری هستند و نان در سفره آنها با برنج و گوشت و ... جایگزین شده است و لذا اصابت یارانه در نان ارزان به درستی محقق می شود.

در واقع در موضوع گندم، آرد و نان، اگر خرید و مصرف واقعی نان توسط خانوارها اتفاق بیفتد، پرمصرف ها، قشر ضعیف و کم برخوردار جامعه اند و اصابت یارانه در آن به درستی محقق شده است.

طرح مهیا ( مدیریت هوشمند یارانه آرد)، با رویکرد مشاهده پذیر و مدیریت پذیر نمودن عملکرد نانوایان و زنجیره گندم و آرد و حذف ارز ترجیحی و یارانه از ابتدای زنجیره تامین گندم و اختصاص یارانه به مصارف قابل قبول آرد نانوایان (با پردازش داده ها و تشخیص میزان فروش نان به مردم) طراحی شده است تا انحراف مصارف در گندم، آرد و نان در زنجیره، به حداقل ممکن برسد و امنیت غذایی کشور در کنار عدم نیاز به افزایش قیمت نان برای مردم، به طور همزمان محقق شود. 

طرح مدیریت هوشمند یارانه آرد (مهیا)، با هدف اجرای قانون بودجه و مدیریت نرخ ترجیحی در گندم و آرد خبازی و بازتوزیع عادلانه و هوشمندانه این یارانه بدون افزایش قیمت نان سنتی برای مردم، در دستور کار دولت سیزدهم قرار گرفته است.

به طور خلاصه در زمان بلوغ اجرای این طرح، کارتخوان های هوشمند که مقدار فروش نان توسط نانوایان را ثبت می کنند، در کل کشور فراگیر می شود. کارخانه های آرد، گندم را با قیمت تمام شده (هم اکنون: 12000 تومان در هر کیلوگرم) به صورت اعتباری (30 تا 45 روز) از شرکت بازرگانی دولتی خریداری می کنند و با دریافت کارمزد آسیابانی، متعهد به فروش آرد با سبوس و رطوبت استاندارد و با قیمت غیر ترجیحی اعلامی سازمان حمایت از مصرف کنندگان  و تولید کنندگان (هم اکنون معادل نرخ آرد صنف و صنعت) به صورت اعتباری (30 تا 45 روزه)، به نانوایی ها می شوند. نانوایی ها هم در پایان هر روز با مدیریت بانک عامل، به ازای تراکنش های قابل قبول فروش نان به مردم از بستر کارتخوان های هوشمند، مابالتفاوت قیمت تمام شده نان (با لحاظ نرخ آزاد آرد) و قیمت فروش نان (قیمت نان در شهریور 1400) را دریافت می کنند.

در واقع یک نانوا که قصد تولید نان دارد، نسبت به قیمت آزاد آرد متعهد می شود اما با تولید نان و عرضه آن به مردم، یارانه ای از دولت دریافت می کند که بدون نیاز به تامین منابع جدید، علاوه بر اینکه تعهد خرید آرد خود را تسویه می کند، افزایش هزینه دستمزد و اجاره در تولید نان را نیز از دولت دریافت خواهد کرد.

نانوایان در صورت تقلب و ثبت تراکنش صوری یا عدم تبدیل آرد به نان، علاوه بر محروم شدن از یارانه دولت، دچار کاهش رتبه می شوند که می تواند ضریب پرداخت یارانه دولت را نیز کاهش دهد.

 در صورتی که «آزاد سازی» قیمت گندم مبنای عمل باشد، باید قیمت غیر ترجیحی گندم، آرد و قیمت تمام شده انواع نان، هر سه ماه یکبار با همکاری وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حمایت از حقوق مصرف کنندگان و تولید کنندگان تعیین شود تا مدیریت هوشمند یارانه ها در فرایند معاملات زنجیره گندم، آرد و نان محقق شود.

به منظور جلوگیری از ایجاد مشکل سرمایه در گردش برای نانوا و کارخانه های آرد، بین 30 روز تا 45 روز مهلت تسویه برای نانوایان و کارخانه های آرد در نظر گرفته می شود. بانک عامل طرح، با تضمین اعتبار نانوایان، نیاز به تضمین برای خرید اعتباری آرد را مرتفع و با پیش بینی مفاد حقوقی لازم در قرارداد خرید آرد نانوایان از کارخانه های آرد، بین 60 تا 75 درصد مبلغ مابالتفاوت (بسته به نوع نان) را در لحظه واریز به حساب نانوا، غیر قابل برداشت می نماید تا تسویه با کارخانه آرد و شرکت بازرگانی دولتی از محل بازپرداخت یارانه به نانوایان در پایان هر روز، بدون ریسک و نیاز به تضامین جدید، محقق شود.

در این طرح، نانوا تا پایان مهلت تسویه هزینه خرید آرد، فرصت دارد تا با تولید و فروش نان به مردم از طریق کارتخوان های هوشمند موضوع این طرح که تا پایان تیر ماه در کلیه نانوایی های کشور نصب خواهد شد، عدم انحراف مصرف آرد را به صورت سیستمی نشان می دهد و یارانه ای معادل اختلاف قیمت تمام شده نان با قیمت فروش نان با نرخ سال 1400 را از محل منابع سازمان هدفمندی یارانه ها دریافت کند.

به تعبیر دیگر، نانوایان آرد را با قیمت تمام شده (غیر ترجیحی)، به صورت مدت دار (30 تا 45 روز) خرید می کنند و با فروش نان از طریق کارتخوان های هوشمند طرح مهیا، تبدیل آرد به نان و فروش نان به مردم را نشان می دهند و استحقاق دریافت یارانه آرد از دولت را بدست می آورند. لذا نانوا می داند که در صورت فروش نان به قیمت سال 1400 به مردم می تواند تعهد هزینه آرد خود را با دریافت یارانه از دولت تسویه کند و در غیر این صورت، باید تعهد خرید آرد خود (با نرخ غیر ترجیحی) را در مهلت تعیین شده با پرداخت از جیب خود تسویه نماید.

سوئیچ طرح مهیا، برای هر کارت بانکی و شماره ملی (و حتی به ازای هر خانوار) و همچنین هر نانوایی، سوابق رفتاری را ثبت می نماید. نانوایان بابت تراکنش های غیر متعارفی که در کارتخوان های هوشمند آنها ثبت شود، از دریافت مابالتفاوت قیمت تمام شده نان و قیمت فروش نان، بی بهره خواهند ماند و باید هزینه آرد را در موعد معین تسویه نمایند.

الگوی متعارف رفتار نانوایان و مشتریان، مبتنی بر محاسبه میانگین در انواع پارامترهای آماری هر منطقه یا استان تعیین می شود و فاصله گرفتن پارامترهای رفتاری هر نانوا یا مشتری از شاخص مذکور به میزان دو یا سه برابر انحراف معیار، به عنوان رفتار غیر متعارف محسوب شده و تراکنش های خرید نان متناظر با رفتارهای غیر متعارف از عملکرد مشمول بازپرداخت مابالتفاوت به نانوا حذف می شود و ضمنا رتبه اعتباری نانوا را نیز کاهش می دهد.

با همکاری سازمان حمایت از تولید کنندگان و مصرف کنندگان و تحت مدیریت و نظارت استانداران، نرخنامه انواع نان در استان، شامل اقلام اطلاعاتی مانند قیمت هر قرص نان به نرخ شهریور 1400، وزن چانه، وزن هر قرص نان بعد از پخت در انواع نان، تهیه و در کلیه نانوایی های سطح استان نصب می شود.

در این طرح، نوع و تعداد نان در کارتخوان هوشمند نانوا توسط مردم تعیین می شود و بعد از تایید، قیمت مجموع خرید به مشتری نمایش داده می شود و امکان درج قیمت در کارتخوان وجود ندارد.

مشتری کارت بانکی خود را در کارتخوان می کشد و بعد از وارد کردن رمز، تراکنش انجام و رسید تراکنش ارائه می شود. با این رویکرد، اعمال قیمت سلیقه ای از طرف نانوا به شدت کاهش می یابد و کنترل قیمت نان به صورت متمرکز محقق می شود. ضمنا قبل از تایید چاپ رسید، نظر مشتری در مورد وضعیت «کسری وزن نان» یا «کیفیت پخت نان» نیز از مشتری دریافت می شود که در رتبه اعتباری نانوا موثر خواهد بود.

سوابق تراکنش های خرید نان در برنامه های کاربردی موبایل یا تحت وب سمت مشتری و سمت نانوا نیز در دسترس خواهد بود و مردم به ازای هر خرید نان، حق رای در مورد کیفیت نان، رعایت امانت و عدم کم فروشی، اخلاق نانوا، نظافت نانوایی و ... خواهند داشت که با ثبت رای خود می توانند در رتبه بندی نانوایان و میزان بازگشت مابالتفاوت قیمت تمام شده و قیمت فروش نان به نانوا، موثر واقع شوند.

با توجه به اینکه در گذشته، علی رغم ثابت ماندن قیمت آرد، هر ساله بابت جبران افزایش هزینه تبدیل آرد به نان (افزایش دستمزد، اجاره و ...)، قیمت نان افزایش داشت و مطابق مصوبه مجلس، قیمت نان در سال 1401 نباید بیش از نرخ شهریور سال 1400 باشد، تا زمان آزاد سازی قیمت گندم و آرد، بابت جبران  بخشی از افزایش هزینه نانوایان، 15 درصد مجموع فروش روزانه هر نانوا مبتنی بر اطلاعات ثبت شده در کارتخوان هوشمند، از محل منابع سازمان هدفمندی یارانه ها به صورت خودکار، تا قبل از ساعت 12 هر شب، توسط بانک عامل طرح، به حساب نانوایان واریز خواهد شد.