یزدفردا

به گزارش یزدفردا: در دنیای کنونی که هر روز فناوری سهم بیشتری در اقتصادهای منطقه ای پیدا می کند، شرکتها بازیگران اصلی در سیستم نوآوری منطقه ای محسوب می شوند. در این شرایط، سه عامل (1) دسترسی به سرمایه های انسانی دانشی و کارآمد، (2) دسترسی وسیع به بازارهای ملی و بین المللی، و (3) دسترسی به منابع مالی هوشمند و خطرپذیر، نقشی تعیین کننده در رشد نمایی شرکتها و در نتیجه، توسعه پایدار منطقه ای دارند.

در دهه اخیر، صاحبنظران و سیاستگذاران شکل گیری یک زیست بوم نوآوری و توسعه فناوری قدرتمند را برای توسعه منطقه ای ضروری می دانند. در یک زیست بوم قدرتمند، تعداد محدودی شرکت و یا مؤسسه بزرگ با تکنولوژی بالا (بیش از 500 نفر پرسنل، گردش مالی بالای چند هزار میلیارد تومان در سال و حداقل 10 درصد هزینه تحقیق و توسعه) به عنوان کانون زیست بوم حضور دارند و چند صد استارتاپ و شرکت فناور کوچک و متوسط در بالادست و پایین دست زنجیره ارزش آنها فعالیت می کنند. در واقع، این استارتاپها و شرکتهای فناور کوچک و متوسط در طول زمان توسط شرکتهای بزرگ زاییده شده و پرورش می یابند یا از مناطق دیگر به این منطقه جذب می شوند.
شرکتها و مؤسسات بزرگ با تکنولوژی بالا به دلایل زیر کانون زیست بومهای قدرتمند منطقه ای هستند:
– زنجیره ارزش آنها از تأمین کنندگان تا مشتریان و بازار بسیار گسترده و توانمند است،
– به منابع و بازارهای ملی و بین المللی دسترسی دارند،
– گردش منابع مالی در زنجیره ارزش آنها بسیار قابل توجه است،
– استانداردهای مدیریتی و منابع انسانی بالایی دارند و سیستمها و روشها و فرآیندهای خود را به طور منظم پایش می کنند،
– هزینه قابل توجهی در تحقیق و توسعه و طراحی محصول و خدمت، و فرآیندهای مهندسی صرف می کنند و لذا با دانشگاهها، مراکز پژوهشی و پارکهای علم و فناوری ارتباط گسترده و مستمری دارند،
– به دلیل بالا، آنها سرریز دانش و فناوری قابل توجهی نیز دارند،
– قدرت چانه زنی و مذاکره و حتی قانونگذاری قابل توجهی در ارتباط با نهادهای دولتی، سیاستگذاران و تصمیم گیرندگان منطقه ای و ملی دارند.
با توجه به ویژگیهای فوق، شرکتهای بزرگ با تکنولوژی بالا به مشتری و تأمین کننده صدها استارتاپ و شرکت فناور در آن منطقه تبدیل می شوند و یک ارتباط استراتژیک و عمیق دوطرفه شکل خواهد گرفت. آنها بازار فناوری بزرگی شکل می دهند، ده ها هزار فارغ التحصیل دانشگاه و نیروهای دانشی در این شرکتهای بزرگ و منظومه استارتاپی اطراف آنها مشغول به کار خواهند شد، زیرساختها و منابع مالی قابل توجهی توسط این شرکتهای بزرگ برای استارتاپها تأمین خواهد شد و نظام حمایتی دولتهای منطقه ای تماما به سمت این شرکتهای بزرگ، زنجیره ارزش آنها و در نتیجه استارتاپهای فعال در این زنجیره ها گرایش پیدا خواهد کرد و در نهایت، کلان پروژه های توسعه منطقه ای توسط هر شرکت بزرگ و منظومه استارتاپی آن طراحی و اجرا خواهد شد. در مقابل، شرکتهای بزرگ نیز با داشتن ده ها استارتاپ و شرکت فناور در زنجیره خود، از مزیت دسترسی سریع به تکنولوژیها، محصولات و خدمات نوآورانه و جدید برخوردار شده و زمان و هزینه معرفی محصولات جدید خود به بازار را کاهش خواهند داد.
از این دیدگاه آسیب شناسی زیست بوم استان یزد را می توان چنین بیان کرد. گرچه زیست بوم استان یزد دارای تعداد کافی شرکتهای بزرگ می باشد اما به دلیل شکل توسعه صنعتی استان یزد در دو دهه گذشته، این شرکتهای بزرگ در صنایعی شکل گرفته اند که از تکنولوژی بسیار پایینی استفاده می کنند. در نتیجه، منظومه شرکتهای کوچک و متوسط شکل گرفته حول این صنایع بزرگ نیز دارای سطح تکنولوژی بالایی نیست. به این ترتیب، شاهد شکل¬گیری یک زیست بوم صنعتی قدرتمند از لحاظ اقتصادی هستیم که شرایط لازم را برای تأمین سه عامل اصلی بیان شده در توسعه پایدار منطقه ای را ندارد. چون این زیست بوم صنعتی دارای تکنولوژی پایین است، نیاز و توان جذب سرمایه های انسانی دانشی را نداشته و به همین دلیل، بزرگترین مشکل شرکتهای فناور استان و معدود شرکتهای صنعتی با تکنولوژی متوسط و بالا، عدم دسترسی به منابع انسانی کارآمد است؛ بازار بسیار کوچکی برای استارتاپها و شرکتهای فناور استان محسوب می شود؛ و در نتیجه، هیچ انگیزه ای هم برای تأمین منابع مالی رشد دانش و فناوری در استان ندارد.
به نظر می رسد، دولت محلی استان یزد باید با کمک دانشگاه ها و مراکز پژوهشی و پارک علم و فناوری برنامه ای فوری و هوشمندانه همراه با تأمین ظرفیتها و مزایای لازم در دو بخش زیر طراحی و اجرا کنند:
1- چند شرکت بزرگ با تکنولوژی بالا در راستای اولویتهای استان را ترغیب کنند تا هر چه سریعتر حداقل دپارتمانی را در استان یزد فعال نمایند.
2- تعدادی از استارتاپها و شرکتهای فناور مستقر در پارک علم و فناوری یزد که دارای شرایط مطلوبی از نظر سطح و اولویت تکنولوژی، میزان اشتغال، و بازار هستند را طی یک برنامه مدون به سرعت ارتقا داده و به شرکتهای بزرگ دارای شبکه بازار و ارتباطات ملی و حتی بین المللی تبدیل کنند.