یزدفردا

رجا نیوز - محمد مهدي تهراني: حکایت سال های آغازین انقلاب و شخصیت هایی که در آن بازه زمانی نقش آفرین بودند را می بایست از صاحب منصبان همان ایام جویا شد. اینکه هر فردی چه روحیاتی دارد و چگونه با مسائل مواجه می شود را کسی می تواند بیان کند که با او همراه و همگام بوده است. روغنی زنجانی کسی است که روزی وزارت برنامه دولت میرحسین را عهده دار بود و بعدها هم که وزارت به سازمان برنامه تبدیل شد، در سازمان به کار خود ادامه داد. او که اکنون از اقتصاددانان جبهه اصلاحات به شمار می رود، در مصاحبه ای که در کتاب اقتصاد سیاسی منتشر شده است، گفتنی های زیادی را مورد توجه قرار می دهد.

«من با جرات می گویم که مهندس موسوی انسانی شریف، با ایمان و دین دار و وطن دوست است و از این لحاظ در هیئت دولت سرآمد بودند.» این نمای کلی ای است که روغنی زنجانی از شخصیت میرحسین ارائه می کند و بعد انگار که چیزی از قلم افتاده باشد، بلافاصله ادامه می دهد:«اما این را هم اضافه می کنم که عاشق تر بودن فرد دلیل بر درست عمل کردن او نیست. ایشان برای اجرای روش های اجرایی علاقمندی های خود تئوری مشخصی نداشتند. دلیل آن را هم باید در فضای ذهنی، تخصصی و تجربه های زندگی فرد جستجو کرد. تخصص مهندس موسوی و تحصیلات دانشگاهی ایشان در زمینه هنر، معماری و شهرسازی است. از لحاظ فلسفی هم به فلسفه چپ علاقه وافر داشته و دارند.»

رییس وزارت برنامه میرحسین می گوید:«وقتی ما آمار فعالیت های فرهنگی و فکری جامعه را به آقای موسوی ارائه می دادیم، ایشان همیشه یادآوری می کردند که چقدر به عدد و رقم و ریاضیات توجه می کنید. بهتر است سری هم به کتاب های مولوی و حافظ و عارفان دیگر بزنید و این قدر خشک به مسائل توجه نکنید.»

روغنی زنجانی خاطره هایی هم برای گفتن دارد که حرف هایش را به آنها مستند می کند. از روزی می گوید که به همراه دکتر نیلی که معاون سازمان برنامه بود، برای ارائه گزارش اقتصادی پیش میرحسین رفته اند. او حکایت آن روز را این گونه بازگو می کند:«پس از پایان گزارش ایشان از من خواست که چند دقیقه ای بیشتر بمانم. اما دکتر نیلی رفتند. مهندس موسوی به من گفت که به دکتر نیلی سفارش کنید این قدر به کمیات اهمیت ندهد و ایشان را تشویق کنید یک مقدار هم به عرفان روی بیاورند، ادبیات ما بسیار غنی است و مباحث اخلاقی و عشق و ایثار را باید از آن استخراج کرد. ایشان باید بیشتر از این زاویه به مسائل نگاه کنند.»

شاید کمتر کسی باور می کرد مدعی امروز نجات اقتصاد کشور خود تئوری مشخصی نداشته باشد و مدام به جای تکیه بر کار کارشناسی از شعر و عرفان سخن به میان بیاورد. خاطره ها البته تمام شدنی نیست و مصادیق مدعای روغنی زنجانی هم یکی و دو تا نیستند. او ادامه می دهد: «یکبار هم در اواخر سال 1366 بود که برای ارائه گزارش وضعیت اقتصادی کشور نزد ایشان بودم. وضعیت اقتصادی به هیچ وجه رضایت بخش نبود و احساس خطر می کردم. ایشان هم شدیدا احساس خطر می کرد. یک مداد در دست ایشان بود، به مداد آن قدر فشار آورد تا شکست. به من گفت این مداد آستانه تحمل مشخصی دارد و فشار بیش از حد موجب شکستن آن می شود. شما هم باید دقیقا بدانید آستانه تحمل نظام و لحظه فروپاشی آن کجاست. به نظر ایشان لحظه فروپاشی نظام موقعی است که باید احساس خطر کرد و به همین راحتی نباید شرایط را یاس آور نشان داد. توجهی هم به اعداد و ارقام نمی کردند، عاطفی بود و احساسی عمل می کرد.»

عالی نسب را از زمره مشاوران اقتصادی پرنفوذ میرحسین می دانند. کسی که به چپ گرایی در اقتصاد و دولت محوری شهره بود. روغنی زنجانی از نوع رابطه میرحسین و مشاورش هم سخن می گوید: «از لحاظ فکری و جایگاه طبقاتی آقای عالی نسب فردی بود که گرایشات صنعتی و تولیدی داشت و به شدت با تجارت و صاحبان تجارت نیز مخالف بود. آدم بسیار متدین و پایبند به شرع بودند اما زندگی واقعی ایشان با آرمان های اجتماعی شان در تضاد بود. اگر هر نظرات ایشان مورد توجه آقای مهندس موسوی قرار می گرفت، به دو دلیل مشخص بود. اول اینکه خود مهندس موسوی در زمینه مباحث اقتصادی ضعیف بودند و به لحاظ فلسفی توانایی انجام تفکر اقتصادی نداشتند. دلیل دوم هم این بود که جو غالب دولت و مجلس چپ بود.»

روغنی زنجانی با اشاره به نوع مواجهه نخست وزیر با سازمان برنامه می گوید:«استدلال های ایشان عمدتا اجتماعی و عاطفی بود و کمتر از واقعیت های اقتصادی نشأت می گرفت. البته این استدلال های احساسی و عاطفی بود که نقطه نظرات کارشناسی را تحت تاثیر قرار می داد. معمولا آقای موسوی هم به راه حل ها و نظرات سازمان برنامه به دیده تردید نگاه می کرد.»

او بر یک نکته دیگر هم تصریح دارد و آن بها ندادن به نهادسازی و مجموعه های کارشناسی است. روغنی زنجانی گلایه هایی در این زمینه نیز دارد:«یکی دیگر از ویژگی های آقای مهندس موسوی این بود که بهای چندانی به نهادسازی در تصمیم گیری ها نمی داد. این مسئله منجر به بروز بحران های متعددی شد.»

شاید در پیچ و تاب تبلیغات و شعارها شخصیت افراد گم شود، اما یقین می توان واقعیات را از لا به لای اخبار راه و بی راه بیرون کشید و تصویر روشن تری از اشخاص برای انتخاب به دست آورد.

یزدفردا