یزدفردا
پایگاه خبری و تحلیلی
نگاهی به نسخ قرآنی وقف شده توسط مقام معظم رهبری
به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، وقف يكی از زيباترين نمادهای فرهنگ اسلامی است كه نمايانگر ميزان اهتمامی است كه مسلمانان به حفظ و اشاعه يك مستند برای نسل‌های آينده و نيز استفاده آحاد مردم از بركات جمعی يك پديده در جامعه دارند.
سنت حسنه وقف از زمان ورود آيين اسلام به ايران به يكی از اجزای جدايی‌ناپذير فرهنگی ايرانی و اسلامی ايرانيان مبدل شده است و در طول قرن‌‌ها ايرانيان با مددجويی از اين سنت حسنه، صدها باب مسجد، مدرسه، كتابخانه، مراكز درمانی و مراكز عمومی را برای بهره‌مندی جمعی از آن وقف كردهاند.
يكی از زيبايی‌های اين سنت حسنه اسلامی، پيوند خوردن آن با مسأله حفظ ميراث اسلامی مردمان يك سرزمين است كه باعث حفظ و اشاعه درونمايه دينی و فرهنگی آن و نيز سندی بر ميزان اعتبار و اعتنای يك ملت بر داشته‌های معنوی تاريخی خود است.
و از اين رهگذر كه سنت حسنه اهدای نسخ خطی به ويژه نسخ خطی قرآن كريم و اهدای آن به كتابخانه و مراكز آموزشی به منظور حفظ، بررسی و انتشار در سال‌های گذشته و امروز به يكی از زيباترين جلوه‌های پيوند ميان انديشه‌های فرهنگی اسلامی ميان ما و گذشتگان ما تبديل شده است.
در ميان مراكز مختلف علمی و تحقيقی كشور، كتابخانه و مركز اسناد آستان قدس رضوی را بايد بی‌شك صاحب بزرگترين و قابل اعتناترين گنجينه نسخ خطی به ويژه نسخ خطی قرآن كريم دانست كه در طول ساليان گذشته توانسته است مجموعه‌ای فاخر و درخور توجه از ميراث اسلامی مردمان ايران زمين را در خود جمع‌آوری و ضبط كند.
در طول ساليان متمادی چهره‌ها و شخصيت‌هايی مانند خانواده مرحوم «حجت‌الاسلام مديرشانه‌چی»، خاندان مرحوم «آيت‌الله محمدحسن شمس‌الاشراق»، «بيت مرحوم آيت‌الله مرواريد»، «حاج محمدحسين ذاكر مرندی»، خاندان مرحوم «علی مشار» فرزند خان بابامشار، «سيدرضا صفی»، «آذردخت شمس اشراق»، «زهرا محجوب‌تولايی»، «معصومه زاده‌حيدری»، «رضا و خسرو نورمحمدی» و «سيده معظم آغافاريابی» در امر اهدای نسخ خطی به اين كتابخانه فعاليت داشته‌اند كه اين آثار كه شامل اهدای قرآن و كتب خطی در موضوعات مختلف هستند و پس از آسيب‌شناسی، ثبت و فهرست‌نويسی در رديف آثار خطی و چاپ سنگی كتابخانه مركزی آستان قدس رضوی در اختيار نسخه‌شناسان، محققان و پژوهشگران قرار گرفته‌اند.
نسخ خطی وقف شده توسط مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) به آستان قدس رضوی
مقام معظم رهبری، حضرت آيت‌الله خامنه‌ای از بدو پيروزی انقلاب اسلامی از بزرگترين اهداكنندگان و واقفان نسخ خطی به ويژه نسخ خطی قرآن كريم به اين مركز محسوب شده‌اند.
«محمدهادی زاهدی» ـ رئيس سازمان كتابخانه‌ها، موزه و مركز اسناد آستان قدس رضوی ـ در ارتباط با اين موضوع می‌گويد: «مقام معظم رهبری تاكنون بيش از ده هزار نسخه خطی نفيس به اين مركز ارائه كردند كه 746 عنوان كتاب خطی و چاپ سنگی از اين مجموعه در سال 87 به اين مركز اهدا شده است.
وی می‌افزايد: در ميان 16 نسخه قرآن و جزوه قرآنی خطی اهدايی مقام معظم رهبری، آثار منحصر به‌فردی مانند قرآن منسوب به دستخط مبارك امام حسين(ع) وجود دارد كه جزو نوادر خطی جهان محسوب می‌شوند. اين قرآن به خط كوفی 9 سطری و اعراب‌گذاری شنگرف كتابت شده و در ظهر آن، عبارت «كتبه حسين بن علی» و مهر شاه اسماعيل صفوی حسينی بهادر ديده می‌شود و از نفايس خطی جهان شمرده می‌شود. اين قرآن دارای قطع بياضی است و شامل كتابت بخشی از سوره‌های مباركه سجده، سبأ، احزاب و لقمان در پانزده صفحه و هشت برگ است.
همچنين كتاب «مجامع الكلمالات و منابع العادات» اثر «سيد علی‌اكبر بن محمدبن سلطان العلماء نصرآبادی» كه دارای تذهيب بسيار زيبايی با ترنج، نيم ترنج و طرح بال كبوتری و بين‌السطور دو صفحه اول آن طلااندازی شده از نفايس اهداشده توسط معظم‌له به اين مركز به شمار می‌آيند.
مقام معظم رهبری به تازگی نيز مجموعه‌ای نفيس مشتمل بر 496 نسخه كتاب خطی كتابخانه مرحوم آيت الله كلباسی در 339 عنوان كتاب را به كتابخانه مركزی آستان قدس رضوی اهدا كردهاند.
در اين مجموعه، آثار بسيار ارزشمندی متعلق به خانواده‌های «محمد ابراهيم و محمدحسن كلباسی» با موضوعات مختلف مانند فقه، اصول و اخبار وجود دارد كه از نظر علمی و تاريخی منحصر به فرد هستند.
همچنين اين مجموعه به واسطه وجود برخی از تقريرات علمای شيعه قرن سيزده و چهارده هجری قمری، نظير آيات عظام «شيخ مرتضی انصاری»، «شيخ محمدحسين غروی نائينی»، «كوه كمره‌ای»، «محمدرضا قمشه‌ای» و «كلباسی» و نفايسی به دستخط علما و دانشمندان بزرگ اسلام نظير «علامه مجلسی»، «شيخ بهايی»، «شيخ مرتضی انصاری» و «آيت‌الله ميرزای شيرازی» از ارزش و اهميت فراوانی نزد محققان، نسخه‌شناسان و علاقه‌مندان به آثار تاريخی برخوردار است.
در ميان كتب خطی اهدايی مقام معظم رهبری كه متعلق به قرن نهم تا چهاردهم هجری قمری هستند، آثار كم نظيری مانند «رساله وجوب شيخ بهايی»، «مسالك‌الافهام شهيد ثانی»، «حاشيه عروه الوثقی سيدكاظم يزدی»، «نخبه محمد ابراهيم كلباسی»، «اشارات الاصول»، «منهاج العقول» و «جنگ اشعار» ديده می‌شود كه از نظر علمی و هنر كتابت و كتاب‌آرايی نفيس و ارزشمند هستند.
محمدرضا فاضل هاشمی ـ رئيس اداره مخطوطات آستان قدس رضوی ـ نيز از اهدای دو اثر قرآنی منحصر به‌فرد و متفاوت از سوی مقام معظم رهبری به اين مركز خبر داده است.
فاضل هاشمی اين آثار را اين‌گونه تشريح كرده است: «اين آثار با خط خوش و برجسته و بر روی ورق‌هايی فلزی كتابت شده‌اند. در حقيقت اولين آنها جزء سی‌ام قرآن كريم است كه بر روی اوراق مسی به وزن ۱۰ كيلوگرم ثبت شده است و اثر دوم سوره مباركه «يس» به خط خوش برجسته نوشته شده است و شامل ۱۰ ورق است كه در مجموع به وزن چهار كيلوگرم است.