یزدفردا | نسخه چاپی | تخصص را دور نزنيم؟

^{یزدفردا """مقالات علمی -تخصصی}

مهندس محمدرضا كوچك زاده

^{عضو شوراي اسلامي شهر يزد}

خوشبختانه در سالهاي اخير عموم مردم توجه به امور تخصصي در مسائل بهداشت و درمان را مراعات مي نمايند. براي مثال از واكسيناسيون اطفال خود غفلت نمي كنند و براي مداواي مريض خود به دنبال متخصص ترين و حاذق ترين طبيب مي گردند. يعني به اين باور رسيده اند كه توجه به تخصص در امر بهداشت و درمان از ضروريات است و نبايد دست كم گرفته شود تا هم خود و هم جامعه از آن منتفع شوند.

با این وجود متأسفانه مشاهده می شود در بعضي از امور گاهي به بهانه تسهيل در كار يا صرفه جويي در هزينه ها چندان به تخصص و رعايت اصول فني توجه نمي شود. براي نمونه در ساختمان سازي خصوصاً ساختمانهاي شخصي ساز، ديده مي شود كه عموماً در طراحي و يا اجراء به امور تخصصي و كيفيت بنا توجه كافي نمي شود و در نتيجه بخش عمده اي از سرمايه هاي ملي در اين راستا هدر مي رود.

لازم به ذکر است هرچند با وجود تمهيدات صورت گرفته در سالهای گذشته, متوسط عمر مفيد ساختمان در ايران از 30 سال به حدود 40 سال افزايش يافته است, اما در بعضي از كشورها اين میزان به بيش از 100 سال ميرسد.

اگرچه بعضاً به پاره اي از قوانين يا عملكرد دستگاههاي مربوط به ساخت و ساز از جمله شهرداري و سازمان نظام مهندسي ساختمان انتقاد مي شود كه تسهيلات و سرعت لازم در آنها وجود ندارد يا هزينه هاي مربوط به آنها بالاست و يا در مقابل وجهي كه پرداخته مي شود خدمات دريافت نمي گردد (كه همه اين موارد قابل تأمل و رسيدگي بوده و ضرورت بازنگري و اصلاح در بعضي از قوانين و مقررات فعلي را مي طلبد)، ولي به نظر نمی رسد اين دلایل توجیه کننده عدم رعايت مسائل فني درساخت و سازها باشد ودر هرصورت نبايد مسائل تخصصي را دور بزنيم و بناهاي بي كيفيت (ازنظر معماري يا سازه يا تأسيسات مكانيكي وبرقي) و ناپايدار در مقابل حوادث طبيعي بسازيم تا هم خود بهره مطلوب را از اين بناها بدست آورده و هم مورد انتقاد آيندگان قرار نگيريم.

بررسیهای صورت گرفته نشان می دهد هزينه هاي مربوط به تهیه نقشه خوب، نظارت واقعي و پروانه ساختمان حدود 5% و هزينه مربوط به مقاوم سازي در مقابل زلزله نیز حدود 5% از کل هزينه احداث بنا خواهد بود. يعني اگر هزينه احداث هر متر مربع بناء خوب را به طور متوسط 2.500.000 ريال در نظر بگيريم جمع هزينه هاي فوق براي هر متر مربع بنا 250.000 ريال خواهد شد كه يا بايد اين هزينه ها را بپذيريم و يك ساختمان مطلوب و مقاوم و قانونمند داشته باشيم و يا عنداللزوم قدري از زيربنا را كم کرده و درهرحال از كيفيت بناء نكاهيم كه قابل توجيه و گذشت نيست. زیرا ساختمان يك اثر ماندگار است و لااقل بايد چند نسل ازآن استفاده مطلوب ببرند تا از منابع و مصالح محدود, حداكثر استفاده حاصل گردد. (به قول سعدي: هر كه آمد عمارتي نو ساخت رفت و منزل به ديگري پرداخت)

بطوركلي لازم است نتيجه رعايت يا اصلاح در قوانين و مقررات فعلي در امر ساخت و ساز مؤكداً ارتقاء كيفيت ساخت و ساز از طريق ايجاد باور در آحاد افراد جامعه باشد نه رعايت شكل ظاهري قوانين و عدم نتيجه درعمل! بنابراین رعايت امور تخصصي در هر زمينه براي حال و آينده جامعه ضروری بوده و همه اينها به نحوي به كلام معصومين (ع) برمي گردد كه يك ساعت تفكر بهتراز هفتاد سال عبادت است.

خوشبختانه در راستاي توجه به كيفيت ومطلوبيت بناها در تعرفه مصوب برای عوارض سال 88 توسط شوراي اسلامي شهر يزد, بمنظورتشويق به رعايت ضوابط كامل آئين نامه زلزله ايران (استاندارد 2800) در اجراء ساخت و سازها و نيز رعايت ضوابط زيباسازي در اجراء نماي ساختمانها با توجه به نوع مصالح مصرفي و فرم نماها متناسب با فرهنگ و معماري سنتي يزد, مقرر گردیده است به رعايت كنندگان موارد فوق ‌براساس‌ پيشنهاد شهرداري ‌و تأئيد شوراي ‌اسلامي‌شهر (براي‌ هر منطقه ‌شهرداري‌ حداكثر 10 مورد و براي‌ ناحيه تاريخي حداكثر 5 مورد) طي مراسمي از سوي شهرداري و شورای شهر از صاحبكاران، مهندسين ناظر و مجري بناهاي مربوطه تجليل بعمل آمده و جوايز مناسبي اهداء گردد.

حال كه نبايد تخصص را دست كم گرفت آيا صحيح است كه به سازمان نظام مهندسي ساختمان استان با بيش از 2000 عضو در 7 رشته مربوط به ساختمان (عمران– معماري– شهرسازي– ترافيك– تأسيسات مكانيكي– تأسيسات برقي ونقشه برداري) كم توجهي كرده و اظهار شود كه صاحبكاران به جاي مراجعه به اين سازمان، مستقيماً به مهندسين داراي پروانه اشتغال مراجعه نمایند؟ آیا بررسی شده است که تبعات این امر چه خواهد بود و در مقاطعي كه به اين صورت عمل شده نتيجه چه بوده است؟ آيا بررسی شده است که نتيجه كنترل و اصلاح نقشه ها خصوصاً نقشه هاي آپارتماني و بزرگ در سازمان نظام مهندسی و نظارت مضاعف توسط گروه بازرسي سازمان چه اثري داشته است؟ آيا بهتر نيست به جاي تضعيف اين سازمان كه از نظر قانون فعلي وظيفه اصلي كنترل و ارتقاء كيفيت ساخت و سازها را به عهده دارد, آنرا فعالتر و پوياتر كنيم و با اصلاح روشها حتي بصورت استاني هم که شده شاخ و برگهاي اضافه حذف و هزينه ها را تا حد ممكن تقليل دهيم تا خدمات اين سازمان و اعضاء آن جايگاه لازم را در جامعه پيدا کرده و مردم احساس نمايند در مقابل هزينه اي كه پرداخت مي كنند خدمات مطلوبي دريافت مي كنند؟

با آرزوي توفيق الهي