یزدفردا

سید علی فراز مدیر مسئول دو هفته نامه اندیشه یزد -  صندوق بین‌المللی پول اعلام کرد که جهان وارد رکودی شده که بسیار بدتر از بحران اقتصادی سال‌های 2008 و ۲۰۰۹ میلادی  است. در آن بحران، اقتصاد جهانی حدود «یک‌دهم درصد» کوچک‌تر شده بود، اما اکنون گفته می‌شود که اقتصاد جهانی در سال ۲۰۲۰ در بهترین حالت ممکنش حدود «5/1 درصد» کوچک‌تر می‌شود که همین پیش‌بینی به حد کافی شوکه‌کننده است.

ماجرای ویروس کرونا و همه گیری آن متأسفانه همچنان کشور را با خود درگیر کرده و صد البته این امیدواری نیز وجود دارد تا با همکاری مردم امکان مهار آن نیز فراهم شود. با این حال کرونا صرف نظر از مشکلاتی که برای سیستم بهداشتی و درمانی کشور ایجاد کرده تبعات خاص سیاسی و اقتصادی خود را نیز دارد.

به عنوان مثال امریکا به عنوان کشوری با توانمندی‌های فراوان اقتصادی هم اکنون به شدت با مشکلات ناشی از مصائب اقتصادی بیماری کرونا درگیر است. به دلیل رکود اقتصادی ناشی از قرنطینه تنها در واکنش به همین مسئله دولت ترامپ تاکنون چند بسته اقتصادی را برای کمک به اقتصاد امریکا در مجالس قانونگذاری این کشور به تصویب رسانده که معروف‌ترین آن بسته ۲ هزار میلیارد دلاری برای کمک به مردم و شرکت‌های زیان‌ده است. علاوه بر این پرداختی سرانه به میزان ۱۲۰۰ دلار برای هر نفر نیز جهت حفظ قدرت خرید امریکایی‌ها در نظر گرفته شده است.طبیعی است که در یک اقتصاد سرمایه‌داری چنین حاتم بخشی‌هایی غیرمعمول است و تنها فوریت حفظ ساختار اقتصادی و اجتماعی یک کشور است که می‌تواند دولت ترامپ را به پرداخت چنین مبالغی وادار کند.

با این حال نبایستی به بهانه کرونا و قرنطینه، کار و کاسبی مردم تعطیل و اقتصاد کشور نقش بر زمین شود و در این میان بایستی به مسئولان امر هشدار داد که در کنار توجه به سلامت مردم، اقتصاد جامعه را نیز در نظر بگیرند و همچون دولت‌های دیگر درگیر کرونا در جهان که توجهات ویژه‌ای را به اقتصاد مبذول داشته‌اند، با واقع‌بینی، نسبت به امر اقتصاد اهتمام کنند.

این روز‌ها مشکلات معیشتی و رکود عمیق اقتصادی به مهم‌ترین چالش جامعه ایرانی بدل و تبدیل به دغدغه بسیاری از هموطنان شده است. در خصوص راهکار عبور از این ابرچالش ملی بحث‌های بسیاری درگرفته است، اما به نظر می‌رسد رمز اساسی عبور از آن در حمایت از تولید است که بر همین اساس رهبر معظم انقلاب اسلامی سال ۱۳۹۹ را «جهش تولید» نام نهاده‌اند. به نظر می‌رسد در صورت تلاش جمعی مردم و مسئولان برای تحقق شعار سال، شاهد تحولات چشمگیری در کشور خواهیم بود .

بزرگ‌ترین چالش کشور در دهه‌های اخیر در حوزه اقتصاد، چالش تولید بوده است. این حقیقت را از نام‌گذاری سال‌ها توسط مقام معظم رهبری می‌توان دریافت. طی سه دهه گذشته موضوع تولید بیشترین شعار را به خود اختصاص داده است. اختصاص بیشترین شعار سال به مباحث اقتصادی و معیشتی مردم در ۳۰ سال گذشته؛ اولاً نشانگر اهمیت مسائل اقتصادی و معیشتی است، ثانیاً بیانگر مهم‌ترین دغدغه رهبری برای رفع مشکلات کشور و رسیدن به نقطه جهش اقتصادی کشور است، ثالثاً از کم توجهی مسئولان و عدم اهتمام آنان به این موضوع مهم خبر می‌دهد. رابعاً از آثار زیان‌بار فقر عمومی و ضعف اقتصادی بر سایر حوزه‌های امنیتی، فرهنگی، اخلاقی و... پرده بر می‌دارد.

 در مباحث فیزیک وقتی از جهش سخن به میان می‌آید در حقیقت بحث بر سر تجمیع حداکثری انرژی موجود و رهاسازی انرژی متراکم در دو جهت کاملاً مخالف است. نکته بسیار مهم این است که طبق قانون فیزیک جهش تولید رخ نخواهد داد مگر آن‌که به همان میزان تلاش برای جهش تولید، هم‌زمان از بیگانگان و دول متکبر و نظام سلطه دل بریده شود و رشته امید مسئولان کشور به خارج و حمایت خارجی به‌طور صد درصد قطع شود و سیاست «یکی به نعل یکی به میخ» و دم از اقتصاد مقاومتی زدن و در عین حال به انتظار حمایت‌های مالی کدخدای غرب و تلاش برای اخذ وام خارجی (که تصویب اف‌ای‌تی‌اف یکی از الزامات استعماری آن است) کنار گذاشته شود. تنها در این صورت است که می‌توان به "جهش تولید" امیدوار بود.

در این شرایط  که بسیاری پای کار آمده اند و تلاش دارند که قدمی برای ریشه کن کردن این بلای نورسیده " کرونا " بردارند. متاسفانه  این روزها جنبش «انسان دوستی متظاهرانه در حوزه کرونا» در بین برخی مسئولین به شدت بالا گرفته است. برخی مدیران هم در حرکتی که به دیدگاه شخصی نگارنده، چیزی جز خودنمایی نام ندارد، اقدام به انتشار تصاویری از حرکات مثلا  خودجوش خود می کنند و جالب آن که این تصاویر را در کانالهای رسمی و اداری منتشر می کنند .... اما زشت‌تر از این ترک وظیفه و مسئولیت و یا کم‌تحرکی و کم‌کاری برخی مسئولین در این شرایط خطیر و روزگار سختی است که شیوع کرونا و رکود و بیکاری اجباری بر بخش‌های وسیعی از صنعت کشور  تحمیل شده است. از مسئولین و نمایندگان مجلس  انتظار می‌رود در این شرایط نه تنها در کنار مردم باشند، بلکه برای حل مشکلات آنان و سرعت عبور کشور از این شرایط، جهادی تلاش کرده و خور و خواب نداشته باشند  و شوربختانه و بدبختانه دوباره سوء مدیریت ها و بی تدبیر ها را  به پای "تحریم" و "کرونا " ننویسند!؟ .خود را در مقام قضاوت نمی بینیم، اما بی شک دیدن تصاویر فداکاری‌ها و تلاش‌های جهادی بخش عمده‌ای از پزشکان و پرستاران، مسئولان و کارکنان بهداشت و درمان، تولیدکنندگان و دست‌اندرکاران تولید اقلام و تجهیزات پزشکی، نیرو‌های مسلح، گروه‌های جهادی و مردمی و... در خط مقدم مبارزه با ویروس کرونا و دفاع از مردم شریف ایران در برابر این مهاجم وحشی و دست‌ساخته احتمالی دشمنان، صحنه‌های زیبایی از عظمت، رشادت و ایثار جامعه ایرانی را به ظهور و نمایش درآورده است؛ همانقدر لذت بخش است که تماشای تصاویر این مدیران  و مسئولین "خودنما" و کوته فکر، چندش آور و مضحک! است.

 به عقیده اقتصاددانان در سال ۹۹ نباید حجم زیادی از پرتفوی سرمایه بنگاه‌ها روی دارایی فیزیکی سرمایه‌گذاری گردد. همچنین پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که امسال، سال رکود مسکن نیز باشد. «مکنزی» گزارشی از اقتصاد ایران انجام داده که حاکی از آن است بین سال‌های ۸۸ تا ۹۲ اقتصاد ایران مسکن‌محور بود و هر کس که در این بخش سرمایه‌گذاری کرده، سود خوبی عایدش شده‌است و بین سال‌های ۹۲ تا ۹۶ اقتصاد ایران سپرده‌محور شده‌است. مردم ترجیح دادند، سود بانکی بگیرند تا پولشان را در کسب و کار‌ها سرمایه‌گذاری کنند، اما از سال ۹۷ به بعد، اقتصاد ما فروش‌محور شده‌است. به عبارت دیگر فروش نقدی که بتواند نقدینگی مورد نیاز را تأمین کند می‌تواند کسب و کار‌ها را در سال جاری نجات دهد،  برای رسیدن به این هدف فعالان اقتصادی باید بدهی هایشان را مدیریت کنند.

براساس پیش‌بینی بانک جهانی از اقتصاد ایران در سال ۹۹، امسال نیز مانند دوسال گذشته رکود ادامه داشته و ارزش پولی‌مان مجدداً کاهش خواهد یافت. از این‌رو باید هزینه‌هایمان را مدیریت کنیم. به ویژه اینکه با شیوع ویروس کرونا نمی‌دانیم که کسب و کار‌ها چه زمانی به رونق خودشان برمی‌گردند، بنابراین باید بتوانیم هزینه‌های خودمان را مدیریت کنیم. کارمندان نیز مانند فعالان اقتصادی باید هزینه‌هایشان را مدیریت کنند، زیرا وضعیت اقتصادی غیرقابل پیش‌بینی است و برخی از بنگاه‌ها ممکن است با تعدیل نیرو مواجه شوند.

با توجه به آنچه تاکنون از ماهيت ويروس کرونا مشخص شده در نهايت امکان درمان اين بيماري نيز مانند صدها بيماري مرگبار ديگر ظهور و بروز يافته در طول قرون گذشته ممکن خواهد شد، اما تا رسيدن به يک درمان قطعي، مهمترين مبارزه ملت‌ها بايستي متمرکز بر کاهش تلفات و خسارت هاي ناشي از شيوع اين بيماري باشد.

به عبارت بهتر در شرايط فعلي اين هوشمندي بشريت است که مي‌تواند به فرياد آينده بشر برسد، زيرا کرونا ويروس صرفا يک تهديد اوليه بهداشتي و درماني است و آنچه مي‌تواند بيش از همه به ملت‌ها و کشورهاي جهان ضربه وارد کند، تهديدات ثانويه برخواسته از تبعات اجتماعي و اقتصادي اين ويروس است که از جمله آنها مي‌توان به تعطيلي صنايع و افزايش نرخ بيکاري و در نهايت بروز آشوب ها و اغتشاشات احتمالي در کشورهاي مختلف اشاره کرد.

در پايان هم مي توان نتيجه گرفت که ملت هايي در نهايت سرافراز از ميدان مقابله با ويروس کرونا بيرون خواهند آمد که نه تنها در جبهه مقابله با تهديدات بهداشتي، بلکه در جبهه مقابله با تبعات اين ويروس از خود عملکرد مطلوب و کم خسارتي به جاي گذارند.

سید علی فراز مدرس دانشگاه