یزدفردا

سید علی فراز مدیر مسئول دو هفته نامه اندیشه یزد - بر اساس گزارش جدید مرکز آمار ایران، در فصل تابستان ۹۸، بالاترین نرخ بیکاری در استان سیستان و بلوچستان با رقم ۱۵.۲ درصد ثبت شد، پس از آن استان یزد با نرخ بیکاری ۱۵.۱ درصد و استان لرستان با نرخ بیکاری ۱۴.۷ درصد قرار دارند. و با این نرخ بیکاری استان یزد پس از تهران و البرز، سومین استان مهاجرپذیر کشور نیز محسوب می گردد و بیشترین جمعیت مهاجر به استان در گروه سنی ۱۵- ۶۴ سال و در محدوده سنین کار و فعالیت  قرار دارند که متقاضی شغل و درآمد هستند که این حجم بالای مهاجران نیروی کار می‌تواند زمینه ایجاد افزایش نسبت بیکاری در استان یزد را در پی داشته باشد.   طبق ماتریس مهاجرتی استان یزد طی دوره ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵، تعداد ۸۲ هزار و ۲۰۳، کل مهاجران استان یزد بودند که ۱۹ هزار و ۸۸۴ نفر آن‌ها را مهاجران داخل استانی و مابقی مهاجران وارد شده از سایر استان‌ها و مهاجران خارج از کشور تشکیل می‌دادند  هر چند این آمار تا به امروز به طور حتم افزایش یافته است .

در این چند سال در مقایسه با رشد روزافزون آمار بیکاری و افزایش جوانان فارغ‌التحصیل می‌توان گفت که متأسفانه عمل روشن و ماندگار و اقدامات اثرگذار در راستای اشتغال زایی اتفاق نیفتاده و یا اگر بوده، ملموس برای عموم شهروندان نیست.

این درحالی‌ست که یزد با وجود مواهب طبیعی و خدادادی و برخورداری از استعدادهای انسانی و شخصیت‌های برجسته در تخصص و مدیریت که در حال حاضر نقش‌های کلیدی در کشور عهده‌دار هستند، به این حال‌وروز افتاده است.

هر چند انتظار می رفت با توجه به چشم‌انداز رهبر معظم انقلاب نسبت به "اقتصاد مقاومتی" مسئولان و مدیران استانی با« تدبیر »اشتغال‌زایی، درآمدزایی را با استفاده از ظرفیت‌های خدادادی به مردم استان ارمغان آورند و باعث « امید»در جامعه شوند . ولی همه خوب می دانیم معضل بیکاری با همایش و کنفرانس، شعار، سخنرانی‌های ،وعده های سرخرمن، اشتغال‌های موقت فصلی گردشگری و شبه اشتغال‌ها، مرتفع نمی‌شود بلکه نیازمند کار جهادی و برنامه‌ریزی دقیق و مطالعات علمی است. چالش اقتصادی و معیشتی، این روز‌ها به مهم‌ترین دغدغه و دلمشغولی جامعه بدل شده و این پرسش گاه‌گاه شنیده می‌شود که آیا راه‌حلی برای عبور از وضعیت کنونی هست و اگر هست، آن راه‌حل چیست؟شاید یکی از را حل ها توجه به پتانسیل طبیعی و موهبت الهی خاص هر منطقه و استان باشد.

ایران کشوری با شناسنامه اقتصاد معدنی و در ردیف 10 کشور برتر معدنی محسوب می شود و 68 کانی معدنی در کشور شناسایی شده و تا 80 نوع هم قابل افزایش است که هر کدام ، مزیتی برای ایجاد زنجیره ای از کارافرینی است. توسعه اقتصاد معدنی می تواند کشور را از وابستگی به درآمدهای نفتی رها کند و در ساماندهی بازار کار و کاهش نرخ بیکاری هم موثر خواهد بود . ذخایر معادن شناسایی شده کشور 57 تا 58 میلیارد تن شامل حدود 38 میلیارد تن ذخیره قطعی و 20 میلیارد تن دیگر احتمالی است و ارزش ذخایر معدنی هم بیش از هزار میلیارد دلار براورد می شود.ایران در بخش معدن سنگ آهن ، رتبه دوازدهم جهانی را با 5.2 میلیارد تن از ذخایر قطعی دارد و در زغال سنگ نیز رتبه 26 جهانی به دلیل در اختیار داشتن 2.1 میلیارد تن از ذخایر قطعی از آن خود کرده است.در سرب و روی با 23 میلیون تن فلز محتوی سرب و روی معادل 4 درصد منابع جهانی را داریم و در سنگ آهن در رتبه بیستم جهانی هستیم.

در طلا نیز رتبه پنجاه و هفتم جهانی با 300 تن از ذخایر قطعی را از آن خود کرده ایم و البته در سنگ های تزینی با تنوع کم نظیر در نوع و کیفیت مواجه هستیم.توجه به ارزش افزوده معدن و صنایع معدنی ، رمز گذر از مراحل مختلف توسعه یافتگی و افزایش اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی می تواند باشد.

استان یزدرتبه دوم کشور را در ذخیره معدنی و رتبه نخست را در تنوع مواد معدنی به خود اختصاص داده است.یزد دارای 32 ماده معدنی است. همچنین این استان از 1.3 جمعیت کشور و 4.4 درصد سرمایه گذاری کشور برخوردار است. در بخش معدن نیز 17 درصد ذخایر فلزی و 6درصد ذخایر غیر فلزی در یزد وجود دارد.در واقع استان یزد رتبه اول در تولید سنگ آهن، رتبه اول کاشی سرامیک، رتبه سوم تولید فولاد در کشور را به خود اختصاص داده است .به گفته مسئولان در ۹۰ درصد مساحت استان، پهنه معدنی وجود دارد که در ۲۸ پهنه به میزان ۱۰هزار کیلومتر مربع اکتشاف شده است.

البته استان یزد به لحاظ سنگ‌های تزئینی نیز جزو استان‌های سرآمد کشور است و حدود ۲۸ نوع سنگ گرانیت از انواع سنگ‌های تزئینی در معادن این استان وجود دارد. این تنوع در کشور بی‌نظیر است، به‌طوری که سنگ گرانیت درجه۱ بین استان‌های کشور فقط در معادن استان یزد، استخراج و فرآوری می‌شود. استان یزد از نظر دارا بودن معادن فراوان سنگ تزئینی از درجه بالایی در میان استان‌ها برخوردار است. براساس نمودار توزیع فراوانی معادن در استان یزد، معادن مصالح ساختمانی از فراوانی بیشتری نسبت به سایر معادن برخوردار بوده و معادن سنگ تزئینی موجود شامل انواع تراورتن، چینی، مرمریت و گرانیت است که بیشترین تعداد متعلق به گرانیت و مرمریت است. وجود منابع غنی معدنی در استان یزد، انتظارها را برای توسعه‌یافتگی این منطقه افزایش داده و صنایع معدنی این استان رو به رشد است. یزد در خاک های صنعتی و نسوز جزو 5 ذخیره مهم در کشور  است که به پشتوانه همین خاک‌های نسوز، صنعت کاشی و سرامیک در استان توسعه ویژه‌ای دارد و به جرات می توان گفت بیش از 50 درصد کاشی و سرامیک در این استان تولید می‌شود.در استان یزد به علت کم آب بودن باعث شده به سمت توسعه کشاورزی نرویم لذا  وقتی منابعی مثل معدن در استان است. هر عقل سلیمی این را می گوید که باید خدارا شاکر باشیم که این نعمت الهی را به ما داده و بهترین روش ادامه تولید است  تا هم اشتغال حفظ و هم ماده معدنی در سبد مواد اولیه کشور عرضه شود، باید این را بپذیریم که اولویت توسعه در برخی از استان‌ها معدن است .هر چند کسی تاکید بر خام فروشی یا استفاده از صنایع پر آبخواه ندارد بلکه می توان با توجه به صنایع پایین دستی معدن نه تنها مشکل بیکاری در استان را تک رقمی کرد بلکه رونق اقتصادی و اشتغال پایدار ایجاد نمود.

معادن به لحاظ وسعت پراکندگی و تعداد زیاد برای بهره‌برداران نقش تعیین‌کننده‌ای دارند. اگر آمار و وضعیت معادن کشور را بررسی کنیم می‌بینیم که بیشتر آنها در دست بخش خصوصی و شامل معادن کوچک هستند.

به‌طور مثال در کرمان حدود ۳۰۰معدن خصوصی داریم که بیشتر آنها جزو معادن کوچک هستند و در اهمیت رونق معادن کوچک همین بس که از آنجایی‌ که معادن کوچک در مناطق مختلف کشور پراکنده هستند، باعث می‌شوند اشتغال در مناطق مختلف کشور افزایش پیدا کند. بنابراین معادن کوچک در رونق اشتغال و بکارگیری نیروهای فنی محلی بسیار موثر هستند. نیروهای محلی همچنین به لحاظ داشتن خلاقیت و آشنا بودن با شرایط آن محل می‌توانند زنجیره رشد معادن و اقتصاد را ایجاد کنند. اما از طرفی معادن کوچک به دلیل اینکه امکانات زیادی در اختیار ندارند نمی‌توانند در زمینه فرآوری و استخراج رشد کنند، درنتیجه به سمت فروش به شرکت‌های دولتی یا تعطیلی پیش می‌روند. دراین‌بین دولت باید به این معادن کمک کرده یا معادن بزرگ را به بخش خصوصی واگذار کند، پیش‌خرید و تضمین خرید از واحدهای کوچک را انجام دهد تا آنها هم در رشد اقتصادی موثر باشند. همچنین می توان با مشوق هایی سرمایه های راکد مردم در قالب تعاونی ها به سوی صنعت معدن و فراوری های آن  هدایت نمود تا از یک سو باعث رونق اقتصاد و اشتغال گردد و  از طرف دیگر  از خام فروشی این موهبت الهی که روزی تمام می شود جلوگیری گردد .

سید علی فراز