یزدفردا
پایگاه خبری و تحلیلی
نمایندگان باید بر عملکرد حاکمان نظارت کنند
رضا سلطان زاده
مدیر مسئول هفته نامه آيينه يزد
نماینده مجلس باید براساس قوانین مصوب بدون وحشت از این یا آن با صراحت و بدون لکنت زبان با قدرت و شهامت و شجاعت در نطق‌های پیش از دستور خود هرگونه کوتاهی اجرایی حاکمان، کارگزاران، مسئولان سه قوه، وزراء حتی به رئیس‌جمهور تذکر دهد و از عدم احراز صلاحیت نترسد، نماینده باید بداند حق تحقیق و تفحص در تمام امور کشور را دارد و براساس اصل نود قانون اساسی «هرکسی شکایتی از طرز کار مجلس یا قوه مجریه یا قوه قضائیه داشته باشد می‌تواند شکایت خود را کتباً به مجلس شورای اسلامی عرضه کند و مجلس موظف است به این شکایت رسیدگی کند و پاسخ کافی بدهد...»
در آذر ماه جاری بیش از 16000 نفر در کشور و حدود 240 نفر در استان یزد برای راه‌یابی 290 نفر نماینده در دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی ثبت‌نام نموده تا آن عده از کاندیداها که صلاحیت نمایندگیشان احراز گردید و اکثریت آرای لازم را به دست آوردند بعد از طی مراحل لازم به عنوان نماینده در مجلس حاضر شده و با قید قسم سوگندنامه را امضاء و انجام وظیفه نمایند. بدیهی است افزایش یا کاهش تعداد ثبت‌نام‌کنندگان دال بر مزیت یک دوره بر دیگر دوره‌های مجلس شورای اسلامی نیست. در دور اول مجلس که جمعیت کشور 35 میلیون نفر بود 1900 نفر برای انتخابات ثبت‌نام کردند و در خرداد ماه 1359 تعداد 264 نفر به عنوان نماینده به مجلس راه یافتند.
رئیس سنی دکتر یدا… سحابی و نایب‌رئیس اول مهندس مهدی بازرگان و آیت‌ا… اکبر هاشمی رفسنجانی به سمت ریاست و سید علی‌اکبر پرورش، سید محمد موسوی خوئینی‌ها، حبیب‌ا… عسکراولادی، محمد یزدی و سید محمد خامنه‌ای به عنوان اعضای هیات‌رئیسه مجلس انتخاب شدند، بیشتر نمایندگان از مبارزان و زندانیان سیاسی بودند. بسیاری از فعالان سیاسی و آگاهان به امور معتقدند در دوره اول که نظارت استصوابی وجود نداشت مجلس اول آزادترین مجلسی بود که بعد از انقلاب شکل گرفت.
دکتر حسن روحانی 17 شهریور ماه سال جاری با بیان اینکه پیروزی این جناح و یا آن جناح مهم نبوده، بلکه باید اجازه دهیم، ملت پیروز شود، در هیات دولت گفت: «…باید بگذاریم همه جناح‌ها، احساس پیروزی کنند؛ باید به همه فرصت دهیم تا در این اجتماع شرکت کنند. روحانی با اشاره به اینکه بهترین مجلس در طول تاریخ انقلاب اسلامی مجلس اول بود، اظهار داشت: در آن مجلس، نظارت به این شکل وجود نداشت و حتی شورای نگهبان و این همه دفاتر نظارتی وجود نداشت و همه از جناح‌های مختلف آمدند و ثبت‌نام کردند؛ حتی منافقین هم در آن انتخابات ثبت‌نام کردند. همچنین گروه‌هایی مانند دفتر هماهنگی، نهضت آزادی و جبهه ملی نیز ثبت‌نام کردند و بهترین انتخابات و بهترین مجلس ثمره آن بود. نباید این‌قدر سختگیری کرده و فشار بیاوریم و فکر کنیم هرچه این فیلتر را تنگ‌تر کنیم، نتیجه مثبت‌تری خواهد داشت. مردم خودشان خوب می‌فهمند و بهترین‌ها را انتخاب می‌کنند، به ویژه در انتخابات مجلس شورای اسلامی که عمدتاً محلی بوده و مردم کاندیداها را بهتر می‌شناسند و انتخاب می‌کنند…»
حجت‌الاسلام مسیح مهاجری درباره عده‌ای از کاندیداهایی که قصد راه یافتن به مجلس یازدهم را دارند می‌نویسد: «…شهید آیت‌ا… سیدحسن مدرس، با ساده‌زیستی، استغنای طبع بی‌نظیر و استقلال فکری خود توانست در برابر فشارها بایستد و در مقاطع مهمی ایران را از سقوط نجات دهد. در نهایت، او حاضر شد شربت شهادت در غربت و تبعیدگاه بنوشد اما با دیکتاتوری رضاخانی سازش نکند. این ویژگی‌ها بود که آن سید ساده‌زیست بی‌تکلف را «مدرس» کرد با این همه نام و نشان و اعتبار و احترام در تاریخ و در خاطره ملت ایران. امروز افرادی هوس ورود به مجلس و تکیه زدن بر جای مدرس را دارند که پرونده‌های قطور سوءاستفاده‌های نجومی دارند و متهم به هزارها میلیارد تومان سوء‌استفاده و سال‌ها سوء‌مدیریت هستند. این افراد هرچند به دلیل برخورداری از حاشیه امن در هیچ محکمه‌ای پاسخگو نبودند ولی اسناد و مدارک مفاسد و سوء‌مدیریت آنها نزد کسانی موجود و محفوظ است که اگر دلسوز کشور باشند باید آنها را به شورای نگهبان ارائه نمایند تا آن شورا به وظیفه قانونی خود بدون ملاحظات جناحی عمل کند و اجازه ندهد چنین افرادی با چنین سوابقی از فیلترها عبور کنند و به خانه ملت راه یابند. تاسف‌بار اینکه کسانی حتی زمزمه جلوس این قبیل افراد بدسابقه بر کرسی ریاست مجلس را به گوش‌ها می‌خوانند تا چنین امر قبیح و مذمومی را در اذهان و افکار عمومی، عادی جلوه دهند. اگر این قبیل افراد بتوانند از فیلترهای احراز صلاحیت عبور کنند و با تبلیغات فریبنده به مجلس راه یابند، باید فاتحه مجلس را خواند. درست است که مجلس شورای اسلامی هم‌اکنون نیز فشل است، ولی با ورود این قبیل افراد که از قضا بسیار فریبکار هم هستند، بطور کامل از خاصیت خواهد افتاد. برای اینکه چنین فاجعه‌ای رخ ندهد، هم باید متصدیان فیلترهای احراز صلاحیت هوشیاری به خرج دهند و به قانون عمل کنند و هم مردم باید فریب تبلیغات چنین افرادی را نخورند و از رای دادن به آنها خودداری کنند.»(1)
کاندیداها هنگام ثبت‌نام باید علاوه بر شرایط لازم از سلامت جسمی در حد برخورداری از نعمت بینایی، شنوایی و گویایی و حداقل 30 و حداکثر 75 سال سن داشته باشند بنابراین مجلس صرفاً جای جوانان یا پیران یا میانسالان نیست چه بسیار فعالان سیاسی، بزرگان، مبارزان و مجاهدان در گروه‌های مختلف سنی در مقابل مدیران، کارگزاران، حاکمان و مسئولان با شهامت و شجاعت و قدرت بدون ترس و واهمه برای احقاق حق مردم پافشاری و استقامت نمودند و وظیفه مهم قانونگذاری و نظارتی خود را انجام دادند، منافع مردم را از منافع خود و گروه و دسته و حزبی که به آن وابسته بودند ترجیح دادند اما بارها دیده و شنیده‌ایم عده‌ای از کاندیداها و یا افرادی که به نمایندگی شهرها و مناطقی رسیده‌اند شناختی از زندگی مردم حوزه انتخاباتی خود نیز نداشتند.
نمایندگان مجلس باید در نخستین جلسه مجلس به شرح و ترتیب زیر سوگند یاد کنند و متن قسم‌نامه را امضاء نمایند: بسم‌الله الرحمن‌الرحیم
«من در برابر قرآن مجید به خدای قادر متعال سوگند یاد می‌کنم و با تکیه بر شرف انسانی خویش تعهد می‌نمایم که پاسدار حریم اسلام و نگهبان دستاوردهای انقلاب اسلامی ملت ایران و مبانی جمهوری اسلامی باشم، ودیعه‌ای را که ملت به ما سپرده به عنوان امینی عادل پاسداری کنم و در انجام وظایف وکالت، امانت و تقوی را رعایت نمایم و همواره به استقلال و اعتلای کشور و حفظ حقوق ملت و خدمت به مردم پای‌بند باشم، از قانون اساسی دفاع کنم و در گفته‌ها و نوشته‌ها و اظهارنظرها استقلال کشور و آزادی مردم و تامین مصالح آنها را مدنظر داشته باشم.» نمایندگان اقلیت‌های دینی این سوگند را با ذکر کتاب آسمانی خود یاد خواهند کرد. (اصل 67 قانون اساسی).
معمولاً فردی که خود را در معرض انتخاب رای‌دهندگان قرار می‌دهد لازم است شرایط و صفاتی از جمله سعه‌صدر داشته و دارای تجربه لازم، حسن تدبیر، حسن سابقه، پشتکار، قدرت تشخیص، بلند همتی، استقامت در برابر مشکلات، بیان حقایق در برابر مقامات، تسلط بر خشم و غضب، تواضع، ساده‌زیستی، دوری از اشرافی‌گری و تجمل‌گرایی و در نهایت مصلح و میانه‌رو باشد اما اگر نماینده‌ای در پی دریافت حقوق نجومی یا درآمدهای کلان باشد، زمین در محل مناسب برای احداث مسجد و حسینیه بگیرد اما به فروش برساند یا بر روی آن ویلا و آپارتمان و محل تجاری بسازد، یا به مال و ناموس مردم تجاوز کند، یا هنگام سفر گرفتار پرستویی بشود و نتواند خود را کنترل کند و آبروریزی به بار آورد، گرچه با «عذر بدتر از گناه» صیغه‌نامه یا صداقنامه ارائه دهد یا هنگام لابی‌گری به استاندار یا وزیر یا مسئولی توصیه نماید وابسته یا فرزند یا دوستش را که شایستگی‌های لازم را ندارد به ریاست اداره، سازمان و نهادی منصوب نماید یا با مدرک تقلبی مسئولیتی را به عهده بگیرد یا در واگذاری شرکت و موسسه‌ای حقوق مردم و بیت‌المال را تضییع کند یا برای دریافت ارز برخلاف حق و انصاف سفارش مفسد اقتصادی و زالوصفت و زراندوزی را نماید آن وقت است که مردم یاد داستان ارباب کیخسرو یزدی می‌افتند که گفته‌اند: «ارباب کیخسرو که 10 دوره نماینده جامعه زرتشتیان در مجلس شورای ملی بود و به همین دلیل از کرمان به تهران مهاجرت کرده بود، کتابخانه نفیس مجلس شورا را که از گنجینه‌های پرافتخار نه تنها ایران بلکه منطقه است، بنیان نهاد و ریاست آن را به شخصیت بافرهنگی مثل میرزا یوسف اعتصام‌الملک (پدر پروین اعتصامی) سپرد. آرامگاه فردوسی بی‌کمک او ساخته نمی‌شد. مردی درستکار و نیکوکار بود که در جنبش مشروطه و نیز دولت در تبعید حضور داشت. او همان است که به شهادت امام خمینی(ره)، مرحوم آیت‌ا… مدرس -یکی از پنج فقیه ناظر مجلس شورای ملی و نماینده بعدی تهران- درباره‌اش گفته بود: «در مجلس ما یک مسلمان هست، آن هم ارباب کیخسرو.» همین ارباب کیخسرو به گفته مرحوم استاد لرزاده که معماری یگانه، متدین و مورد وثوق علمای اسلام بود، هر ساله جشن مفصلی به مناسبت سوم شعبان و ولادت حضرت امام حسین(ع) در منزل خودش برگزار می‌کرده است. ارباب جمشید هم زرتشتی ثروتمندی بود که هنوز کوچه‌ای به نامش در خیابان منوچهری هست. او هم یک دوره نماینده زرتشتیان در مجلس شورای ملی بود و از بانیان بانک ملی به شمار می‌رود. دستش به خیر گشاده بود و در زمان‌های کم‌آبی، آب قنات‌های خودش را رایگان به مردم می‌داد. در مشروطیت هم از فعالان جنبش مشروطه بود…»(2)
نماینده مجلس باید براساس قوانین مصوب بدون وحشت از این یا آن با صراحت و بدون لکنت زبان با قدرت و شهامت و شجاعت در نطق‌های پیش از دستور خود هرگونه کوتاهی اجرایی حاکمان، کارگزاران، مسئولان سه قوه، وزراء حتی به رئیس‌جمهور تذکر دهد و از عدم احراز صلاحیت نترسد، نماینده باید بداند حق تحقیق و تفحص در تمام امور کشور را دارد و براساس اصل نود قانون اساسی «هرکسی شکایتی از طرز کار مجلس یا قوه مجریه یا قوه قضائیه داشته باشد می‌تواند شکایت خود را کتباً به مجلس شورای اسلامی عرضه کند و مجلس موظف است به این شکایت رسیدگی کند و پاسخ کافی بدهد…»
گروهی از اصولگرایان و اصلاح‌طلبان بنابه دلایلی که عنوان می‌کنند مجلس دهم را ناکارآمدترین مجالس ایران بعد از انقلاب اسلامی ایران می‌دانند. نظر خوانندگان آیینه یزد را به بخشی از اظهارات عده‌ای درباره عملکرد مجلس دهم جلب می‌نماید. «…مجلس دهم با تمام نقاط مثبت و منفی به پایان عمر خود نزدیک می‌شود. در چهار سال گذشته فارغ از حواشی که مجلس با آن درگیر بود از آتش زدن برجام، توزیع شبنامه، سلفی گرفتن‌های جنجالی و… با تلاش‌های مثبتی چون شناسنامه‌دار کردن کودکانی که مادر ایرانی دارند، طرح تقلیل مجازات تعزیری، قانون توسعه و اشتغال پایدار و قوانین رفع موانع تولید همراه بود. در این میان برخی نمایندگان درگیر مباحث قانونگذاری مجلس بودند و برخی بیشتر درگیر بازی‌های سیاسی و جنجال‌سازی. اما «بهترین نماینده مجلس دهم چه کسی است و چرا؟»، این سوالی بود که خبرگزاری خبرآنلاین در آستانه انتخابات مجلس یازدهم از مخاطبان خود پرسید و برخی کاربران در پاسخ به سوال خبرآنلاین، محمود صادقی را بهترین نماینده دهمین دوره مجلس شورای اسلامی دانستند. پروانه سلحشوری و علی مطهری به ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم این نظرخواهی قرار گرفته‌اند. در همین رابطه کاربری نوشت: «محمود صادقی نماینده تهران چون یک تنه علم مبارزه با فساد رو بلند کرد و خواستار شفافیت شد». «با وجود این که اصول فکری‌ام 180 درجه با آقای مطهری زاویه دارد، اما به نظرم جزو شجاع‌ترین و مفیدترین نماینده‌ها بودند. نماینده‌ای که منتظر دستور از بالا باشد نماینده مردم نیست…»»(3)
ای کاش در پایان هر دوره مجلس شورای اسلامی آمار نمایندگانی افزایش یابد که با دقت برای جلوگیری از تضییع حق ملت صبور و مقاوم ایران قوانین ارزشمند و مفید تصویب نمایند و با شهامت و شجاعت بر عملکرد کارگزاران و مدیران و حاکمان نظارت کنند. به امید آن روز
رضا سلطان زاده - مدیرمسئول
پی‌نوشتها:
1- جماران، 19/9/98
2- تهران- ایرنا، 31/4/97
3- خبرآنلاین، 21/9/98