دِنیس رِبریکو فاش کرد میخواهد از طریق تکنیکِ ویرایش دیانای به نام کریسپر، به زوجی که نمیخواهند فرزندشان ناشنوایی آنها را به ارث ببرد، کمک کند.
ناشنوایی نتیجه ازدسترفتن بخشی از دیانای است که سیستم شنوایی فرد را از رشد کردن باز میدارد – چیزی که ربریکو فکر میکند میتواند از طریق علم اصلاح ژنتیکی آن را ترمیم کند.
اما برنامههای او برای این کار با انتقاد شدید از سوی جامعه علمی و مجلۀ پزشکیِ ۱۵۰سالۀ نیچر مواجه شده است که نسبت به خطرات ناشناختۀ انتقال دیانای به فرزندان هشدار دادهاند.
ماریا وُرُنتسُوا
بعد از جنجالیشدن موضوع، دانشمندان ارشد روسی با بزرگترین دختر ولادیمیر پوتین، که یک متخصص غدد است، جلسهای گذاشتند تا درباره برنامه ربریکو صحبت کنند. واقعیت این است که پوتین یگانه فردی است که میتواند چراغ سبز استفاده از این تکنولوژی را بدهد و دخترش ماریا وُرُنتسُوا، که جلسه ۳ساعتی را بدون اینکه یک «بله» یا «خیر» واضح بدهد ترک کرد، به حرف او گوش میدهد.
اما آنچه ورونتسوا، که در مرکز ملی تحقیقات غدد کار میکند، گفته است این است که اصلاح ژنتیکی باید در بخش خصوصی ممنوع باشد و نمیتوان از پیشرفت علمی پیشگیری کرد. پوتین خودش به این کار تمایل دارد. او در سال ۲۰۱۷ گفت: اصلاح پیش از تولد دیانای باید «بزودی» آغاز شود.
پوتینِ ۶۶ ساله همچنین گفته بود اصلاح ژنتیکی تأثیر به مراتب بزرگتری بر جامعه خواهد داشت تا هوش مصنوعی.
پوتین هماکنون ۲میلیارد دلار برای تحقیقات ژنتیکی بودجه تخصیص داده است و دخترش ناظر کارهایی است که در این بخش انجام میشود.
کرملین هرگز تأیید نکرده که ورونستوا دختر پوتین است، پوتین تمایل ندارد دخترش در مرکز توجه باشد. اگر این پروژه پیش برود، بیوشیمیدان روسی جا پای دانشمند چینی، هی شیانکوئی، میگذارد که اعلام کرد دوقلوی دختری را با اصلاح ژنتیکی در مقابل ویروس اچآیوی مقاوم کرده است.
دولت چین این کار را محکوم کرد و از آن زمان خبری از او در دسترس نیست.
از زمانی که دانشمند چینی اقدام به اصلاح ژنتیکی کرد، دولت چین برای استفاده از این تکنولوژی مقراراتی تنظیم کرد و هنوز در آمریکا ممنوع است. دانشمندان منتظرند ببیند آیا تصمیم پوتین راه را برای آزمایشهای بیشتر در زمینه اصلاح ژنتیکی هموار میکند یا خیر.
ربریکو میگوید: تغییر ژنتیکی جنین درحالحاضر بسیار گران است و چیزی در حدود ۱۵۵۰۰ دلار هزینه دارد؛ اما با استفاده بیشتر ارزان خواهد شد.
اما منتقدان این کار میگویند هنوز مشخص نیست تأثیرات بلندمدت این تکنولوژی بر بدن انسان چه خواهد بود و ما هنوز بیش از یک دهه با اشراف پیداکردن به تمام جنبههای این تکنولوژی فاصله داریم.
دِنیس رِبریکو
تکنولوژی کریسپر با بریدن و چسباندن بخشهایی از دیانای برای تغییر ژنهایی که بر بدن تأثیر میگذارد، سروکار دارد. برای مثال، در فردی که یک اختلال ژنتیکی دارد، ژن اصلاحشده میتواند در آزمایشگاه تولید شود و سپس از طریق جراحی به بدن او پیوند زده شود تا بدن بتواند بیماری را درمان کند.
نگرانیها از اصلاح ژنتیکی به این دلیل است که هنوز مشخص نیست تأثیرات بلندمدت این کار چیست؛ ازطرفدیگر نگرانی از تولید «نوزادان طراحیشده» نیز وجود دارد.
ربریکو پیشتر ابراز امیدواری کرده بود بتواند این کار را در آزمایشگاهش در مرکز تحقیقات پزشکی کولاکو در مسکو انجام دهد. او گفت: «همه افراد معمولی علت این کار را میفهمند. هر بچه جدیدی که این زوج بیاورند، بدون اصلاح ژنتیکی، ناشنوا خواهد بود.»
اگرچه این دانشمند هنوز مطمئن نیست این کار موفقیتآمیز باشد، دقیقاً میداند کدام بخش از دیانای را باید هدف قرار دهد – موقعیت ۳۵ ژن GJB۲.
این دانشمند میگوید این اشتباه ژنتیکی در سیبری متدوال است و اگر هر دو والد این ژن را به ارث برده باشند، فرزندشان از بدو تولد ناشنوا خواهد بود. این زوج بسیار مشتاقند و راه دیگری برای جلوگیری از تولد فرزندی که ناشنوا نباشد، ندارند.
اما دانشمندان میگویند فرزندان سالم نباید برای آزمایشات کریسپر مثل خوکچههای آزمایشگاهی نگریسته شوند. اگرچه این کودکان قادر به شنیدن نیستند، زندگیشان با این وضعیت به خطر نمیفتد، آنها با وجود ناشنوایی میتوانند زندگی نسبتاً طبیعی داشته باشند.
پروفسور جولیان ساوولِسکو، از دانشگاه آکسفورد، میگوید: «اولین آزمایشهای انسانی باید با جنینها و نوزادانی آغاز شود که چیزی برای ازدستدادن ندارند و در وضعیت مرگ هستند.»
«نباید با جنینی آغاز کرد که میتواند زندگی زیبا و طبیعی داشته باشد.»
هی شیانکیو
دانشمند چینی، هی شیانکیو اوایل سال جاری اعلام کرد که از تکنولوژی کریسپر برای اصلاح ژنهای جنینهایی در آزمایشگاه استفاده کرده تا آنها را در مقابل ویروس اچآیوی که از پدرشان بهارث میبردند، محافظت کند.
دانشمندان از چین و سراسر دنیا اقدام این دانشمند چینی را اقدامی نامسئولانه توصیف کردند. آنها گفتند انتقال ویروس اچآیوی از پدر، درصورتیکه مادر عاری از این ویروس باشد، نادر است و حتی با وجود انتقال بیماری افراد میتوانند از طریق راههای کمتر خطرناک، زندگی کنند.
یک بیانیه بینالمللی که در ماه نوامبر در سازمانهای آمریکا، انگلستان و چین منتشر شد گفت: خطرات اصلاح ژنتیکی «بهقدری بزرگ» است که نباید روی جنینهایی که قرار است متولد شوند، انجام شود. آنها اعلام کردند، مورد دکتر هی «غیرقابلانتظار و عمیقاً ناراحتکننده» و در «رعایت استانداردهای اخلاقی» ناموفق بود.
ربریکو نیز پذیرفت که میخواسته چنین آزمایش مشابهی را برای محافظت از کودکانی که مادرانشان این ویروس را دارند، انجام دهد. اما براساس بیانیه ماه نوامبر کریسپر فقط درصورتی میتواند روی انسان زنده انجام شود که «هیچ جایگزین منطقی دیگری برای آن وجود نداشته باشد».
دانشمندان افزودند: هنوز مشخص نیست که تغییراتی که دانشمندان میخواهند روی ژنهای خاص انجام دهند، منجر به جهشهای ژنتیکی ناخواسته نشود یا ژنهای خفته را بیدار نکند.