یزدفردا

از زمان حمله نیروهای یمنی به تاسیسات آرامکو در قلب عربستان این کشور به دنبال این بود که به هر شکل ممکن ایران را اول توسط آمریکا و سپس توسط اروپا تحت فشار قرار دهد و این دو قدرت را در ماجرای آرامکو در کنار خود ببیند، اتفاقی که در نهایت افتاد و اروپا با فاصله از آمریکا، ایران را در ماجرای آرامکو مسئول دانست.

با وجود این به نظر نمی‌رسد موضع آمریکا و اروپا عربستان را راضی کرده باشد، چناچه نه اروپا کنش عملی فوری و مهمی علیه ایران انجام داد و نه آمریکا کنش مطلوب عربستان یعنی اقدام نظامی علیه ایران را مدنظر قرار داد.

عربستان هم با این تفاسیر با تمام مواضع تند و تیزش نه تنها اقدام عملی خاصی علیه ایران نکرد بلکه کم و بیش سخن از صلح و ترجیح کانال دیپلماتیک بر کانال درگیری نظامی راند.

بن سلمان، ولیعهد عربستان نیز در گفت‌و‌گویی تازه با «سی بی اس» آمریکا هرچند گفت که با «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا بر سر این اینکه حملات ۱۴ سپتامبر به تاسیسات نفتی آرامکو در عربستان سعودی یک اقدام جنگی از سوی ایران بوده، هم عقیده است، اما ادامه داد که اگر ایران حمایت از شبه نظامیان حوثی را متوقف کند، راه حل سیاسی در این کشور آسان‌تر خواهد بود.

علی ربیعی سخنگوی دولت نیز امروز درباره ارتباط با عربستان گفت: پیام‌هایی از عربستان به ما رسیده اما باید پیام علنی آن را بدانیم و یکی از پیام‌های آن می‌تواند پایان حمله به یمن باشد. اگر عربستان واقعا به دنبال تغییر رفتار باشد، استقبال می‌کنیم.

اما چرا عربستان در چنین وضعیتی حاضر به مصالحه با ایران است؟ برای پاسخ دقیق به این سوال باید به چند مسئله از جمله اولویت اقتصاد برای عربستان، باتلاق یمن و مشکلات داخلی محمد بن سلمان ولیعهد قدرت طلب عربستان به صورت همزمان توجه کرد.

آن چنان که محمد بن سلمان خود نیز در مصاحبه با «سی بی اس» تاکید کرده است که "هرگونه جنگی بین ایران و عربستان منجر به نابودی اقتصاد جهانی می‌شود." او حتی در همین قالب از مذاکره ترامپ با آمریکا حمایت کرده و گفته: دونالد ترامپ باید با حسن روحانی مذاکره و چارچوب معامله جدیدی را تدوین کند این همان چیزی است که ترامپ می‌خواهد و همه ما برای آن تلاش می‌کنیم.  بن سلمان به هیچ شکل مایل نیست قطار اقتصاد عربستان از ریل خارج شود.

مشکل دوم عربستان و بن سلمان باتلاق یمن است، یمنی که قرار بود با طوفان سعودی‌ها هم زمین قدرت نمایی ولیعهد تازه به قدرت رسیده باشد هم موقعیتی برای ادب کردن ایران، اما حالا عملا به باتلاقی تبدیل شده که هر روز دردسری تازه به لیست دردسرهای بن سلمان اضافه می‌کند. ولیعهد عربستان امیدوار است با کاهش تنش با ایران بتواند به شکل آبرومندانه و کم ضرری از یمن خارج شود.

مشکل سوم بن سلمان نیز مشکلات داخلی است. او در عربستان نه محبوبیت، نه اعتبار و نه قدرت سابق را دارد. عموم پروژه‌های سیاسی او شکست خورده. از یمن یا هر جای دیگری به آرامکو، یکی از نمادهای اقتصاد امن عربستان، حمله شده و حالا یک گروهان صعودی هم اسیر دست انصارالله شده است.

مشکل اساسی دیگر این است که او با بحران مشروعیت جدی بین سیاسیون و نظامی‌های عربستان مواجه است. طیف محافظه‌کار خاندان سعودی از این همه ماجرا جویی بی سود خسته است و نظامی‌ها از شکست پی در پی و تلفات دادن بر آشفته هستند.

در کنار تمام این‌ها بن سلمان یک سال پس از قتل خاشقچی با یک پرونده قتل دیگر هم رو به رو شده و آن هم قتل عبدالعزیز الفغم محافظ شخصی ملک سلمان که محافظ پادشاهان و سایه پادشاه مشهور بوده. هرچند رسانه‌های سعودی در روایت رسمی مرگ این نظامی برجسته عربستانی را حاصل یک نزاع شخصی می‌دانند، اما مخالفان حکومت عربستان نظر دیگری دارند.

چند ساعت بعد از انتشار این خبر قتل مجتهد، افشاگر مشهور خاندان آل سعود در خصوص قتل عبدالعزیز الفغم یک پست منتشر کرد و در توییتی نوشت: کشته شدن سرلشر "عبدالعزیز الفغم" محافظ شخصی "سلمان بن عبدالعزیز" پادشاه سعودی یک عملیات ترور سازمان یافته بود که با دستور محمد بن سلمان اجرا شده است. برخلاف روایت منابع دولتی و رسمی سعودی، محافظ شخصی سلمان، در منزل دوستش کشته نشده، بلکه این اقدام در کاخ سلطنتی در جده صورت گرفته است.

افشاگر خاندان سعودی افزود: بن سلمان، الفغم را از محافظان قدیمی می دانست که وفاداری اش را به خاندان آل سعود ثابت کرده بود، اما او به وفاداری این محافظ نسبت به خود اعتماد نداشت و چندین بار تمایل خود را برای حذف وی اعلام کرده بود. الفغم و ممدوح آل علی (که رسانه های سعودی مدعی هستند که وی قاتل است) توسط یک تیم دیگر در کاخ سلطنتی در جده کشته شدند و صدای شلیک به گوش رسیده است.

او در انتها افزود: قرار نبود الفغم و آل علی از میان برداشته شوند، اما آنها ناخواسته مانعی بر سر راه اجرای یک دستور غیرقابل پیش بینی بن سلمان بودند و به همین خاطر کشته شدند.

به این ترتیب به بن سلمان مایل است حدالمقدر با حفظ ظواهر با ایران بر سر میز مذاکره بنشیند و از وضعیت نبرد بدون پرچمی که دو طرف درگیر آن هستند به وضعیت نه جنگ، نه صلح یا صلح حداقلی دست پیدا کند.