یزدفردا
پایگاه خبری و تحلیلیزمان : 07 Bahman 1387 - 23:04
شناسه : 15041
بازدید : 3700
آشنايي با فرصتهاي فناوري اطلاعات-بانكداري الكترونيكي
انتخاب مطلب: انجمن رايحه سبز
یزدفردا "سعيد نوري آزاد – جام جم آنلاين :با نگاهي به روند شكل‌گيري علوم در دنيا درمي‌يابيم كه بسياري از علوم يا بر پايه تحقيقات نظامي استوار هستند و يا بر پايه تجارت براي دستيابي به محصولات پولساز. به‌عنوان مثال در زمان جنگ جهاني دوم، آلمان براي دستيابي به مقاصد نظامي به تحقيقات فضايي و الكترونيكي روي آورد كه محصول آن نيز طراحي انواع هواپيماهايي بود كه با فناوري آن روز قابل پياده‌سازي نبود و يا سيستم انتقال تصوير تلفني يا همان فكس از دستاوردهاي اين تحقيقات بود. اما نياز جوامع امروزي به گردش‌هاي مالي، يك نياز پايه و حياتي است زيرا واسطي براي تمام امور اقتصادي و اجرايي جوامع به شمار مي‌رود و نياز است تا با سرعت عمل آنها نيز هماهنگ باشد. به‌راستي آيا سيستم‌هاي سنتي بانكداري مي‌تواند جوابگوي نياز دستگاه‌هاي اجرايي امروز باشد؟
در نظام بانكداري سنتي تمام مراحل كار به‌صورت دستي انجام مي‌شد كه اين امر يكي از معايب اصلي آن نيز به‌شمار مي‌رود. در اين نظام بانكي كسي نمي‌تواند براي زمان دريافت‌ها، پرداخت‌ها و بطور كلي انجام امور بانكي از قبل برنامه‌ريزي دقيقي كند چرا كه عوامل بسياري در انجام يك تبادل وجه دخيل‌اند كه همگي آنها نيز با عوامل انساني و خطاهاي آن در ارتباط هستند. به زبان ساده در بانكداري سنتي تعيين وقت دست شما نيست.
تعريف
بانكداري الكترونيكي1 داراي تعاريف، شكل‌ها و نمونه‌هاي مختلفي است اما به‌طور كلي مي‌توان آن را اين‌گونه تعريف كرد «انجام رايانه‌اي امور بانكي اعم از داخلي و خارجي كه براي ارتباط بين مشتري و بانك، بانك و كارمند بانك و بانك با بانكي ديگر باشد را بانكداري الكترونيك گويند.» و البته بسياري از گونه‌هاي ديگر هستند كه شايد نتوان با اين تعريف آنها را پوشش داد اما از آنجا كه فناوري هر روز در حال رشد، تحول و دگرگوني است تعريف بسيار جامعي هم نمي‌توان براي اين امر در نظر داشت.
تاريخچه
بانكداري الكترونيك در جهان عمري در حدود عمر رايانه دارد، يعني از وقتي كه رايانه‌هايي با لامپ‌هاي التهابي ساخته شد انجام محاسبات و سرعت انجام امور بانكي نيز سرعت گرفت. اما تاريخچه شروع اين تحول در كشور ما را مي‌توان از اواخر دهه 60 در نظر گرفت يعني وقتي كه بانك‌ها شروع به رايانه‌اي شدن كردند و سرآمد اين تحول را مي‌توان تولد شبكه شتاب دانست.
نكته
درست است كه ما بانكداري الكترونيك را به رايانه‌اي شدن مرتبط مي‌دانيم اما بانكداري الكترونيك مساوي با مكانيزه شدن و رايانه‌اي شدن بانك‌ها نيست و مفهومي بسيار گسترده‌تر و عميق‌تر را در برمي‌گيرد.
مزايا
با توجه به اينكه نياز ما به بانك هر روز بيشتر و بيشتر مي‌شود و تبادلات مالي و اعتباري در اغلب كارهاي امروزه ما نقش فراواني دارد، تصور رفت وآمد به بانك و ايستادن در پشت پيشخوان بانك هم عذاب‌آور است و تقريبا انجام اين كارها با روش‌هاي سنتي حركت جامعه را متوقف مي‌كند. راهكار چيست؟ در بانكداري الكترونيك شما به‌واسطه امكانات ارتباطي مانند تلفن مي‌توانيد به بانك خود سر بزنيد و بسياري از امور را به سادگي انجام دهيد. يعني با امكانات معمولي مي‌توانيد كارهايي را انجام دهيد كه قبل از آن به‌جز مراجعه حضوري راهي براي انجام آنها وجود نداشت. مزاياي بانكداري الكترونيك بسيار فراتر از اين است. به‌عنوان مثال خودپردازها دستاوردي است تا عابران و رهگذران به راحتي بتوانند امور بانكي و اعتباري خود را به‌صورت 24ساعته انجام دهند، اموري مانند برداشت وجه، انتقال وجه، اعلام مانده‌حساب و اطلاع از گردش‌هاي حساب اموري است كه در بانكداري الكترونيك پيش پا افتاده تلقي شده و به‌عنوان خدمات عمومي ارايه مي‌شود. بزرگترين مزيت بانكداري الكترونيك صرفه جويي در وقت و جلوگيري از اتلاف سرمايه است. كه نمونه ساده و بارز آن را در انتقال وجه مي‌توان ديد. به‌عنوان مثال خانواده‌اي كه فرزندشان در شهري دور مشغول به تحصيل و يا انجام خدمت سربازي است در شكل سنتي براي ارسال پول براي او:
1– بايد هر دو در بانكي مشترك داراي حساب باشند.
2– پس از ارسال وجه مدتي در حدود سه روز كاري صبر كنند تا وجه در شهرستان قابل برداشت گردد.
اما در شكل الكترونيك فقط كافي است افراد در يك بانك (مشابه و يا غير مشابه) داراي حساب باشند و پس از اينكه والدين اقدام به انتقال وجه از هر طريق نمودند فرزندشان پس از چند ثانيه مي‌تواند وجه را از بانك برداشت كند، حال تفاوتي نمي‌كند در چه ساعت از شبانه روز و يا دركدام يك از ايام هفته باشد.
اعتبار
بانكداري الكترونيك بر پايه اعتبارات درون‌بانكي و بين‌بانكي است. يعني واريز يك مبلغ به حساب ديگر كاملا اعتباري است و نمود فيزيكي نخواهد داشت. حتي مي‌توان با داشتن اعتبار بانكي (بدون پول در حساب) خريد كرد و مبلغ را به پس از مدتي به بانك پرداخت كرد كه اين كار در بانكداري سنتي و به شكل عمده و براي تمام شهروندان، يك امر محال است. كارت‌هاي بانكي نيز در اين نظام به دو صورت اعتباري2 و يا بدهكار3هستند. با كارت‌هاي اعتباري مي‌توانيد خريد كنيد، هزينه‌ها را بپردازيد بدون اينكه در حسابتان آن پول را ذخيره كرده باشيد. كارت‌هاي اعتباري بر حسب توافق بين فرد و بانك به شخص واگذار مي‌شود كه مبلغ آن نيز بستگي به سيستم اعتبار سنجي بانك دارد. كارت‌هاي بدهكار برخلاف نامشان حاوي طلب شما از بانك هستند، يعني شما مبلغي را در حساب خود داريد و مي‌توانيد با استفاده از كارت بانك آن را خرج كنيد.
نياز
بانكداري الكترونيك داراي دو نياز عمده زير ساخت و فرهنگ است. زير ساخت بانكداري الكترونيك موارد زير را شامل مي‌شود 1. شبكه ارتباطي 2. ارتباط بين بانكي 3. واسطه‌هاي بانك و مشتري مانند ATM4، POS5و درگاه‌هاي اينترنتي 4. امنيت 5. قوانين حمايتي. فرهنگ نيز به‌عنوان پايه‌اي براي بانكداري الكترونيك نيازهايي همچون، فرهنگ استفاده از امكانات و خدمات را مي‌طلبد كه هر يك از اين نيازها در جاي خود جاي صحبت بسيار دارد كه در شماره‌هاي بعد به تمامي آنها خواهيم پرداخت.
كلام آخر
بانكداري الكترونيك به‌عنوان يك نياز و موتور حركتي اقتصاد در دولت الكترونيك است كه دور شدن از آن نه تنها جلوي پيشرفت كشور را مي‌گيرد بلكه روند حركت اقتصاد كشور را معكوس كرده و لطمات جبران ناپذيري را بر كشور وارد خواهد كرد.
پي‌نوشت‌ها
E-banking. 1
Debit. 2
Credit. 3
Point of seal. 4
Machine . Automatic teller.5
یزدفردا "سعيد نوري آزاد – جام جم آنلاين :با نگاهي به روند شكل‌گيري علوم در دنيا درمي‌يابيم كه بسياري از علوم يا بر پايه تحقيقات نظامي استوار هستند و يا بر پايه تجارت براي دستيابي به محصولات پولساز. به‌عنوان مثال در زمان جنگ جهاني دوم، آلمان براي دستيابي به مقاصد نظامي به تحقيقات فضايي و الكترونيكي روي آورد كه محصول آن نيز طراحي انواع هواپيماهايي بود كه با فناوري آن روز قابل پياده‌سازي نبود و يا سيستم انتقال تصوير تلفني يا همان فكس از دستاوردهاي اين تحقيقات بود. اما نياز جوامع امروزي به گردش‌هاي مالي، يك نياز پايه و حياتي است زيرا واسطي براي تمام امور اقتصادي و اجرايي جوامع به شمار مي‌رود و نياز است تا با سرعت عمل آنها نيز هماهنگ باشد. به‌راستي آيا سيستم‌هاي سنتي بانكداري مي‌تواند جوابگوي نياز دستگاه‌هاي اجرايي امروز باشد؟
در نظام بانكداري سنتي تمام مراحل كار به‌صورت دستي انجام مي‌شد كه اين امر يكي از معايب اصلي آن نيز به‌شمار مي‌رود. در اين نظام بانكي كسي نمي‌تواند براي زمان دريافت‌ها، پرداخت‌ها و بطور كلي انجام امور بانكي از قبل برنامه‌ريزي دقيقي كند چرا كه عوامل بسياري در انجام يك تبادل وجه دخيل‌اند كه همگي آنها نيز با عوامل انساني و خطاهاي آن در ارتباط هستند. به زبان ساده در بانكداري سنتي تعيين وقت دست شما نيست.
تعريف
بانكداري الكترونيكي1 داراي تعاريف، شكل‌ها و نمونه‌هاي مختلفي است اما به‌طور كلي مي‌توان آن را اين‌گونه تعريف كرد «انجام رايانه‌اي امور بانكي اعم از داخلي و خارجي كه براي ارتباط بين مشتري و بانك، بانك و كارمند بانك و بانك با بانكي ديگر باشد را بانكداري الكترونيك گويند.» و البته بسياري از گونه‌هاي ديگر هستند كه شايد نتوان با اين تعريف آنها را پوشش داد اما از آنجا كه فناوري هر روز در حال رشد، تحول و دگرگوني است تعريف بسيار جامعي هم نمي‌توان براي اين امر در نظر داشت.
تاريخچه
بانكداري الكترونيك در جهان عمري در حدود عمر رايانه دارد، يعني از وقتي كه رايانه‌هايي با لامپ‌هاي التهابي ساخته شد انجام محاسبات و سرعت انجام امور بانكي نيز سرعت گرفت. اما تاريخچه شروع اين تحول در كشور ما را مي‌توان از اواخر دهه 60 در نظر گرفت يعني وقتي كه بانك‌ها شروع به رايانه‌اي شدن كردند و سرآمد اين تحول را مي‌توان تولد شبكه شتاب دانست.
نكته
درست است كه ما بانكداري الكترونيك را به رايانه‌اي شدن مرتبط مي‌دانيم اما بانكداري الكترونيك مساوي با مكانيزه شدن و رايانه‌اي شدن بانك‌ها نيست و مفهومي بسيار گسترده‌تر و عميق‌تر را در برمي‌گيرد.
مزايا
با توجه به اينكه نياز ما به بانك هر روز بيشتر و بيشتر مي‌شود و تبادلات مالي و اعتباري در اغلب كارهاي امروزه ما نقش فراواني دارد، تصور رفت وآمد به بانك و ايستادن در پشت پيشخوان بانك هم عذاب‌آور است و تقريبا انجام اين كارها با روش‌هاي سنتي حركت جامعه را متوقف مي‌كند. راهكار چيست؟ در بانكداري الكترونيك شما به‌واسطه امكانات ارتباطي مانند تلفن مي‌توانيد به بانك خود سر بزنيد و بسياري از امور را به سادگي انجام دهيد. يعني با امكانات معمولي مي‌توانيد كارهايي را انجام دهيد كه قبل از آن به‌جز مراجعه حضوري راهي براي انجام آنها وجود نداشت. مزاياي بانكداري الكترونيك بسيار فراتر از اين است. به‌عنوان مثال خودپردازها دستاوردي است تا عابران و رهگذران به راحتي بتوانند امور بانكي و اعتباري خود را به‌صورت 24ساعته انجام دهند، اموري مانند برداشت وجه، انتقال وجه، اعلام مانده‌حساب و اطلاع از گردش‌هاي حساب اموري است كه در بانكداري الكترونيك پيش پا افتاده تلقي شده و به‌عنوان خدمات عمومي ارايه مي‌شود. بزرگترين مزيت بانكداري الكترونيك صرفه جويي در وقت و جلوگيري از اتلاف سرمايه است. كه نمونه ساده و بارز آن را در انتقال وجه مي‌توان ديد. به‌عنوان مثال خانواده‌اي كه فرزندشان در شهري دور مشغول به تحصيل و يا انجام خدمت سربازي است در شكل سنتي براي ارسال پول براي او:
1– بايد هر دو در بانكي مشترك داراي حساب باشند.
2– پس از ارسال وجه مدتي در حدود سه روز كاري صبر كنند تا وجه در شهرستان قابل برداشت گردد.
اما در شكل الكترونيك فقط كافي است افراد در يك بانك (مشابه و يا غير مشابه) داراي حساب باشند و پس از اينكه والدين اقدام به انتقال وجه از هر طريق نمودند فرزندشان پس از چند ثانيه مي‌تواند وجه را از بانك برداشت كند، حال تفاوتي نمي‌كند در چه ساعت از شبانه روز و يا دركدام يك از ايام هفته باشد.
اعتبار
بانكداري الكترونيك بر پايه اعتبارات درون‌بانكي و بين‌بانكي است. يعني واريز يك مبلغ به حساب ديگر كاملا اعتباري است و نمود فيزيكي نخواهد داشت. حتي مي‌توان با داشتن اعتبار بانكي (بدون پول در حساب) خريد كرد و مبلغ را به پس از مدتي به بانك پرداخت كرد كه اين كار در بانكداري سنتي و به شكل عمده و براي تمام شهروندان، يك امر محال است. كارت‌هاي بانكي نيز در اين نظام به دو صورت اعتباري2 و يا بدهكار3هستند. با كارت‌هاي اعتباري مي‌توانيد خريد كنيد، هزينه‌ها را بپردازيد بدون اينكه در حسابتان آن پول را ذخيره كرده باشيد. كارت‌هاي اعتباري بر حسب توافق بين فرد و بانك به شخص واگذار مي‌شود كه مبلغ آن نيز بستگي به سيستم اعتبار سنجي بانك دارد. كارت‌هاي بدهكار برخلاف نامشان حاوي طلب شما از بانك هستند، يعني شما مبلغي را در حساب خود داريد و مي‌توانيد با استفاده از كارت بانك آن را خرج كنيد.
نياز
بانكداري الكترونيك داراي دو نياز عمده زير ساخت و فرهنگ است. زير ساخت بانكداري الكترونيك موارد زير را شامل مي‌شود 1. شبكه ارتباطي 2. ارتباط بين بانكي 3. واسطه‌هاي بانك و مشتري مانند ATM4، POS5و درگاه‌هاي اينترنتي 4. امنيت 5. قوانين حمايتي. فرهنگ نيز به‌عنوان پايه‌اي براي بانكداري الكترونيك نيازهايي همچون، فرهنگ استفاده از امكانات و خدمات را مي‌طلبد كه هر يك از اين نيازها در جاي خود جاي صحبت بسيار دارد كه در شماره‌هاي بعد به تمامي آنها خواهيم پرداخت.
كلام آخر
بانكداري الكترونيك به‌عنوان يك نياز و موتور حركتي اقتصاد در دولت الكترونيك است كه دور شدن از آن نه تنها جلوي پيشرفت كشور را مي‌گيرد بلكه روند حركت اقتصاد كشور را معكوس كرده و لطمات جبران ناپذيري را بر كشور وارد خواهد كرد.
پي‌نوشت‌ها
E-banking. 1
Debit. 2
Credit. 3
Point of seal. 4
Machine . Automatic teller.5