یزدفردا

یزدفردا "ناصر حیدرزاده : ما نیز به نوبه خود به ملت بریتانیا ، تبریک و تهنیت فرستاده و با کمال صداقت ، غبطه و ناراحتی خود را بر ملا ساخته ، به این واسطه ، که ما نیز، حول وحوش صد و اندی سال ، قبل از آن ، در خطه یزد قبه فهادان ، معروف به دوازده امام ، محل اجماع عالمان ، امراء، مهندسین و هنرمندان بوده، که این بارگاه ، برای شور و بحث و آموزش بنا گردید .

 به سال 429 هجری قمری( یعنی حدود 1000 سال قبل)!!!.

که یکی از مراکز علم آموزی ،در دوران خود و بعد از آن محسوب بوده است. 

 اما به اجمال به معرفی مراکز علمی ، که در زمان خود معروف به مدرسه بوده ، همچون اصطلاح ،Academy ،در محاوره غرب پرداخته، فقط در یک نقطه مرکزی شهر باستانی  یزد (محله فهادان) ،تا یک مشت نمونه ای از خروار باشد .

1- مدرسه ،" college" شیخ الاسلام اعظم : تاُ سیس در اوایل سال 400 هجری قمری ، که محل آ ن مکانی بوده که روبروی آن مسجد چهل محراب فهادان در دیگر سوی میدان و مصلی آن بعداُ بنا گردیده است ، که موسس آن قریب به یقین باید شیخ الاسلام اعظم سعید موُتمد الدین ابی بکر بن یوسف یزدی (عارف اعظم ) ، متوفی به سال 430 هجری قمری باشد. (تاُسیس فریب به یقیین هزار سال)....... .

2- مدرسه..( ارسلان خاتون) - این بنا به امر ارسلان خاتون ، همسر علاء الدوله ، بین سال های 504 الی 513 هجری قمری دائر گردید. عمربنا{900 سال}!. مکان نامعلوم.!..........

3- مدرسه ضیائیه : که از آثار عارف ، مولانا ضیاء الدین حسین رضی بن مولانا شرف الدین علی بوده ، که در سنه 631 هجری قمری ، امر به بنا شده ، و توسط اولاد ، بسط و گسترش یافته ، که در سال 705 هجری قمری به ختم کمال رسید. (800 سال قبل)

 4- گنبد شیخ احمد فهادان : مکانی که مولانا فخرالدین احمد اسفنجردی ، عالم و عارف و برادرش مولانامحمداسفنجردی و تقی الدین اولاد و... ، به وعظ و تدریس مشغول بودند.

سال تاُ سیس بنای مدرسه اولیه و بانی آن معلوم نیست .اما آنچه مقبول است ،قبل از وفات شیخ بناگردیده ، چون وفات شیخ به سال 727 هجری قمری ثبت است ، ما بنا را بر کم گذاشته و تاُسیس آن را واقع در سال 700هجری قمری قلمداد می کنیم.عمر بنا، ( قریب 700 سال) 

 5- گنبد مدرسه هشت( مدرسه حسینیان ) : این مدرسه، به سال 726 هجری قمری ،توسط سید شرف الدین حسین، امر به بنا گردیده و توسط فرزندش امیر معین الدین اشرف ، بسط و گسترش و به کمال رسید. عمر بنا (700 سال)

 6- کوچه کتابخانه : بنا به عرف ، باید در جوار مدرسه ای واقع بوده باشد ،که نه ثبت است ونه دارای نظریه ای و نه تحقیقی در بابت آن. عمر بنا ( نامعلوم!!! )

 7- و...شاید که چندتای دیگر که در تاریخ نامی از آنها نداریم ، یا مدارسی کوچکتر که واجد اهمیت ، برای ثبت در تاریخ زمان خود نبوده اند.( اما ...بایدبه احداث این هفت مرکز اشائه دهنده علم ،فقط در طی 1000 تا 700 سال قبل بسنده کنم . ویاد آور شویم ،که در حال حاضر ، با کمال شگفتی ، در بافت قدیم محله فهادان ، حتی یک مدرسه ابتدائی ، نیز وجود ندارد.!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!)

 دراصل ، فارغ التحصیل ها و اساتید این مدارس یا کالج ها و آکادمی ها ، یا به زبان محاوره ای جدیدمان ، دانشگاه ها و... ، چه اشخاصی بوده اند؟؟؟!!!. .........

در واقع اثبات وجود این مدارس ، به وجود عمل و عاملین متخصص در هر فن و رشته ای باز میگردد. و آثار و نامی که از آنها باقی مانده است. که  در این مقال نمی گنجد ،و به صورت جسته ، گریخته ، به آن می پردازیم.

در زیر این سقف های بلند ، معماران ،مهندسان ، مواد شناسان ، رنگرزان ، رنگ سازان ، طراحان ساختمان ، لوازم صنعت ، نساجی ،و... هنرمندان نقاش ، حکاک ، خطاط ، حجار و... نویسندگان و اکابر ، شعرا، منشیان ، حسابرسان ، حکما و حکیمان ،داروشناسان و دارو سازان ،راصدین و عالمان نجوم ،و...........پای بر عرصه ظهور نهاده و همین ها بودند ،که مدارس بعد را احیاء کردند.

همین ها برج و باروی شهر را طراحی و پی افکندند . این ها بودند که با علم خود در دل زمین از ده ها کیلومتر ، آنسوی تر ، از دامن کوه ها ، مسیر یابی و سختی سنجی زمین را به دست آورده تا آب شرب قنات را در نقطه به نقطه شهر رسا نند ، تا اهالی شهر را سیراب و شهر را آباد کنند.

 اینها کسانی بودند ، که ادوات و طرح ساعت وقت الساعه را ، رسم و بر راُس بلندای نشاندند. 

 اما...چه شد؟ ، که این جامعه انباشته ، از علم وهنر، به بیراهه رفت و چند قرونی بعد به ورطه فراموشی افتاد.!!!.

 چه شد ؟ که به جای حفظ و حراست از کتب و نوشته های آن عالمان و راه و طریقت آنها ، ناگاه به صرافت حفظ قبور آنها و خرافه گوئی افتادند.!!! 

 چرا به جای درس وتحصیل ، در زیر این گنبد ها ، به فکر قبرستان نمودن آنها افتادند؟؟؟!!!.

آن حداقل شش کتابخانه واقع در محله فهادان ، چه شد؟؟؟!!!

و عذر بد تر از گناه ، که کتاب هایش چه شد!!!.

وای و صد افسوس

 اما اگر بودند و آنراه طویل را بر طریقت بودند و بودیم تا به امروز ، ما نیز در این زمانه جشن بزرگ هزاره دانشگاه شیخ الاسلام اعظم یوسف یزدی را ، با غرور و سربلندی ، میگرفتیم.

 افسوس و صد افسوس!!

انشاء ا... اگر روزگار وقت را از ما مضایقه نگرداند ، در مقاله ای دیگر اسامی تمامی مدارس یزد ، که ثبت در تاریخ است از اولین دوران ، تا اواخر دوران قاجاریه را معرف به حضور فردائیان  خواهم کرد.

یزدفردا