زمان : 19 Dey 1395 - 20:29
شناسه : 133248
بازدید : 28581
18 سال خشکسالی در طبس،خشک شدن قنات ها، خالی شدن روستاها و حاشیه نشینی در شهرها / مسئولان فکر چاره کنند/ 18 سال خشکسالی در طبس،خشک شدن قنات ها، خالی شدن روستاها و حاشیه نشینی در شهرها 18 سال خشکسالی، شهرستان طبس را زمره شهرهای بحرانی شدید قرار داده است و این امر باعث شده تا بسیاری از روستائیان و عشایر محلی زندگی خود را ترک کرده و به حاشیه نشینی در طبس روی بیاورند که این امر درآینده طبعات بسیار سنگینی را در پی خواهد داشت.

حمید رضا حجازیبه گزارش خبرنگار یزد فردا در طبس: شرایط خشکسالی در طبس سبب شده تا سطح منابع آب های زیر زمینی به شدت کاهش یابد و در بسیاری از روستاها دبی آب آن ها به یک سوم کاهش یافته است و این امر باعث شده تا  به کشاورزی درشهرستان آسیب جدی و جبران ناپذیر وارد شده و سطح زیر کشت کاهش پیدا کند.

تخریب مراتع و کمبود آذوقه سبب شده تا بسیاری از دامداران دام های خود را بفروشند و به شهرها کوچ کنند.

شرایط خشکسالی تنها منحصر به  حوزه دامداری و کشاورزی نبوده بلکه روستاییان و عشایر در حوزه آب آشامیدنی هم دچار مشکل هستند به طوری که تمام انرژی بخشداران صرف تامین آب روستاها آن هم به وسیله تانکر می شود.

*آبرسانی به 71 روستا با تانکر

چندی پیش فرمانده ناحیه مقاومت بسیج سپاه طبس نیز از  آبرسانی  ۷۱ روستای شهرستان شامل: دو هزار و ۸۷۱ خانوار با جمعیتی بالغ بر ۱۰ هزار و ۹۵۱ نفر با تانکر توسط بسیج سازندگی خبر داده بود.

تداوم قهر طبیعت در طبس موجب شده که حتی شتر که به‌عنوان مقاوم‌ترین حیوان کویر شناخته می‌شود هم توان مقاومت خود را از دست دهد؛ متأسفانه جمعیت شتران شهرستان طبس طی 10 سال اخیر، 10 هزار نفر کم شده است.

طبس به‌عنوان کم‌باران‌ترین شهر استان خراسان جنوبی، با حدود 53 میلی‌متر بارندگی و با توجه به اثرات این 18 سال خشک‌سالی وحشتناک که دامن‌گیر این شهرستان شده، نیازمند توجه بیشتر دولت است.

دامداران و کشاورزان قشری هستند که از نظر مسؤولیت‌های اجتماعی و انسانی در تأمین 98 درصد از امنیت غذایی کشور سهم دارند اما تقریباً از هیچ نوع حمایت اجتماعی برخوردار نیستند.

شهرستان طبس دارای بیش از هفت هزار بهره‌بردار بخش کشاورزی و دامداری است، اگر به مشکلات آنها رسیدگی نشود به طور قطع استان خراسان جنوبی در این بخش دچار بحران خواهد شد و باید به فکر زندان بزرگتری برای این شهر بود.

اگر نمی خواهیم تمامی روستاهای این شهرستان همانند دیگر روستاهایی که خالی از سکنه شدند ویران گردد و پرونده آن برای همیشه بسته شود اکنون باید به یاریشان شتافت.

فاجعه‌ی خشکسالی در طبس به حدی عمیق شده است که رئیس نظام صنفی کارهای کشاورزی کشور را وادار به سفر به این شهرستان کرد؛ این سفر و بازدیدها و جلسات مرتبطش، جای امیدی را در دل کشاورزان و دامپروران طبس باز کرد.

ولی تا کنون خبر امیدوار کننده ای در این خصوص منتشر نشده است.

وضعیت جوی در طبس به گونه ای است که بارندگی در جای جای آن متفاوت و پراکندگی بارندگی یکنواخت نمی باشد. لذا علیرغم بارندگی مناسب در بعضی از نقاط در اکثر نقاط این شهرستان بارندگی مناسب و مؤثری انجام نبوده است، اکثر بارندگی های سال زراعی جاری به جزء یک مورد زیر 10 میلیمتر بوده که آن هم در افزایش ذخیره آب های زیرزمینی و تأمین قسمتی از نیاز آبی محصولات زراعی مؤثر نبوده است.
لازم به ذکر است این شهرستان با میانگین 37 میلیمتر بارندگی در سال جاری تقریباً از کمترین میزان بارندگی در بین شهرستان های استان خراسان جنوبی برخوردار بوده است.
 

  لذا عدم بارندگی مناسب و پراکنش غیر یکنواخت و کمبود رطوبت، منجر به وقوع خشکسالی های پی در پی در چند سال اخیر گردیده است.

میزان بارندگی در یک دوره آماری 11 ساله بین سال های 74 تا 84 به میزان 1/87 میلیمتر بوده و این میانگین در دوره آماری 11 ساله بین سال های 85 تا 95 به میزان 7/63 میلیمتر می باشددر حالیکه میانگین بارندگی در پنج سال اخیر کاهش چشمگیری داشته و به 2/52 میلیمتر رسیده است و میزان بارندگی در سال جاری  نیز 37 میلیمتر بوده که نسبت به میانگین 32 ساله شهرستان که 7/79 میلیمتر می باشد به میزان 6/53 درصد کاهش داشته است.
لیکن کاهش شدید بارندگی در سال جاری و عدم بارندگی موثر به همراه اثرات تجمعی خشکسالی های 18 ساله، بحران خشکسالی شهرستان را بسیار حادتر و خسارات وارد شده را وسیع تر و غیر قابل جبران کرده به گونه ای که شرایط بسیار نگران کننده و اسف باری برای کشاورزان و دامداران این شهرستان ایجاد شده است.

 گزارش وضعیت موجود شهرستان:

خشکسالی های 18 سال اخیر ، خسارات جبران ناپذیری به کشاورزان، دامداران و عشایر وارد کرده  و اکثر منابع آبی شهرستان به خصوص قنات ها با افت شدید آبدهی مواجه و از سوددهی خارج شده و با توجه به کاهش سطح های زیر کشت، درآمد حاصله تأمین کننده هزینه ها، بدهی های بانکی و حتی مخارج تعداد زیادی از خانوارهای بهره بردار نمی باشد.                                                                                                            

افت شدید سفره های آب زیر زمینی باعث شده تا 42 رشته قنات خشک و فاقد آبدهی شده و از چرخه تولید خارج گردند؛ خشکسالی های متوالی سال های گذشته و سال جاری باعث کاهش چشمگیر آبدهی قنات ها، چشمه ها و چاه ها گردیده به طوری که آبدهی منابع آبی شهرستان از 5200 لیتر در ثانیه در قبل از خشکسالی به 3200 لیتر در ثانیه در سال 91 و 2536 لیتر بر ثانیه در سال جاری کاهش یافته که این مسئله علاوه بر کاهش آبدهی، کاهش کیفیت و شور شدن آب چاه های کشاورزی را نیز به دنبال داشته است.

این موضوع هزینه های هنگفت جابجایی چاه را به کشاورزان بحران زده تحمیل کرده است و همچنین کاهش آبدهی قنوات، لزوم سرمایه گذاری در امر پیشکار کنی قنوات را ضروری و اجتناب ناپذیر کرده است که با توجه به هزینه زیاد آن از توان کشاورزان خسارت دیده خارج است.

کاهش آبدهی منابع آبی ، سطح زیر کشت محصولات زراعی و کاهش عملکرد محصولات باغی را به علت کم آبیاری بدنبال داشته و 3473 هکتار از سطح زیر کشت محصولات زراعی کاهش یافته است .

  با توجه به از بین رفتن بوته ها  و تخریب شدید مراتع در 18 سال خشکسالی سنوات گذشته و سال جاری و از طرفی وابستگی 70درصد دامداران شهرستان به مراتع ، خسارات جبران ناپذیری به دامداران متکی به مراتع وارد شده و دامداران مجبور به فروش دام خود به منظور تأمین هزینه ها شده اند که این موضوع در مراتع به معنی از بین رفتن سرمایه دامداران و عشایر بوده و تأمین حداقل معیشت و ادامه زندگی آنان را با مشکل جدی روبرو ساخته و این افراد نیازمند مساعدت ویژه مسئولان می باشند.

همچنین خشکسالی ایجاد شده در سال جاری خسارات جبران ناپذیر و گسترده ای به دامداران و عشایر این شهرستان نیز وارد کرده است از جمله:کاهش آب چاه های مالداری و مشکلات تأمین آب در مراتع و افزایش هزینه های آبرسانی،کاهش تولید شیر در دام های داشتی و افزایش مرگ و میر بزغاله ها و بره ها و کاهش درآمد خانوارهای روستایی، ضعف و لاغری دام های داشتی و عدم امکان جفتگیری مجدد و کاهش آبستنی، کاهش تولید عسل در زنبورستان ها و تلفات کلنی های زنبور عسل،  افزایش مصرف علوفه دستی به دلیل ضعف مراتع و در نتیجه بالا رفتن سرسام آور قیمت علوفه، افزایش قیمت خوراک  دام ودر نتیجه فروش اجباری دام ها به وعده شش ماه تا یک سال و از بین رفتن جامعه دامداری،سقط جنین و مرده زایی گله های مرتعی به دلیل ضعف بنیه دامها، خشکسالی حادث شده، زمینه فعالیت آفات خشکی دوست و گرما دوست را فراهم کرده و آفات حالت طغیانی به خود گرفته به طوریکه با چندین نوبت سمپاشی و صرف هزینه بسیار زیاد کنترل نشده و خسارات زیادی به محصولات زراعی و باغی این شهرستان و کشاورزان وارد گردیده است.

*فرماندار ویژه طبس: خشکسالی طبس سبب مهاجرت روستاییان شد

معاون استاندار و فرماندار ویژه طبس نیز در گفتگو با خبرنگار ما گفت: با بیان اینکه بارندگی‌های کم در این شهرستان سبب عدم آبگیری سدها شده است، گفت: خشک شدن آب قنات‌ها سبب کاهش قدرت کشاورزان و مهاجرت روستائیان از روستا به شهر و افت شدید آب‌های زیرزمینی شده است.

وی افزود: میزان بارندگی در سال زراعی گذشته حدود 53 میلیمتر و سال جاری 36 میلیمتر بوده که این کمبود بارندگی باعث کم شدن ذخایر آب زیرزمینی و کاهش آبدهی چاه‌ها و عدم آبگیری سد نهرین شده است و در سال جاری با توجه به اینکه تصفیه‌خانه از مدار خارج شده باید این نیاز از آب زیرزمینی تامین شود.

سید مهدی طلایی‌مقدم با بیان اینکه بارندگی‌های کم در شهرستان طبس سبب عدم آبگیری سدها در این شهرستان شده است، گفت: خشک شدن آب چشمه و قنات‌ها سبب کاهش قدرت کشاورزان و مهاجرت روستائیان از روستا به شهر و افت شدید آب‌های زیرزمینی شده است.

وی عدم تأمین آب بهداشتی، عدم تامین علوفه برای دامداران، عدم پرداخت دام و بدهی به بانک‌ها و عدم خرید دام از مهم‌ترین مشکلات کشاورزان و دام پروران طبس دانست و افزود: خشکسالی سبب پیشروی کویر به سمت شهرستان طبس شده است.

طلایی‌مقدم انتقال آب از خارج از حوزه را بسیار بااهمیت دانست و افزود: سه برنامه شامل برنامه کوتاه مدت، میان مدت و طولانی مدت برای کاهش اثرات خشکسالی در این شهرستان برنامه‌ریزی شده است.

وی حفر چاه را از جمله برنامه های کوتاه مدت و مطالعه دشت‌های طبس و چاه‌های ژرف را جزو برنامه های میان مدت و انتقال آب خارج از شهرستان را از جمله برنامه های بلند مدت دانست.

 

* مدیر جهاد کشاورزی طبس: در اثر خشکسالی 42 رشته قنات در طبس خشک شده است

معاون رییس سازمان و مدیر جهاد کشاورزی طبس نیز در گفتگو با خبرنگار ما در طبس گفت: در سال زراعی گذشته۳۷ میلیمتر بارندگی در طبس داشته ایم و کلیه بارندگی ها غیرموثر بوده است ومیزان بارندگی سال گذشته نسبت به میانگین 32 ساله،  53/6درصد کاهش داشته است.

وی افزود: درمدت 18سال خشکسالی۴۲ رشته قنات خشک شده است و آبدهی منابع آبی شهرستان از ۵۲۰۰ لیتر در ثانیه در سال ۸۴ به ۲۵۰۰ لیتر در ثانیه کاهش یافته است.

داوود بخشایی ادامه داد: خشکسالی سبب کاهش ۳۵۰۰ هکتار سطح زیر کشت در شهرستان شده و تعداد دام های سبک از ۳۱۸ هزار در سال ۸۴ به ۱۴۲ هزار در سال جاری رسیده است که بیانگر ۵۵ درصد کاهش می باشد.

وی گفت: تعداد شتر از ۱۳ هزار و 200 نفر در سال ۸۴ به ۷۶۰۰ نفر در سال جاری رسیده و تولید عسل نیز به ازای هر کندو از ۱۰ کیلوگرم به شش کیلوگرم کاهش داشته است.

مدیر جهاد کشاورزی طبس خاطر نشان کرد: در سال جاری عدم باروری، سقط جنین و مرده زایی از ۵ درصد در سالیان قبل به ۲۵ درصد افزایش پیدا کرده است.

وی گفت: میزان استحصال آب از ۱۶۷ میلیون متر مکعب به ۷۹ میلیون متر مکعب کاهش پیدا کرده و علوفه مراتع  نیز از ۱۵۴ میلیون تن در سال ۸۴ به ۷۷ میلیون تن در سال جاری رسیده است که این شاخص ها عمق فاجعه وگستردگی خسارات را نشان می دهد.

بخشایی گفت: استان خراسان جنوبی سومبن استان خشکسال کشور و خشکسالی طبس ،خشکسالی حاد وبسیارشدیددرجه بندی شده است.

وی افزود: با توجه به شاخص های اشاره شده، خشکسالی های 18 سال اخیر ، خسارت جبران ناپذیری به کشاورزان و دامداران وارد کرده است که توجه ویژه مسولان را با توجه به خشکسالی حاد شهرستان می طلبد و لازم است : سهم مناسبی از28 میلیارد تومان اعتبار ابلاغی خشکسالی جدید که به مدیریت بحران استان اختصاص یافته است برای شهرستان طبس جهت کاهش خسارات خشکسالی شهرستان و بازتوانی بخشی از آسیب های وارده در نظر گرفته شود.

 

*مدیر آب و فاضلاب طبس: انتقال آب از سرشاخه های کارون راه حل مشکل آب شهر طبس است

مدیر آب و فاضلاب طبس نیز گفت: خشکسالی از حالت پدیده به یک واقعیت اقلیمی تبدیل شده است و ما نیز بحران و کمبود آب را به مسئولان استان و شهرستان اعلام کرده ایم.

وی با بیان اینکه تاکنون تنگناهای مالی مانع اقدام موثر بوده است گفت: ۱۷ هزار و 200 مشترک  داریم که سالانه شش میلیون متر مکعب آب مصرف می کنند و سرانه مصرف به ازای هر نفر۴۰۰ لیتر در شبانه روز است که در روزها و فصل گرما از ۵۰۰ لیتر هم فراتر می رود.

محمد زاده بهسازی و مهندسی مجدد کلیه منابع آب با هدف بهره وری حداکثری، نشت یابی شبکه آبرسانی، استفاده از چاه های اجاره ای و حفر دو حلقه چاه ، کنتور گذاری، اخطار به مشترکین پرمصرف و  اطلاع رسانی صریح و شفاف را از جمله اقدامات انجام شده برای مقابله با بحران کم آبی عنوان کرد.  

وی شیرین سازی آبهای شور، انتقال آب از سرشاخه های کارون و اجرای طرح فاضلاب را از جمله راه حل های دیگر برای مشکل آب شهر طبس دانست.

 

* فاجعه خشکسالی نفس های هفت هزار بهره بردار بخش کشاورزی و دامداری طبس رابه شماره انداخته است

دبیر اجرایی نظام صنفی کارهای کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان طبس نیز با توصیف پتانسیل های بخش کشاورزی و دامپروری این شهرستان گفت: طبس یکی از مناطق استثنایی کشور است که به لحاظ شرایط جوی امکان استحصال و تولید بیشتر محصولات  در آن امکانپذیر است و به همین دلیل سیستم کشاورزی در این شهرستان در تمام طول سال فعال است.

وی برخورداری از شریان های حیاتی آب نهرین، قنات، چشمه، و چاه موتورها را از جمله پتانسیل های طبس دانست که این شهرستان را به قطب کشاورزی  منطقه تبدیل کرده و کیفیت محصولات باغی و زراعی آن شهرت جهانی پیدا کرده است.

مسعود رضا بندگی گفت: انواع خرما، زیتون، انار، انجیر، گردو، زرشک ؛فلفل سیاه، سیب، انگور، به، توت، شاه توت؛گوجه سبز، هلو، آلو، زردآلو، شفت آلو، آلوچه، آلبالو، پرتقال، لیموترش، نارنگی، نارنج، بالنگ، گریپ فروت، گلابی، خرمالو، سیب‌زمینی، خربزه، خیار، کرفس، گوجه فرنگی، زعفران، سیر و برنج از جمله محصولات طبس است.

وی افزود: شهرستان طبس با این پتانسیل فوق العاده خدادادی 18 سال است که با فاجعه خشکسالی دست وپنجه نرم می کند و مردمان سخت کوش طبسی چه آنهایی که دستی برآتش داشته و به شغل کشاورزی و دامپروری مشغولند و چه آنهایی که به شغل دیگری مشغولند حال وروزخوشی ندارند زیرا باتوجه به فاجعه خشکسالی بیشتر از اینکه به فکرخود باشند نگران آینده حیات درختان بوده که همواره به حیات طبس بستگی دارد.

 دبیر اجرایی نظام صنفی کارهای کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان اظهار داشت: باتوجه به اینکه نزدیک به هفت هزاربهره بردار بخش کشاورزی و دامی شهرستان از این راه درآمد داشته و روزگار می گذرانند، فاجعه خشکسالی نفس هایشان رابه شماره انداخته است.

وی از مسئولان خواست: که برای برون رفت از این معضل در بخش کشاورزی که شرایط فوق العاده ای بر آن حکم فرماست : سود، جریمه و دیرکرد وام های کشاورزان و دامداران بخشیده شود، آبیاری نوین توسط دولت در این شهرستان انجام شود،طرح الگوی کشت درسطح مزارع شهرستان اجرا شود، خط سه انتقال آب نهرین طبس که طرح ان به دستور مرحوم شکیبی و توسط شرکت طوس آب مطالعه ونوشته شده است و باتوجه به بحرانی شدن بارندگی وبی آب شدن سدنهرین اجرا شود و اراضی تسطیح شود.

بندگی با بیان اینکه  باید دولت دامپروری شهرستان طبس را طورخاص و ویژه ببیند چون شرایطی بس نابسامان دارد و  اگردولت در این خصوص توجهی ویژه وسریع نداشته باشدخیلی زوددامداران طبسی هم مانند شهرنشینان مصرف کننده خواهندشد در بخش دامپروی نیز پیشنهاد کرد:  وام کم بهره و مدت دار برای اصلاح نژاد دام سبک پرداخت شود چراکه مدت 10 سال است که نژادی بز پرشیر و با ضریب گوشتی بالا به نام سانن به شهرستان واردشده و سازگاری خوبی هم دارد که اگراین طرح اجرایی شود قطعا باتوجه به فقربسیارشدید مراتع شهرستان این طرح کمک شایانی به سبز شدن آن خواهدکرد.

وی خریددام مازاددامداران توسط سازمان گوشت و ادامه توزیع علوفه یارانه دار ومدت دار را از دیگر راهکارهای حل مشکلات دامپروران اعلام کرد.