یزدفردا

24مهرماه  روز انجمن اولياء و مربيان

یزدفردا : فاطمه جعفری يزدی به نقل از ایرنا :بيست و چهارم مهر، روز پيوند اولياء و مربيان است. در هفته پيوند كه از اين روز آغاز مى شود به دعوت مدير مدرسه، اولياء دانش آموزان، در جلسه اى گرد هم مى آيند. مدير گزارشى از فعاليت هاى سال گذشته خود و همكارانش را به اولياء ارائه مى دهد و مشكلات مدرسه را با آنها در ميان مى گذارد و در پايان تعدادى از اولياء براى عضويت در انجمن داوطلب مى شوند. پس از رأى گيرى، نمايندگان اولياء در انجمن تعيين مى شوند. انجمن اولياء و مربيان يكى از قديمى ترين نهادهاى مدنى است. آغاز همكارى خانه و مدرسه در قالب انجمن به سال ۱۳۲۶ شمسى بر مى گردد. در آن سال شوراى عالى فرهنگ، تشكيل اين انجمن ها را در همه آموزشگاه ها و شرح وظايف آنها را تصويب كرد. در سال ۱۳۴۶ شمسى، انجمن اولياء و مربيان ايران تأسيس شد و به ثبت رسيد. در مرامنامه انجمن آمده است: انجمن ملى اولياء و مربيان ايران سازمانى است غيرانتفاعى و غيردولتى، اين موسسه با همكارى و پشتيبانى كسانى كه به تربيت عمومى نونهالان و نوجوانان علاقه دارند تشكيل مى شود و هدف هاى معين و مشخصى را بر محور سياست هاى كلى آموزش و پرورش كشور و با معيارهاى فدراسيون بين المللى اولياء و مربيان براى نيل به هدف هاى خود تعقيب مى كند. انجمن ملى اولياء و مربيان ايران سازمانى است كه در آن تعصب مذهبى، طبقاتى، نژادى و يا سياسى راه ندارد و صرفاً به جنبه تربيتى همگانى متوجه است. همچنين آرمان انجمن به‌سازى روابط اجتماعى در سطح كشور و جهان از طريق تربيت نسل جوان به وسيله كسانى است كه تمام يا قسمتى از وقت، نيرو و كوشش خود را وقف تأمين آينده اجتماع و جهانى مى كنند كه ما در آن زندگى مى كنيم... در انجمن اولياء و مربيان مدرسه، علاوه بر نمايندگان اولياء، مديرمدرسه، يكى از معاونان، مربى پرورشى، نماينده معلمان مدرسه نيز عضويت دارند و نماينده شوراى دانش آموزى نيز برحسب ضرورت مى تواند در جلسات انجمن شركت كند. انجمن براى بالا بردن آگاهى خانواده ها و تقويت مشاركت آنها، كلاس هاى آموزش خانواده را در طول سال تحصيلى برگزار مى كند. تصميم گيرى در مورد كلاس هاى تقويتى و فوق برنامه با انجمن است. گردش مالى مدرسه و مسائلى مانند تعميرات، تهيه تجهيزات زير نظر انجمن است.آنچه كه در آموزش و پرورش به نام مدرسه محورى خوانده مى شود، چيزى نيست جز تفويض اختيارات گسترده براى اداره مدرسه به انجمن اولياء و مربيان. كاهش تصدى گرى دولت و سپردن كار مردم به مردم از طريق تقويت انجمن ميسر است. انجمن هاى اولياء و مربيان در صورتى كه با همديگر ارتباط افقى داشته باشند، مى توانند تبديل به بزرگترين نهاد مدنى جامعه شوند. بيش از ۱۳۰ هزار مدرسه در سراسر كشور وجود دارد و هر مدرسه يك انجمن دارد. اگر تعداد اعضاى هر انجمن را به طور متوسط ۵ نفر فرض كنيم و حداقل در يكصد هزار مدرسه اين انجمن ها شكل گيرند اين نهادى است با ۵۰۰ هزار عضو فعال كه برگزيده ۱۶ ميليون خانواده ايرانى هستند. اما بر سر راه تقويت و گسترش انجمن ها موانعى وجود دارد. اولين مانع سيستم متمركز و پلكانى آموزش و پرورش است، كه براساس دستورالعمل ها و بخشنامه هاى ادارى و از بالا اداره مى شود. هر چند در سال هاى اخير از طريق تفويض اختيارات به سازمان هاى آموزش و پرورش و مناطق گام هايى در جهت تمركز زدايى برداشته شده است، و بحث مدرسه محورى به عنوان يك نگرش از سوى مديران آموزش و پرورش مطرح شده است. اما تا رسيدن به نقطه مطلوب فاصله درازى وجود دارد. انجمن ها، نهادهاى دنباله ور هستند و معمولاً نقش آنها تأييد تصميماتى است كه از سوى مدير به عنوان نماينده بوروكراسى قدرتمند ادارى اتخاذ مى شود. سيستم ادارى ميل به تمركز و سلسله مراتب دارد و نهادهايى مانند انجمن اولياء و مربيان، شوراى معلمان و شوراى دانش آموزى را از محتوا تهى مى كند و صرفاً پوسته تشريفاتى و نمايشى آنها را حفظ مى كند. مانع ديگر گستردگى اين تلقى در جامعه است كه گويا وظيفه انجمن فقط جمع آورى كمك هاى مالى اولياء براى جبران كمبودهاى مدرسه است و در واقع به چشم يك موسسه خيريه به آن نگاه مى كنند.
عملكرد نامناسب اكثريت مديران مدارس و ضعف بينشى مسئولان ادارى در مورد نقش نهادهاى مدنى به گستردگى اين تلقى دامن مى زند. به همين دليل بسيارى از اولياء با اكراه در جلسات انجمن شركت مى كنند و نسبت به فعاليت هاى انجمن پيش‌داورى منفى دارند. مانع ديگر مشكلات معيشتى اكثر خانواده ها و فقر گسترده در جامعه است. اگر فقر فرهنگى و ضعف جامعه مدنى را نيز به اين عامل اضافه كنيم، به اين نتيجه مى رسيم كه مشكلات ادارى، تنها عامل ضعف اين نهاد نيست. به گفته كارشناسان ميانگين سواد در گروه سنى ۱۵ تا ۴۰ ساله كه نيروى فعال جامعه را تشكيل مى دهند، ۵/۵ سال است. ۵/۳ ميليون نفر بيسواد مطلق در جامعه داريم. مردم نسبت به فعاليت هاى سازمان يافته جمعى بدبين و بى ميل هستند. به همين دليل نقش انجمن ها در مناطق مختلف، برحسب موقعيت اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى خانواده ها متفاوت است. در مناطق مرفه نشين شهرهاى بزرگ، انجمن هاى اولياء و مربيان فعال ترند. اما در مناطق حاشيه اى و جنوبى تهران، تعداد كمى از خانواده ها در جلسات انجمن شركت مى كنند. اكثر شركت كنندگان، مادران بي‌سواد و كم سوادى هستند، كه درك ضعيفى از مفهوم مشاركت دارند و هراسان و ترس زده تملق مدير را مى گويند كه شايد از روى دلسوزى مبلغ كمترى به عنوان كمك به مدرسه از آنها بگيرد! رشد انجمن هاى اوليا و مربيان تابعى است از رشد جامعه مدنى و به نوبه خود بر آن تاثير مى گذارد. طرح هايى مانند خودگردانى مدارس و واگذارى مديريت مدارس قيمت تمام شده و تقويت مشاركت هاى مردمى، بدون نهادسازى و تقويت نهادهاى موجود از قبيل انجمن اولياء و مربيان و شوراى معلمان، امكان‌پذير نيست. به تجربه ثابت شده است كه در غياب اين نهادها، سيستم ادارى توانايى و ظرفيت اجراى طرح هاى اصلاحى را ندارد.

یزدفردا