یزدفردا | نسخه چاپی | عشق من فارسی(3):معادل فارسی «تیزر» ، «اسپری» و «سوبسید»

یزدفردا:فرهنگستان زبان و ادب فارسی معادل کلمه «تیزر» ، آگهی تلویزیونی ، «اسپری» ، افشانه و «سوبسید» ، یارانه را انتخاب کرده است.

وا‍ژه های بیگانه در زبان فارسی توسط فرهنگستان زبان و ادب فارسی معادلسازی می شوند، بعضی از این معادل ها مانند "دور گو" به جای" تلفن "برای مردم نامانوس به نظر می رسد و مردم نا خودآگاه از کاربرد آن امتناع می کنند ، اما همیشه دلیل این امتناع به این مسئله باز نمی گردد. گاهی قصه ، قصه ترک عادت می شود . برای مردم سخت است که پس از کاربرد طولانی مدت "اسپری" ، " افشانه " را به کار ببرند ، در اینجاست که زمان معادلسازی کلمه مطرح می شود ، در صورتیکه تک تک کلمات بیگانه در هنگام ورود به زبان فارسی معادلسازی می شد ، حالا معادل آنها راحت تر توسط مردم به کار می رفت ، اما جا انداختن کلمات معادلسازی شده در بین مردم آن هم پس از کاربرد کلمه بیگانه در جامعه بسیار مشکل به نظر می رسد.

هم اکنون این سؤال مطرح می شود که معادل کلمات" تیزر" ،" اسپری" و "سوپسید" چیست ؟

1- "تیزر" - فرهنگستان زبان و ادب فارسی ، کلمه " آگهی تلویزیونی " را به جای کلمه " تیزر" انتخاب کرده است. این کلمه با معنای واقعی تیزر و اصطلاحی آن منافاتی ندارد و در اصطلاح تیزر برای آگهی هایی به کار می رود که از طریق تلويزیون پخش می شود. در ترکیب این کلمه هم نشینی و ترکیب کلمه فارسی و انگلیسی را می بینیم. کلمه تلویزیون معادل کلمه television است که تنها تفاوت آن با معادل انگلیسی اش را می توان در تلفظ دانست. پس می توان نتیجه گرفت که گاهی نیاز به جایگزینی یک کلمه بیگانه نیست و با تغییر تلفظ می توان به این مهم دست یافت ، زیرا تغییر تلفظ یک کلمه معنای آن را در زبان مبدا تغییر می دهد. کلمه " آگهی" نیز مخفف کلمه آگاه است که با یاء تصغیر ترکیب یافته و به معنای آگاهی کوچک از یک مسئله است.

2-"اسپری" - برای این کلمه ، " افشانه " جایگزین شده است ." افشانه" از ترکیب بن مضارع فعل" افشاندن "و "ها " تصغیر ساخته شده است . فعل افشاندن را در متون کهن می بینیم از جمله آنها می توان به این بیت حافظ اشاره کرد.

غزل گفتی و در سفتی بیا و خوش بخوان حافظ که بر نظم تو افشاند فلک عقد ثریا را

علت به کار نرفتن کلمه "افشانه" در بین مردم را می توان در مسئله ترک عادت و انس بیشتر مردم با کلمه "اسپری" دانست ، البته با توجه به ساختار درست این کلمه تکرار آن می تواند " افشانه " را جایگزین " اسپری " کند.

3-"سوپسید" - کلمه ای که به جای آن " یارانه " را جایگزین کردند و جایگزین آن به دلیل تکرار مداوم در جامعه جا افتاد ، به نوعی که امروزه کمتر معادل انگلیسی آن به کار می رود. کلمه " یارانه " از ترکیب اسم با "ان" جمع و "های " تصغیر ساخته شده است ، هر چند نمونه این کلمه در زبان فارسی دیده نشده و برای بیان مفهوم خاصی ساخته شده است. ترکیب و کنار هم قرارگرفتن اجزای آن به گونه ای است که کاربرد آن را برای مردم آسان می کند.