یزدفردا | نسخه چاپی | چرا "بختک" اینقدر ترسناک است؟ / شیوع صرع 20 برابر ام.اس

پایگاه خبری یزدفردا"شیوع صرع 20 برابر ام.اس/رییس یازدهمین کنگره بین‌المللی صرع با تاکید بر لزوم توجه به بیماری صرع همانند سایر بیماری‌ها، گفت: آمار بیماری صرع در ایران 20 برابر ام‌.اس است.

دکتر حسین پاکدامن در نشست خبری یازدهمین کنگره بین‌المللی صرع که از 8 تا دهم بهمن‌ماه در مرکز همایش‌های رازی برگزار می‌شود، گفت: به صرع کمتر از سایر بیماری‌ها توجه می‌شود. وظیفه ما به عنوان پزشک و مسوول آموزش این است که خدمات لازم را به بیمارانی که از صرع رنج می‌برند، ارائه دهیم و بی‌تردید این امر مستلزم هماهنگی و کارهای تشخیصی درمانی است.

پاکدامن ادامه داد: شیوع صرع موجب اهمیت ویژه آن شده است. 23 سال پیش تحقیقی انجام دادیم که مشخص شد 85 صدم جمعیت ایران مبتلا به صرع هستند و اگر این آمار را اکنون در نظر بگیریم، باید گفت 700 هزار بیمار مبتلا به صرع در کشور داریم که نسبت به سایر بیماری‌ها مانند ام‌.اس که معضل بزرگ جامعه متخصصان مغز و اعصاب است، شایع‌تر و 20 برابر ام‌.اس، یعنی 360 هزار نفر بیمار ام‌.اس در مقابل 700 هزار نفر بیمار مبتلا به صرع است.

رییس یازدهمین کنگره بین‌المللی صرع با بیان اینکه اگر فرد مبتلا به صرع دچار حمله شود، ممکن است مشکلات زیادی برای خانواده ایجاد کند، گفت: این موضوع می‌تواند مثلا برای مادری که فرزند خود را بغل کرده، رخ دهد. همچنین بعد اجتماعی این بیماری مخاطراتی برای بیمار مبتلا به صرع در بردارد مانند رانندگی این بیماران.

رییس انجمن علوم اعصاب ایران با بیان اینکه حدود 7 درصد بیماران مبتلا به صرع یعنی بیش از دوسوم آنها را می‌توان تحت کنترل قرار داد، گفت: 30 درصد باقیمانده را نیز با روش‌های جدید، درمان‌های دارویی و تحریک عصب واگ می‌توان کنترل کرد. در خاورمیانه ما تنها مرکزی بودیم که به روش درمانی صرع مزمن توسط جراحی و تحریک عصب واگ دست یافتیم، اما در حال حاضر امکانات آن را نداریم.

پاکدامن اظهار کرد: صرع علامت یک بیماری است که در درجه اول تشخیص متخصص مغز و اعصاب اولویت دارد و بعد از آن هر پزشکی باید در تشخیص و درمان این بیماری احساس مسوولیت کند، زیرا ممکن است فردی با تشنج دچار افت قند شده و تشنج او ادامه‌دار شود. 5 درصد مردم در طول زندگی ممکن است یک حمله تشنجی را تجربه کنند، اما در صرع منظور تکرار این حملات است. صرع یک تشخیص بالینی است و پزشک باید اطلاعات بالینی کافی برای تشخیص این بیماری داشته باشد.

وی در زمینه چگونگی تشخیص این بیماری افزود: «الکتروآنسه فالوگرافی» تنها دستگاه برای تشخیص این بیماری است. هرچند که این هم کافی نیست. در بهترین مراکز دنیا نیز در مورد صرع تشخیص اشتباه داده می‌شود و این موجب می‌شود که بیمار به مدت طولانی با عوارض زیاد تحت درمان دارویی قرار گیرد و عکس آن نیز صادق است که این موضوع در کشور ما زیاد دیده می‌شود. یکی از اهداف یازدهمین کنگره بین‌المللی صرع ارایه آموزش به همکاران برای جلوگیری از تشخیص نادرست است، زیرا که اطلاعات کافی در تشخیص و کنترل بیماری اهمیت دارد.

رییس یازدهمین کنگره بین‌المللی صرع همچنین تصریح کرد: کم نیستند بیمارانی که به خاطر ابتلا به صرع از کار اخراج می‌شوند یا ازدواج نمی‌کنند و یا ازدواج می‌کنند اما بچه‌دار نمی‌شوند. واژه‌ای به نام کیفیت زندگی داریم و یکی از مسوولیت‌های پزشک ارتقای کیفیت زندگی بیمار است. متاسفانه در ایران به علت اطلاعات کم جامعه، صرع را یک بیماری وحشتناک می‌دانند و به دلیل همین کمبود آگاهی، بسیاری از افراد وجود دارند که مبتلا به صرع بوده اما بیان نمی‌کنند، زیرا اطلاعات جامعه در این زمینه بسیار کم است. بنابراین باید ضمن اطلاع‌رسانی صادقانه از بروز وحشت نیز جلوگیری کنیم.

رییس انجمن علوم اعصاب ایران در پایان گفت: بیمار مبتلا به صرع نباید گرسنگی و بی‌خوابی بکشد و نکته مهم این است که باید دارو را مرتب و درست مصرف کند. در خارج از کشور که مصرف الکل و مواد مخدر وجود دارد، مصرف این مواد باعث تسریع حملات صرع می‌شود. فرد مبتلا به صرع در صورت مصرف الکل و مخدر، تشنجش از کنترل خارج می‌شود. در جراحی صرع نیز باید گفت اگر به درستی تشخیص دهند، حتی می‌تواند منجر به درمان قطعی شود، اما در غیر اینصورت باعث مشکلات زیادی می‌شود.

چرا "بختک" اینقدر ترسناک است؟ /آن شب هم شبی همچون دیگر شبها بود. اما سلما، دانشجوی بیست سالۀ دانشگاه آمریکایی قاهره با تجربه‌ای به شدت ترسناک رو به رو شد. او از خواب بیدار شد، و توان حرکت دادن هیچ یک از عضلاتش را نداشت. و احساس می‌کرد فردی در اتاق خوابش حضور دارد. در همین اثنا، نگاهش به موجودی خون آلود و با دندانهای تیز افتاد، "چیزی شبیه به کاراکترهای فیلمهای ترسناک"، که کنار تختش ایستاده بود.

به گزارش فرارو، او چندی بعد، تجربه‌اش را برای محققانی که در مورد "فلج خواب" تحقیق می‌کردند، نقل کرد. فلج خواب پدیده‌ای شایع است که توضیح جامعی برای آن وجود ندارد. هنگام روی دادن فلج خواب، فرد از خواب بیدار شده، اما توانایی حرکت کردن را ندارد. حدود چهل درصد از افراد در طول زندگی خود فلج خواب را تجربه می‌کنند، اما تعداد کمی، همچون سلما، دچار توهم حضور موجوداتی سایه وار در اطراف خود می‌شوند.

بالند جلال، پژوهشگر اعصاب در دانشگاه کالیفرنیا، می‌گوید: "فلج خواب می‌تواند برای بسیاری از افراد تجربه‌ای ترسناک باشد، و درک روشنی از اینکه علت اصلی آن چیست، می‌تواند کمک شایانی به کسانی که از آن رنج می‌برند بکند."

محققان می‌گویند فلج خواب زمانی روی می‌دهد که فرد در مرحله‌ای از خواب که به آن حرکت تند چشم (REM) می‌گویند، از خواب بیدار شود. افراد در این مرحله معمولاً در حال خواب دیدن هستند، اما عضلات شان تقریباً فلج شده است. فرضیه‌ای که دربارۀ فلج عضلات در این مرحله از خواب داده شده است، آن را به دلایل تکاملی نوع بشر می‌داند که باعث می‌شود ما آنچه را که در خواب می‌بینیم اجرا نکنیم.

با این وجود، توضیح اینکه چرا برخی افرادی که فلج خواب را تجربه می‌کنند، دچار این احساس می‌شوند که موجودی ترسناک در اتاقشان حاضر است یا روی سینه‌شان نشسته است، سخت تر است.

یک توضیح محتمل در این باره می‌تواند این باشد که این توهم روشی است که مغز برای برطرف کردن سردرگمی‌اش به کار می‌بندد. این سردرگمی هنگامی روی می‌دهد که در بخشی از مغز که نقشۀ عصبی جسم فرد یا "خود" در آن ذخیره شده، اختلالی رخ دهد. این توضیحی است که "جلال" و همکارش در مقالۀ خود مطرح می‌کنند.

جلال می‌گوید: "شاید در بخشی از مغز تصویر یا الگویی از جسم وجود داشته باشد که به صورت ژنتیکی در آن شکل گرفته است. "تحقیقات پیشین این فرض را مطرح کرده‌اند که احتمالاً این بخش از مغز، بخشی از لوب‌های آهیانه هستند. لوب‌های آهیانه بخش بالایی وسط نیم‌کره مغز است.

ممکن است در هنگام فلج خواب لوب‌های آهیانه بر نورون‌های که در مغز مسئول انتقال فرمان حرکت هستند تسلط دارند، اما حرکتی را در اعضای بدن، که به صورت موقت فلج شده‌اند، تشخیص نمی‌دهند. این اتفاق می‌تواند در چگونگی تصویری که مغز از بدن می‌سازد، اختلال ایجاد کند. جلال می‌گوید که ظاهر شدن یک مزاحم در اتاق می‌تواند ناشی از تلاش مغز برای فرافکنی "خود" فرد در قالب تصویری توهمی باشد.

جلال معتقد است که با وجود جذابیت این ایده، آزمودن آن کار مشکلی است. به گفتۀ او یک راه برای آزمایش این فرضیه این است که افرادی را که تصویرهای جسمی مختلفی دارند را مورد آزمایش قرار دهد. اگر این فرضیه درست باشد، مثلاً فردی که یکی از عضوهایش را از دست داده، دچار توهم شمایلی خواهد شد که همان عضو را از دست داده باشد. نظر به این که تعداد افراد با تصویر جسمی متفاوت که دچار فلج خواب شده و در حین آن نیز گرفتار توهم هم شده باشند، بسیار پایین است، آزمودن این فرضیه بسیار سخت است.

چرا فلج خواب اینقدر ترسناک است؟

تجربیات متفاوت افراد از فلج خواب می‌تواند با باورهای فرهنگی آنها مرتبط باشد. "جلال" می‌گوید که تحقیقات پیشین نشان داده‌اند نظرات خاصی که در فرهنگ افراد وجود دارد می‌تواند به چگونگی تجربه‌ای که آنها از یک پدیدۀ خاص دارند شکل دهد.

به عنوان نمونه، در تحقیقی که در سال 2013 به چاپ رسید، جلال و همکارش، دیوون هینتون، درصد افرادی که دچار فلج خواب می‌شوند و استرسی که در نتیجۀ این اتفاق به آنها دست ‌می‌داد را در میان افرادی از دو جامعۀ مختلف بررسی کردند: مصر و دانمارک. آنها دریافتند که مصری‌های حاضر در تحقیق بیش از دانمارکی‌ها دچار فلج خواب می‌شدند، و همچنین مدت زمان درگیری‌شان با آن بیشتر است. ضمن اینکه مصری‌ها بیش از دانمارکی‌ها می‌ترسیدند که در حین فلج خواب، بمیرند.

جلال می‌گوید: "اینها دو فرهنگ بسیار متفاوت دارند؛ مصر بسیار مذهبی است، در حالی که دانمارک درمیان کشورهای جهان، بیشترین درصد افراد لائیک را دارد."

دانمارکی‌های حاضر در تحقیق، علت فلج خواب را عوامل فیزیولوژیک، عملکرد نادرست مغز یا خوابیدن در حالتی نامناسب می‌دانستند، در حالیکه اکثر مصری‌ها معتقد بودند که این پدیده علت ماورای طبیعی دارد.

در یک بررسی دیگر، نزدیک به نیمی از مصری‌های حاضر در تحقیق بالا گفته بودند که "جن" مسبب فلج خواب است.

جلال و همکارانش به این نتیجه رسیده‌اند که افرادی که دارای عقاید ماورای طبیعی این چنینی هستند، معمولاً به هنگام فلج خواب ترس بیشتری را تجربه کرده و به علاوه این پدیده مدت زمان بیشتری در بدن آنها طول می‌کشد. جلال می‌گوید که ممکن است ترس در واقع منجر به طولانی تر شدن زمان فلج خواب شود.

جلال می‌گوید: "اگر دچار ترس باشید، فعالیت بخش ترس مغز می‌تواند احتمال اینکه در حین فلج خواب، بیدار شوید و کل اتفاقات را تجربه کنید، را بالاتر ببرد. و با تجربۀ این اتفاق ترس شما هم بیشتر خواهد بود. و در کنار اینها تصورات فرهنگی راجع به چیستی آن هم در ذهن شما پدید می‌آید و ترس شما را بیشتر هم می‌کند.

جلال می‌گوید که به عقیدۀ او، تبیین علمی فلج خواب می‌تواند به افرادی که به خاطر تصورات فرهنگی‌شان تجربیات ترسناک و استرس‌زایی از آن دارند، کمک کند.

منبع: liveScience

منبع: خبرگزاری ایسنا